مهر: مقاومت ضد میکروبی به عنوان مهم ترین چالش پیش روی نظام های سلامت دنیا تلقی می‌شود که علاوه بر تهدید سلامت بشر، خسارات مالی نیز به دنبال دارد.
مقاومت ضد میکروبی به این دلیل به یکی از فوری‌ترین مشکلات بهداشت عمومی در جهان تبدیل شده که نه تنها سلامت انسان، بلکه صنایع مرتبط با مراقبت‌های بهداشتی، دامپزشکی و کشاورزی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
مقاومت میکروبی زمانی اتفاق می‌افتد که میکروب‌ها دچار تغییراتی می‌شوند که از آنها در برابر اثرات ضد میکروبی داروها محافظت می‌کند. همه رده‌های میکروب‌ها می‌توانند مقاومت ایجاد کنند.
آنتی بیوتیک ها در جمعیت‌های باکتریایی باعث مرگ باکتری‌های آسیب پذیر می‌شوند و به این ترتیب با حذف باکتری‌های ضعیف‌تر، باکتری‌هایی که به هر دلیل به آن آنتی بیوتیک مقاوم هستند، به تکثیر خود ادامه می‌دهند و افزایش می‌یابند.
مقاومت رو به رشد میکروب‌ها با انتشار پساب‌های صنایع داروسازی که به طور صحیح تصفیه نشده‌اند، به ویژه در کشورهایی که داروهای فله‌ای تولید می‌شوند، نیز مرتبط است.
سازمان بهداشت جهانی مقاومت ضد میکروبی را جزو ۱۰ خطر اصلی برای سلامت جهانی دسته بندی کرده است. مقاومت ضد میکروبی سلامت و رفاه انسان‌ها و حیوانات، محیط زیست، امنیت خوراک و تغذیه و پیشرفت و توسعه اقتصادی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
در سال ۲۰۱۹ میلادی تخمین زده شد که ۱.۲۷ میلیون مرگ در سراسر دنیا به طور مستقیم با عفونت‌های مقاوم به دارو در ارتباط بوده است و تخمین زده می‌شود که تا سال ۲۰۵۰ میلادی، سالی ۱۰ میلیون مرگ به این دلیل اتفاق بیافتد.
مقاومت آنتی بیوتیکی همچنین می‌تواند از طریق کاهش تولیدات، افزایش هزینه‌های درمان و افزایش فقر بر اقتصاد هم اثرات منفی داشته باشد.
اگر مشکل مقاومت ضد میکروبی کنترل نشود، تا دهه آینده می‌تواند سالی ۳.۴ میلیارد دلار خسارت وارد کند و ۲۴ میلیون نفر را دچار فقر شدید کند.
اولین مسئله در بروز مقاومت میکروبی، تجویز و مصرف غیرمنطقی آنتی‌بیوتیک‌ها است. اگر آنتی‌بیوتیک در مدت زمان کافی و در دوره تعیین شده آن استفاده نشود میکروب به طور کامل از بین نمی‌رود و این مسئله می‌تواند عاملی برای بروز مقاومت در میکروب نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها شود.
سازمان جهانی بهداشت ۱۲ استراتژی برای تجویز و مصرف منطقی دارو ارائه داده و آنتی‌بیوتیک‌ها را به سه گروه تقسیم کرده است: یک گروه آنتی‌بیوتیک‌هایی بودند که نسبت به آنها مقاومت میکروبی ایجاد شده، گروه دیگر آنتی‌بیوتیک‌هایی هستند که پتانسیل بالایی برای ایجاد مقاومت میکروبی نسبت به آنها وجود دارد که نام آنها را گروهی که باید تحت مراقبت باشند، گذاشتند و گروه سوم هم آنتی‌بیوتیک‌هایی هستند که هنوز وارد فاز مقاومت میکروبی نشدند و تا مقاومت میکروبی نسبت به آنها فاصله وجود دارد.
برآورد می‌شود تا سال ۲۰۵۰ میلادی مقاومت میکروبی سالانه نزدیک به ۱۰ میلیون مرگ، ۲ تا ۳.۵ درصد کاهش تولید ناخالص ملی و هزینه نزدیک به ۱۰۰ میلیارد دلار در سطح جهان خواهد بود.
مصرف نادرست داروهای ضدمیکروبی در عرصه‌های سلامت انسان، دام، طیور، آبزیان و گیاهان از مهم‌ترین علل پدیده مقاومت میکروبی بوده و بقایای داروهای ضد میکروبی در محیط نیز موردی دیگر برای نگرانی است.
از میان آنتی بیوتیک های مصرفی در کشور، آموکسی سیلین، آزیترومایسین و سفیکسیم به ترتیب سه آنتی بیوتیک پر فروش هستند.
بر اساس بررسی‌های انجام شده توسط دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو، میزان مصرف سالیانه ۶۰ آنتی بیوتیک در ایران ۲.۸ برابر بیشتر از میانگین مصرف سالیانه این آنتی بیوتیک ها در کشورهای دیگر است.
استفاده غیرمنطقی از آنتی بیوتیک ها برای بیماری‌های ویروسی نظیر کووید ۱۹، آنفلوانزا و سرماخوردگی، منجر به بروز افزایش مقاومت میکروبی می‌شود. در بیماری ویروسی صرفاً زمانی مجاز به تجویز آنتی بیوتیک در فرد مبتلا هستیم که بیمار هم زمان دچار عفونت باکتریایی نیز شده باشد.
