همشهری آنلاین: پیری مغز اتفاقی است که با افزایش سن پیش می‌آید و اگر یکسری کارهای پیشگیرانه انجام نگیرد می‌تواند به انواع دمانس از جمله آلزایمر ختم شود. ورزش می‌تواند از جمله عوامل موءثر در کاهش سرعت پیری مغز باشد. اما چطور می‌توان مغز را با ورزش جوان نگه داشت و چه ورزشهایی در این زمینه پیشنهاد می‌شوند؟
ورزش فواید زیادی برای سلامت مغز، بهبود شناخت، خلق و خو و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های عصبی دارد. چندین مطالعه جدید تاثیر عمیق ورزش را بر سیستم‌های بیولوژیکی مختلف نشان داده‌اند و توانایی آن را در بهبود سلامت و مبارزه با بیماری‌ها بیشتر توضیح داده‌اند. درباره این تحقیق که نشان از تاثیر ورزش بر سلامت مغز دارند، دکتر بابک قرایی مقدم، متخصص جراحی مغز و اعصاب به نکات جالبی درباره پیری مغز، دلایل و انواع آن همچنین تاثیر ورزش بر کاهش سرعت روند پیری مغز اشاره می‌کند.
قرایی مقدم درباره دلایل پیری مغز و انواع دمانس و فراموشی بیان کرد: علاقه دارم کلمه دمانس که اکنون به عنوان زوال عقل در فارسی ترجمه شده را تلطیف کنم، یعنی به جای دمانس از کلمه پیری مغز استفاده کنم. به دلیل اینکه کلماتی نظیر زوال و نابودی عقل قدری سنگین هستند، اما کلمه پیری مغز آن بار سنگین معنایی را ندارد. در توضیح پیری مغز در ابتدا باید بگویم همانگونه که همه ارگان‌های بدن ما به سمت پیری و در حقیقت تحلیل و از بین رفتن می‌روند، مغز هم همین روند را طی می‌کند. یعنی مغز هر انسانی در ۳۰ سالگی با ۵۰ یا ۶۰ سالگی متفاوت است، هر چه سن بیشتر می‌شود، مغز به سمت کوچکتر شدن و کاهش ارتباطات بین سلولی پیش می‌رود.
او ادامه داد: تحقیقات درباره دلایل پیری مغز به ما می‌گوید، انباشته شدن یک سری مواد در فضای مغز، داخل و بیرون سلول‌های مغز و ایجاد یک روند التهابی می‌تواند باعث بروز دمانس‌های مختلف شود. شایع‌ترین این دمانس‌ها، آلزایمر است. ما انواع مختلفی از دمانس داریم حتی همین پارکینسون هم بسیار نظرشان بر این است که یکی از انواع دمانس است. مواد مختلفی که در مغز انباشته می‌شوند می‌توانند انواع مختلفی از دمانس را ایجاد کنند، اما این که این مواد بیشتر در کدام مناطق مغز انباشته می‌شوند، می‌تواند نوع دمانس را مشخص کند.
این مختصص با بیان اینکه عواملی وجود دارند که می‌توانند سرعت پیری مغز را کاهش دهند به تاثیر مخرب بی خوابی و افسردگی بر احتمال ابتلا به دمانس نیز اشاره و تاکید کرد: این گونه نیست که نتوان از سرعت این روند شتابان کاست و عواملی وجود دارند که می‌توانند در کند شدن این روند نقش داشته باشند. ورزش و فعالیت‌های اجتماعی از مهمترین عواملی هستند که از سرعت پیری مغز کم می‌کنند. تحقیقات نشان داده که خواب خوب نیز در این زمینه موءثر است و این در حالی است که اختلال خواب به یکی از مشکلات شایع در جوامع بدل شده است. خواب کافی می‌تواند سرعت پیری مغز را کاهش دهد.
به تاکید این پزشک، شادابی یعنی روحیه خوب داشتن و افسردگی در واقع یکی از عواملی است که می‌تواند روند پیری مغز را تشدید کند. اما مسائل دیگر را نیز باید در نظر گرفت. افراد می‌توانند تمام این موارد را رعایت کنند، اما در صورت اینکه مسائل ژنتیک در این قضیه دخیل باشند دیگر نمی‌توان کار چندانی در جهت کاهش سرعت پیری مغز انجام داد.
قرایی مقدم درباره تاثیر ورزش بر کند شدن روند پیری مغز عنوان کرد: ورزش به دلیل اینکه باعث ترشح مواد مختلفی می‌شود که می‌تواند فعالیت و تحریک مناطق مختلف مغز را در پی داشته باشد، می‌تواند هم به صورت مستقیم و هم به صورت غیرمستقیم باعث ایجاد تغییرات در روحیه فرد شود و از این طریق می‌تواند یکی از عوامل مفید و موءثر در کاهش سرعت روند پیری مغز در نظر گرفته شود.
این متخصص با اشاره به اینکه افراد مسن‌تر بیشتر در معرض خطر پیری سریع مغز هستند، گفت: زمانی که درباره پیری مغز صحبت می‌کنیم طبیعتا گروه هدف ما افرادی هستند که سن بالاتری دارند نکته‌ای که باید درباره ورزش‌ها در نظر داشته باشیم این است که ورزش متناسب با سن شخص باشد.
او درباره فعالیت‌های مناسب برای پیشگیری از دمانس یا پیری عقل گفت: برخی افراد در ۶۰ سالگی ورزش‌های رقابتی انجام می‌دهند، ما در مورد این سری که قبلا ورزشکار بودند یا فعالیت بدنی خاصی داشتند، صحبت نمی‌کنیم. درباره عموم افراد جامعه یکی از بهترین و سلامت‌ترین ورزش‌ها همین پیاده‌روی است. شنا هم ورزش خوبی است، اما به دلایل مختلف کمتر در دسترس افراد جامعه قرار دارد. ورزش‌های صبحگاهی در پارک‌ها هم مفید است، اما باید زیر نظر مربی باشد که باعث نشود به بدن افراد آسیب وارد شود.
این پزشک درباره ورزش در پارک به یک نکته دیگر هم اشاره و عنوان کرد: استفاده از پارک‌های شهر به منظور شرکت در فعالیت‌های ورزشی همگانی و پیاده‌روی و دویدن آرام خیلی می‌تواند برای سلامت مغز و کند شدن روند پیری مغز مفید باشد، منتهی مساله این است که در کلانشهر‌هایی مانند تهران روز‌های آلودگی هوا زیاد است و این مساله خود می‌تواند خطرات دیگری برای سلامتی افراد مسن ایجاد کند. در روز‌های آلوده فعالیت ورزشی در منزل توصیه می‌شود، ورزشهایی که سنگین نباشند، هوازی و در عین حال باعث آسیب‌های خاص به بافت‌ها نشود. در روز‌هایی که هوا آلوده نیست نیز بهترین ورزش پیاده‌روی در مسیر نسبتا صاف است. یعنی مسیری که خیلی سربالایی و سرپائینی نداشته باشد.
