زخم پای دیابتی چیست؟

زخم پای دیابتی یک زخم باز یا جراحت است که در حدود 15 درصد از بیماران مبتلا به دیابت رخ می‌دهد و معمولا در کف پا ایجاد می‌شود. از میان افرادی که دچار زخم پا می‌شوند، شش درصد به دلیل عفونت یا سایر عوارض مرتبط با زخم، بستری خواهند شد.

دیابت مهم‌ترین علت قطع عضو غیر تروماتیک اندام تحتانی در ایالات متحده است و تقریبا 14 تا 24 درصد از بیماران دیابتی که دچار زخم پا می‌شوند، دچار قطع عضو می‌شوند. در ایران این آمار هنوز مشخص نیست. با این حال، تحقیقات نشان داده است که بروز زخم پا قابل پیشگیری است.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به زخم پای دیابتی هستند؟

هر فرد مبتلا به دیابت ممکن است دچار زخم پا شود. یکی از مهم‌ترین عوامل خطر، نوع درمان دیابت است. افرادی که از انسولین استفاده می‌کنند، به دلیل نوسانات بیشتر قند خون، بیشتر در معرض خطر ابتلا به زخم پا قرار دارند. همچنین، وجود بیماری‌های همراه مانند بیماری‌های کلیوی، چشمی و قلبی که اغلب با دیابت همراه هستند، خطر بروز زخم را افزایش می‌دهد.

علاوه بر عوامل مرتبط با دیابت، عوامل سبک زندگی نیز نقش مهمی در ایجاد زخم پای دیابتی ایفا می‌کنند. اضافه وزن باعث افزایش فشار بر روی پاها شده و خطر آسیب به اعصاب و رگ‌های خونی را افزایش می‌دهد. همچنین، مصرف الکل و دخانیات با کاهش گردش خون و آسیب به اعصاب، خطر ابتلا به زخم را تشدید می‌کند.
چگونه زخم‌های پای دیابتی ایجاد می‌شوند؟

زخم‌ پای دیابتی به دلیل ترکیبی از عوامل مختلفی ایجاد می‌شوند، مانند از دست دادن حس در پا، گردش خون ضعیف، تغییر شکل پا، تحریک (مانند اصطکاک یا فشار) و ضربه، و همچنین مدت زمان ابتلا به دیابت. بیمارانی که سال‌ها به دیابت مبتلا هستند، ممکن است دچار نوروپاتی شوند، که به معنای کاهش یا از بین رفتن کامل توانایی احساس درد در پاها به دلیل آسیب عصبی ناشی از افزایش سطح گلوکز خون در طول زمان است. آسیب عصبی اغلب بدون درد رخ می‌دهد و ممکن است فرد حتی متوجه مشکل نباشد. پزشک متخصص می‌تواند پاها را با استفاده از یک ابزار ساده و بدون درد به نام مونوفیلامنت برای تشخیص نوروپاتی آزمایش کند.

بیماری عروقی می‌تواند زخم پا را پیچیده‌تر کند، توانایی بدن در بهبود را کاهش دهد و خطر عفونت را افزایش دهد. افزایش سطح گلوکز خون می‌تواند توانایی بدن در مبارزه با عفونت احتمالی را کاهش داده و همچنین روند بهبود را کند کند. بنابراین چکاپ عروق یکی از اقدامات مهم در ابتدای ورود به کلینیک امید نو برای درمان زخم پای دیابتی است. در این کلینیک تست‌های ABI و TBI روی بیماران برای بررسی مشکلات عروقی انجام می‌شود.
اهمیت درمان زخم پای دیابتی چیست؟

پس از مشاهده هرگونه زخم در پا، به خصوص اگر به دیابت مبتلا هستید، تاخیر ممنوع است! مراجعه فوری به پزشک متخصص پا از اهمیت بسیاری برخوردار است. درمان به موقع زخم‌های پا در بیماران دیابتی، دلایل بسیار مهمی دارد:

اولاً، درمان سریع می‌تواند به طور قابل توجهی خطر عفونت و قطع عضو را کاهش دهد. زخم پای دیابتی به دلیل اختلال در گردش خون و سیستم ایمنی، مستعد عفونت هستند. عفونت‌های گسترده در پا می‌توانند بسیار خطرناک بوده و حتی منجر به قطع عضو شوند.

