از دوشان‌تپه رفتم شهر، پاره‌ای کارها داشته با وزرا و غیره، از آن‌جا طرف عصری رفتم نیاوران. کسانی که این سفر از حرم‌خانه در رکاب بودند: انیس‌الدوله،۱ دختر باقری [و] فاطمه‌سلطان بودند. زعفران‌باجی، اُقُول‌بکه،۲ تاج‌گل، زبیده، خورشید، خان‌سلطان، نظاره خانم با دخترش. گربه کَندی، گربه کوچولو، ماشاءالله‌خان هستند. در بیرون، ماچکی، چورتی۳ از شهر می‌آمد و می‌رفت. آقا سلیمان، آقا بلند، آقا علی کوچکه.
یک کاغذ دیگر موچولو میرزا۴ به شمس‌الدوله۵:
«دیروز گلین‌باجی پیغام به من کرده بود، شبی که کشیکچی‌باشی۶ مهمان من شد، تو مرا به سر زبان‌ها انداختی. جواب گفتم یک محله از صدای شما آن شب خواب نکردند، ضرور گفتن من نبود. طوری حرکت نمی‌کنید که مورد ملامت نشوید اما این مطلب را من محرمانه به شما نوشتم. چطور شد بروزی شد. یعنی قمرباجی و کشیکچی‌باشی از من رنجیده شدند و الا گلین‌باجی چه باکی از این حرف‌ها دارد. شتر گوش پُر است و دریای کُر.»
پی‌نوشت:
۱- انیس‌الدوله، فاطمه خانم سوگلی حرم ناصرالدین‌شاه و دختر نورمحمد از اهالی امامه از قرای شمالی طهران بود. (روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه، ص ۱۱۵).
۲- اُقُول‌بکه یا اغول‌بیگ خانم خواهر علی‌بیک نامی بوده که در اتبدا مباشر اطاق خوابگاه شاه بود و بعد رئیس خدمه و رئیس عمله قهوه‌خانه اندرون شد. (چهل سال تاریخ ایران، جلد ۲، ص ۵۶۶).
۳- ابراهیم چُرتی یا محمدابراهیم‌خان محلاتی فرزند میرزا احمد محلاتی بود که در ابتدا غلام‌بچه دربار ناصرالدین‌شاه بود و بعدها پیشخدمت شاه شد.
۴- موچولو میرزا: احمد میرزا عضدالدوله پدر شمس‌الدوله زن ناصرالدین‌شاه.
۵- شمس‌الدوله: همسر غیر عقدی ناصرالدین‌شاه، دختر سلطان احمدمیرزا عضدالدوله فرزند فتحعلی‌شاه بود. (مهدعلیا به روایت اسناد، ص ۱۱۶ و چهل سال تاریخ ایران، جلد ۲، ص ۵۹۶).
۶. کشیکچی‌باشی لقب میرزا محمدمهدی‌خان پسر بزرگ میرزا محمدخان سپهسالار و شوهر فخرالملوک دختر بزرگ شاه بود که در سال ۱۲۷۵ ق. به جای پدر منصب کشیکچی‌باشی یافت و تا سال ۱۲۸۴ ق. بر این سمت باقی بود.
منبع: روزنامه خاطرات ناصرالدین‌شاه، از ربیع‌الاول ۱۲۸۳ تا جمادی‌الثانی ۱۲۸۴ به انضمام سفرنامه اول خراسان، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، چاپ دوم، ۱۳۹۷، صص ۵۲ و ۵۳.
