قوانین مالیاتی کشور دارای چهار باب است که به موارد مشخصی مانند معافیت‌های مالیاتی، مالیات بر املاک مستغیلات، مالیات بر درآمد و جرائم مالیاتی به‌صورت مجزا می‌پردازد. در این بین باب سوم به قوانین مربوط به مالیات بر درآمد اختصاص دارد و جزئیات کاملی از تمامی انواع مالیات‌ها بر انواع درآمدها در آن ذکر شده است. برخی از ماده قانون‌های این باب به شرایط معافیت مالیات بردرآمد می‌پردازد و برخی دیگر به راه‌های قانونی کاهش مالیات. همچنین در این ماده قانون‌ها به قوانین مربوط به مالیات بر درآمد حقوق نیز پرداخته شده است. در ادامه به بررسی ماده ۸۴ قانون مالیات‌های مستقیم و ماده ۸۶ قانون مالیات‌های مستقیم و جزئیات آن‌ها می‌پردازیم و آخرین اصلاحیه‌ها و تغییرات آن‌ها را نیز بیان می‌نماییم.
در متن ماده 84 قانون مالیات‌های مستقیم آمده است که : «میزان معافیت مالیات بر درآمد سالانه مشمول مالیات حقوق از یک یا چند منبع، هرساله در قانون بودجه سنواتی مشخص می‌شود.» البته این متن، براساس اصلاحیه صورت گرفته در سال ۹۴، تغییر پیدا کرده و جایگزین متن قبلی ماده ۸۴ قانون مالیات‌های مستقیم شده است. متن قبلی این ماده قانون به این شرح بود: «تا میزان یکصد و پنجاه برابر حداقل حقوق مبنای جدول حقوق موضوع ماده (۱) قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت - مصوب ۱۳۷۰- درآمد سالانه مشمول مالیات حقوق کلیه حقوق‌بگیران از جمله کارگران مشمول قانون کار، از یک یا چند منبع، از پرداخت مالیات معاف می شود.» به‌این ترتیب براساس اصلاحیه انجام شده، سقف درآمد مشمول معافیت مالیاتی هرساله در قانون بودجه مشخص خواهد شد. این سقف شامل درآمد حقوق و درآمد شخص از منابع مختلف می‌شود.
سقف معافیت مالیات بردرآمد هر ساله، براساس شرایط اقتصادی، میزان افزایش حقوق کارمندان و کاگران، تورم سالیانه و مواردی از این دست مشخص می‌شود. این سقف در سال ۱۴۰۰، میزان ۴۸۰ میلیون ریال معادل ۴۸ میلیون تومان تعیین شده است. به این معنی که درآمدهای سالیانه کمتر از ۴۸ میلیون تومانی، خواه از یک منبع درآمدی یا چند منبع، مشمول معافیت مالیات خواهند بود. اما نرخ مالیات بردرآمد مازاد این مبلغ، براساس میزان درآمد مشخص خواهد شد. درواقع هرچقدر میزان درآمد سالیانه افراد نسبت به این سقف افزایش یابد، مبلغ مالیات نیز بالاتر خواهد رفت. شرح مالیات بر درآمد مشمول درآمد حقوق در سال ۱۴۰۰ به شکل زیر است:
این مالیات با درصدهای مشخص شده برای مازاد درآمد بیش از ۴۸ میلیون تومان است و مالیات درآمد سالیانه پس از کسر مبلغ ۴۸ میلیون تومان معاف از معالیت محاسبه خواهد شد.
ماده 86 قانون مالیات‌های مستقیم نیز یکی دیگر از ماده قانون‌های موجود در باب سوم قوانین مالیات‌های مستقیم است که به درآمد حقوق و مالیات‌های آن مربوط می‌شود. این ماده قانون که بخشی از آن مربوط به ماده ۸۵ قانون مالیات‌های مستقیم می‌شود، (ماده ۸۵ توضیحی کلی‌تر از میزان مالیات بردرآمد مشمول این نوع مالیات را ارائه می‌کند) به درآمد حقوق اختصاص دارد و وظایف پرداخت کنندگان حقوق را بیان می‌کند. متن این ماده قانون به این شرح است: « پرداخت کنندگان حقوق هنگام هر پرداخت یا تخصیص آن مکلف اند مالیات متعلق را طبق مقررات ماده ۸۵ این قانون محاسبه و کسر و تا پایان ماه بعد ضمن تسلیم فهرستی متضمن نام و نشانی دریافت‌کنندگان حقوق و میزان آن به اداره امور مالیاتی محل پرداخت و در ماه‌های بعد فقط تغییرات را صورت دهند.» به‌این ترتیب، براساس این ماده قانون، تمام کارفرماها و پرداخت کنندگان حقوق موظفند نرخ مالیات حقوق پرداختی به کارکنان خود را مطابق میزان اعلام شده محاسبه کرده و از اصل حقوق کسر نمایند و تا یک ماه آینده آن این مبلغ را به اداره مالیات تسلیم نمایند. اما این مالیات تسلیم شده باید با نام افراد و میزان حقوق دریافتی‌هشان همراه باشد.