ثانیاً، درمان به موقع زخم‌ها به بهبود عملکرد و کیفیت زندگی فرد کمک می‌کند. زخم پای دیابتی می‌توانند باعث درد، تورم و محدودیت در حرکت شوند و در نتیجه فعالیت‌های روزمره فرد را مختل کنند. درمان مناسب این زخم‌ها می‌تواند به بهبود این مشکلات و افزایش کیفیت زندگی فرد کمک کند.

ثالثاً، درمان زودهنگام زخم پای دیابتی از نظر اقتصادی نیز مقرون به صرفه است. هزینه‌های درمان عفونت‌های گسترده و جراحی‌های قطع عضو بسیار بالا هستند. مراجعه به کلینیک امید نو و درمان زودهنگام زخم‌ها می‌تواند از بروز این هزینه‌های سنگین جلوگیری کند.
چگونه باید زخم پای دیابتی را درمان کرد؟

هدف اصلی در درمان زخم‌های پا، بهبود هر چه سریع‌تر آن‌ها است. هرچه زخم سریع‌تر بهبود یابد، احتمال عفونت کمتر می‌شود. عوامل کلیدی در درمان مناسب زخم پای دیابتی عبارتند از:

    پیشگیری از عفونت
    کاهش فشار روی ناحیه، که به آن “کاهش بار” گفته می‌شود.
    برداشتن پوست و بافت مرده، که به آن “دبریدمان” گفته می‌شود.
    استفاده از دارو یا پانسمان روی زخم
    کنترل قند خون و سایر مشکلات سلامتی

همه زخم‌ها عفونی نیستند؛ با این حال، اگر پزشک متخصص پا شما عفونت را تشخیص دهد، برنامه درمانی شامل آنتی‌بیوتیک‌ها، مراقبت از زخم و احتمالاً بستری شدن در بیمارستان ضروری خواهد بود.
پیشگیری از عفونت زخم

عوامل مهمی برای جلوگیری از عفونت زخم عبارتند از:

    کنترل دقیق سطح گلوکز خون
    تمیز و بانداژ نگه داشتن زخم
    تمیز کردن روزانه زخم با استفاده از پانسمان یا بانداژ
    پابرهنه راه نروید

کاهش بار روی ناحیه زخم

برای بهبود مطلوب، زخم پای دیابتی، به ویژه زخم‌های کف پا، باید “کاهش بار” شوند. از بیماران ممکن است خواسته شود که از کفش‌های مخصوص، بریس، گچ‌های تخصصی یا ویلچر یا عصا استفاده کنند. این وسایل فشار و تحریک را بر روی ناحیه زخم کاهش داده و به تسریع روند بهبود کمک می‌کنند.

علم مراقبت از زخم در ده سال گذشته پیشرفت قابل توجهی داشته است. اکنون مشخص شده است که “قرار دادن زخم در معرض هوا” برای بهبود مضر است. ما می‌دانیم که زخم‌ها و جراحات با خطر کمتر عفونت، سریع‌تر بهبود می‌یابند، اگر پوشانده شده و مرطوب نگه داشته شوند. استفاده از بتادین، پراکسید هیدروژن، وان‌های گردابی و خیساندن توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است منجر به عوارض بیشتر شوند.
استفاده از دارو و پانسمان

مدیریت مناسب زخم شامل استفاده از پانسمان‌ها و داروهای موضعی است. این موارد از سرم فیزیولوژی طبیعی تا محصولات پیشرفته مانند عوامل رشد، پانسمان‌های زخم و جایگزین‌های پوست متفاوت هستند که ثابت شده است در بهبود زخم‌های پا بسیار موثر هستند.

