پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
با وجود همه حمايت‌هاي دولت سعودي از جريان‌هاي تکفيري در دهه‌هاي اخير، داعش ضمن نپذيرفتن مشروعيت پادشاهي سعودي از تلاش براي سرنگوني حکومت آل‌سعود سخن مي‌گويد. آيا حملات اخير داعش به شيعيان عربستان و يمن به اين هدف داعش کمک خواهد کرد؟
طي دو هفته گذشته، داعش مسئوليت دو حمله انتحاري عليه شيعيان عربستان را در استان شيعه‌نشين الشرقيه بر عهده گرفته است. يکي از اين حملات در شهر دمام و ديگري در قطيف انجام شد.
اين حملات اگر چه احتمالا تاثيري فوري بر امنيت عمومي عربستان سعودي ندارد ولي بخشي از استراتژي بلندمدت داعش براي تضعيف دولت سعودي است و نشان مي‌دهد که داعش چه برنامه‌اي براي شبه جزيره عربستان در دست انجام دارد.
براي مثال وقتي که ابوبکر البغدادي خليفه خودخوانده داعش، ايجاد ولايتي جديد در عربستان و يمن را در نوامبر گذشته اعلام کرد، به هواداران خود دستور داد که هدف قرار دادن شيعيان را در اولويت قرار دهند. وي اشاره‌اي به دولت سعودي نکرد و تنها از طرح شکست خورده حمله به يمن سخن گفت. حملات اخير بخشي از برنامه داعش براي مشروعيت زاديي از حکومت سعودي است.
داعش با حمله به شيعيان تلاش مي‌کند که حکومت سعودي را به عنوان حکومتي معرفي کند که از شيعيان حمايت کرده و يا به آنها امتياز مي‌دهد و اين وهابي‌هايي را خشمگين خواهد کرد که از نظر عقيدتي فاصله زيادي با داعش ندارند و مانند داعش، شيعيان را خارج از دين مي‌دانند. بنابراين از نظر داعش رفتار جکومت سعودي بعد از حمله اول به شيعيان يک پيروزي براي داعش است.
در پاسخ به حمله انتحاري 22 ماه مي در قطيف، ژنرال منصور الترکي سخنگوي وزارت کشور سعودي، هدف اين حملات را گسترش فرقه‌گرايي در عربستان دانست و محمد بن نايف وليعهد سعودي از قطيف بازديد کرد و به مجروحان حمله انتحاري و خانواده‌هاي قربانيان تسليت گفت. عبدالعزيز بن عبدالله آل شيخ مفتي اعظم سعودي‌ها نيز اين حملات را توطئه‌اي جنايتکارانه ناميد.
از نقطه نظر داعش، اين رفتارهاي سعودي‌ها بايد براي حاميان داعش که خود را مومنان واقعي مي‌دانند به معناي رياکاري حکومت سعودي و فاصله گرفتن از اسلام واقعي است. در چنين وضعيتي، داعشي‌ها با ادعاي اين که خودشان مسلمان واقعي هستند مي‌توانند حمايت و نيروهاي بيشتري را از بين وهابي‌هاي عربستان براي خود جذب کنند.
علاوه بر جذب نيروهاي جديد، داعش مي‌داند که عربستان سعودي همواره کانون توليد نيروهاي موسوم به جهادي از سالهاي دهه 1980 به اين سوي بوده است. در سه دهه گذشته در همه اتفاقات مهم در افغانستان، چچن، بوسني، عراق و سوريه، جهادي‌هاي سعودي نقش زيادي داشته‌اند. مهم‌تر از همه اينها، اين که در دهه گذشته، سعودي‌ها بيشترين درصد از افراد شاخه القاعده در عراق را به خود اختصاص مي‌دادند و اين مساله در باره تحولات سالهاي اخير در عراق و سوريه نيز صادق است.
از وقتي که داعش در آوريل 2013 وارد صحنه درگيري‌هاي سوريه شد، همواره تبليغات ضدسعودي را نيز در دستور کار داشته است. اين تبليغات در قالب سرودهاي رسمي داعش، اعلاميه‌هاي رسمي صادر شده در رقه و ديرالزور سوريه و نيز در تصاوير منتشره از حمايت داخلي در عربستان از داعش نشان داده شده است. هواداران داعش همچنين مسئوليت حمله‌اي در توامبر گذشته براي کشتن شهروندان دانمارکي در رياض را بر عهده گرفتند.
عده‌اي ممکن است استدلال کنند که حرکت داعش نيز همانند موج حملات القاعده در فاصله سالهاي 2002 تا 2006 محکوم به شکست است ولي اگر چه اين احتمال را نمي‌توان منتفي دانست ولي شرايط شديدا با آن دوره متفاوت است. سعودي‌هايي که اکنون با داعش در ارتباط هستند، بسيار بيشتر از اعضاي القاعده در ان دوره هستند.