ماده ۸۶ قانون مالیات‌های مستقیم همچنین دارای تبصره‌هایی به این شرح است :
تبصره ۱: در مورد پرداختهایی که از طرف غیر از پرداخت کننده اصلی حقوق به اشخاص حقیقی، به عمل می‌آید، پرداخت‌کنندگان مکلفند هنگام هر پرداخت، مالیات متعلق را با رعایت معافیت‌های قانونی مربوط به حقوق به جز معافیت موضوع ماده ۸۶ این قانون، به نرخ مقطوع ده درصد محاسبه، کسر و حداکثر تا پایان ماه بعد با فهرستی حاوی نام و نشانی دریافت کنندگان و میزان آن به اداره امور مالیاتی محل، پرداخت کنند و در صورت تخلف، مسوول پرداخت مالیات و جریمه‌های متعلق خواهند بود.
تبصره ۲: پرداخت‌های دانشگاه‌ها، مراکز و موسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری که دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی وزارتخانه‌های علوم،تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی وسایر موسسات آموزشی و پژوهشی قانونی دارای مجوز رسمی از وزارتین فوق‌الذکر میباشند، به اشخاص حقیقی اعم از کارکنان و غیر کارکنان خود در قالب حق‌التدریس مشمول مالیات مقطوع به نرخ ده درصد و حق‌التحقیق، حق پژوهش و قراردادهای پژوهشی و تحقیقاتی مشمول مالیات مقطوع به نرخ پنج درصد با رعایت سایر احکام مقرر در تبصره خواهد بود.
این دو تبصره البته به موجب آخرین تغییرات اعمال شده بر ماده ۸۶ قانون مالیات‌های مستقیم در سال ۹۶ به این ماده قانون اضافه شد. پیش از این سال شاهد تبصره دیگری در این ماده قانون بودیم که با متن قبلی هم‌خوانی داشت.
تبصره‌های ماده ۸۶ قانون مالیات‌های مستقیم مربوط به مواردی مانند حق‌التحریرها، حق‌العمل‌ها، پرداختهایی که به صورت دورکار و فریلنس انجام می‌شود و موارد مشابه هستند. اما اینکه چه مواردی ذیل این دو تبصره قرار می‌گیرند از پیچیدگی‌های قانونی موجود در قوانین مالیاتی کشور است که معمولا از تخصص افراد کارشناس و خبره محسوب می‌شود. درواقع تفسیر دقیق و برداشت درست از شرح این ماده قانون‌ها کار ساده‌ای نیست. برای مثال ممکن است شما با کارکنان خود قراردادی امضا نکنید و طبق یک تفاهم‌نامه به توافق رسیده و حق‌الزحمه‌های مربوط به هریک را پرداخت کنید. اما نمی‌دانید که آیا این مورد نیز در شرایط ماده ۸۶ قانون مالیات‌های مستقیم و تبصره اول آن قرار خواهد گرفت یا نه. یا اینکه ممکن است شما ندانید کدام‌یک از مزایای دریافتی از سوی محل کارتان، مشمول پرداخت مالیات خواهد شد. آیا مزایای غیر نقدی نیز در بین درآمدهای سالیانه قرار گرفته و مشمول مالیات می‌شود؟ این موارد و موارد دیگری از این دست از ابهامات ماده قانون‌های بررسی شده هستند که بررسی و اعلام جزئیات آن‌ها در تخصص کارشناسان و مشاوران مالیاتی است.
موسسه مالی حسابداری تدبیر حساب با دراختیار داشتن کارشناسان و متخصصین امور مالی و حسابداری و مشاوران مالیاتی زبده و باتجربه، خدمات شایان ذکری را در خصوص تنظیم و تسلیم لیست‌های حقوق، مالیات، بیمه و… به شما ارائه می‌کند. خدماتی که می‌تواند در زمینه‌های مختلف راهگشای مودیا ن محترم باشد و ضمن صرفه‌جویی در وقت و هزینه‌های دیگر، کمک به دریافت بیشتری معافیت و کاهش مالیات می‌کند.