برای بهبود زخم، باید گردش خون کافی به ناحیه زخم‌دار وجود داشته باشد. پزشک متخصص پا ممکن است آزمایش‌های ارزیابی مانند مطالعات غیرتهاجمی را تجویز کند یا با یک جراح عروقی مشورت کند.

در کلینیک امید نو برای درمان زخم پای دیابت از پانسمان نوین استفاده می‌شود. پانسمان‌های نوین با توجه به نوع زخم، طراحی و ساخته شده‌اند. این پانسمان‌ها نه تنها از زخم محافظت می‌کنند، بلکه به بهبود آن نیز کمک می‌کنند.
کنترل قند خون

کنترل دقیق قند خون در طول درمان زخم پای دیابتی از اهمیت بالایی برخوردار است. همکاری نزدیک با پزشک یا متخصص غدد درون‌ریز برای دستیابی به این هدف، روند بهبود را افزایش داده و خطر عوارض را کاهش می‌دهد.
گزینه‌های جراحی

اکثر زخم‌های غیرعفونی پا بدون جراحی درمان می‌شوند؛ با این حال، در صورت عدم موفقیت، ممکن است مدیریت جراحی مناسب باشد. نمونه‌هایی از مراقبت‌های جراحی برای کاهش فشار روی ناحیه آسیب‌دیده شامل تراشیدن یا برداشتن استخوان(ها) و اصلاح ناهنجاری‌های مختلف 1 مانند انگشتان چکشی، بونیون یا برآمدگی‌های استخوانی است.
عوامل بهبود

زمان بهبود به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله اندازه و محل زخم، فشار روی زخم هنگام راه رفتن یا ایستادن، تورم، گردش خون، سطح گلوکز خون، مراقبت از زخم و موادی که روی زخم اعمال می‌شوند. بهبود ممکن است در عرض چند هفته یا چندین ماه رخ دهد.
چگونه می توان از زخم پای دیابتی پیشگیری کرد؟

بهترین راه برای درمان زخم پای دیابتی، پیشگیری از بروز آن است. با مراجعه منظم به پزشک متخصص و تعیین میزان ریسک ابتلای شما به زخم پای دیابت، می‌توان تدابیر خاصی را برای پیشگیری در نظر گرفت. اگر در موارد زیر قرار دارید، در معرض خطر بالایی هستید:

    نوروپاتی دارید
    گردش خون ضعیفی دارید
    دارای تغییر شکل پا (مانند بونیون، انگشت چکشی) هستید
    کفش‌های نامناسب می‌پوشید
    قند خون شما کنترل نشده است

کاهش عوامل خطر اضافی مانند سیگار کشیدن، کلسترول بالا و افزایش قند خون در پیشگیری و درمان زخم پای دیابتی اهمیت دارد. همچنین پوشیدن کفش و جوراب مناسب نقش مهمی در کاهش خطرات موثر خواهد بود.

یادگیری نحوه بررسی پاهای خود برای تشخیص هرگونه مشکل احتمالی در اسرع وقت بسیار مهم است. هر روز پاهای خود را، به ویژه بین انگشتان پا و کف پا، از نظر بریدگی، کبودی، ترک خوردگی، تاول، قرمزی، زخم و هرگونه نشانه غیرعادی بررسی کنید. هر بار که به پزشک مراجعه می‌کنید، کفش و جوراب خود را در بیاورید تا پاهای شما معاینه شود. هرگونه مشکلی را، صرف نظر از اینکه به نظر شما چقدر “ساده” است، در اسرع وقت به پزشک متخصص پا یا پزشک خود گزارش دهید.
کلید بهبود موفقیت‌آمیز زخم پای دیابت

کلید موفقیت در بهبود زخم‌های دیابتی، پیروی از یک رویکرد جامع و چندجانبه است. برای بهبود این زخم‌ها، چندین عامل حیاتی باید به طور همزمان مد نظر قرار گیرند.

    کاهش قند خون
    دبریدمان مناسب زخم‌ها
    درمان هرگونه عفونت
    کاهش اصطکاک و فشار
    بازگرداندن جریان خون کافی