علاوه بر اين، هم اکنون داعش در دو سوي مرز عربستان با عراق، پايگاه‌هاي آموزشي دارد و اين مساله با شدتي کمتر در مورد مرز عربستان با يمن نيز صادق است. علاوه بر اين داعش، حامياني کمتر ولي مهم در بحرين دارد، به ويژه به اين خاطر که ترکي البينالي از ايدئولوگ‌هاي داعش، بحريني است و حکومت منامه نيز به دليل اين که شيعيان اين کشور را خطري مهم‌تر براي خود مي‌داند چشمش را بر اقدامات داعش بسته است. در نظر گرفتن اين پايگاه‌ها بدان معنا است که داعش داراي عمقي استراتژيک در شبه جزيره عربستان است که درگيري با شيعيان آن را بزرگتر هم خواهد کرد.
در سالهاي گذشته، در مورد رابطه شيعيان عربستان و بحرين با ايران کمتر تبليغ شده است و داعش اميدوار است با برجسته کردن اين ادعا و نشان دادن ضعف سعودي‌ها، خود را به عنوان حامي اهل سنت منطقه در برابر ايران معرفي کند.
اظهارات برخي گروه‌هاي مسلح شيعه عراقي در باره حمايت از مردم بحرين، حملات محدود به نهادهاي دولتي در بحرين و مداخله عربستان در بحرين به نفع حکومت اين کشور برخي از مهم‌ترين تحولات اين کشور در دوره اخير بوده است. ضمن اين که شيعيان بحرين با شيعيان شرق عربستان رابطه خانوادگي نيز دارند.
بنابراين اگر داعش به حملات خود به شيعيان عربستان ادامه دهد، اختلافات بين شيعيان و حکومت سعودي در معرض افزايش است و ممکن است انها را به شيعيان خارج از عربستان نزديکتر کند. اين وضعيت سعودي‌ها را د تله خواهد انداخت و انها مجبور خواهند شد يا با بهانه مقابله با مداخله ايران دست به سرکوب بيشتر شيعيان بزنند و يا اين که امتيازات بيشتري براي شيعيان در نظر بگيرند. اين وضعيتي برد- برد براي داعش است.
اين سناريو ممکن است اکنون قدري غيرواقعي به نظر برسد ولي بسياري پيش از اين نمي‌توانستند وضعيت کنوني عراق و رابطه آن با ايران را پيش‌بيني کنند، بنابراين بايد به بدترين سناريوهايي که داعش براي عربستان سعودي در نظر گرفته است هم توجه داشت. برخي از شيعيان عربستان از هم اکنون از ضرورت ايجاد حشد الشعبي مشابه عراق سخن مي‌گويند. اگر چه چنين گروهي تنها از نظر اسم مشابه گروه‌هاي قدرتمند شيعه در عراق هستند ولي وهابي‌هاي تندروي عربستان به اين مساله توجهي نخواهند کرد زيرا مدعي اين هستند که ايران قصد دارد شيعيان شرق اين کشور را تقويت کند.
داعش بر سر رسيدن به سه هدف دست به قمار زده است، ايجاد گروه‌هاي مسلح در بين شيعيان عربستان و ادعاي نزديک شدن آنها به ايران، افزايش حمايت از داعش در بين وهابي‌ها با ادعاي ناتواني حکومت سعودي در پيروي از اسلام واقعي و جلب توجه اهل سنت عربستان به خود با عنوان مدعيان اسلام واقعي.
داعش مدعي است که مي‌تواند رويدادهاي آينده را به نفع خود شکل دهد و اولين گام استراتژي اين گروه در شبه جزيره عربستان را مي‌توان موفق ارزيابي کرد. حملات به شيعيان شرق عربستان، ادامه چهار حمله‌اي بود که در ماه مارس عليه مساجد شيعيان حوثي در صنعا انجام شد.
آن حملات باعث ايجاد واکنش‌هاي دومينويي شد، حوثي‌ها به عدن حمله کردند، عربستان سعودي حملات خود به يمن را تشديد کرد و نيروهاي بيشتري را بر مساله يمن متمرکز کرد . اين فضا يک خلا را ايجاد کرد که به انجام حملات داعش در عربستان کمک کرد.
نتيجه نهايي طرح داعش از هم اکنون قابل پيش‌بيني نيست، زيرا در خاورميانه متغيرهاي سيال فراواني وجود دارد و بسياري از قواعد پيشين، از سال 2011 به اين سوي ديگر درست نيستند.
ولي حداقل از نظر تئوريک، داعش به دنبال بر انداختن حکومت سعودي و به هم ريختن نظم منطقه و حتي جهان است.
منبع : تابناک
