سرویس سیاست «انتخاب»: حمله به سفارت عربستان بدون تردید یکی از پرهزینهترین اقدامات تندروها در تاریخ بعد از انقلاب است. آنها چه در حمله به سفارت انگلستان و چه دو سال بعدش به سفارت عربستان سفارتنوردی میکردند و هزینهاش را مردم میدادند. ماجرا به یازدهم دی ماه سال 94 برمیگردد؛ زمانی که برخی نیروها در اعتراض به اعدام شیخ نمر، روحانی مخالف دولت عربستان به کنسولگری این کشور در مشهد حملهور شدند و پرچم عربستان را از ساختمان کنسولگری این کشور پایین کشیده و برخی معترضان موادی آتشزا به ساختمان کنسولگری پرتاب کردند. روز بعد هم اقدامی مشابه در تهران رخ داد اما وسیعتر و اینبار علیه سفارت عربستان. ساعت 10 شب شنبه بود که افرادی در برابر سفارت این کشور تجمع کردند و برخی از آنها وارد ساختمان سفارت شدند و پرچم عربستان را به زیر آوردند. و پس از تخریب برخی اموال سفارت، دیوار آن را آتش زدند. هیچگاه هیچ گروه یا فردی مسئولیت آن حمله را برعهده نگرفت و همواره گفته شد که حملهکنندگان عدهای «خودسر» بودهاند.
حمله به سفارت واکنشهای بسیار زیادی را برانگیخت. اندکی بعد از حمله غلامعلی خوشرو، سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل نامهای به بانکیمون، دبیرکل وقت سازمان ملل ارسال کرد؛ نامهای متضمن تعهد ایران به حقوق و اسناد بینالمللی و تأکید بر بازداشت عاملان حمله به سفارت.
وزارت خارجه عربستان هم در بیانیهای به تندی به ایران تاخت و ایران را متهم به نقض قواعد بینالمللی کرد. عربستان اما به یک بیانیه بسنده نکرد و روابط دیپلماتیک خود با ایران را به طور کامل قطع کرد. عادل الجبیر، وزیر وقت امور خارجه عربستان و رئیس اداره رسانهای عربستان بهطور مشترک در یک کنفرانس خبری در مورد حمله به سفارتشان در تهران مطرح کردند که ایران هیچ تلاشی برای جلوگیری از حمله مهاجمان به سفارت به کار نگرفته است. عربستان اعلام کرد که اقدام رخداده در ایران نقض آشکار قوانین بینالمللی بوده است و بیان کرد که این موضوع را به شورای امنیت سازمان ملل گزارش کرده است. وزارت خارجه عربستان هم اعلام کرد که روابط دیپلماتیک این کشور با ایران قطع میشود و از دیپلماتهای ایرانی خواست تا ظرف 48 ساعت خاک عربستان را ترک کنند. از طرفی در اعزام زائران به حج هم اخلال زیادی ایجاد شد و چند سال پیاپی عربستان به زائران ایرانی ویزا نداد.
در پی حمله به سفارت دادستان عمومی انقلاب تهران از بازداشت ۴۰ نفر از کسانی که در ورود به ساختمان سفارت سعودی نقش داشتند خبر داد. غلامعلی صادقی، دادستان عمومی و انقلاب مشهد هم اعلام کرد که چهار نفر در ارتباط با حمله به کنسولگری عربستان در مشهد دستگیر شدهاند. نزدیک به یک سال طول کشید تا دادگاه متهمان برگزار شود؛ یعنی در آبان 95. پرونده تعدادی از آها به دلیل روحانی بودن به دادگاه ویژه روحانیت ارجاع شد و بقیه به دادگاه عمومی که برای تعداد زیادی از متهمان احکان حبس تعلیقی و فقط برای پنج نفر حکم شش ماه حبس تعزیری صادر شد. در فروردین 96 هم مشخص شد که برخی از آنها به کلی تبرئه شدهاند و بقیه هم به حکم صادره اعتراض کردند و آن طور که گفته میشود آنهایی که اتهام تخریب سفارت را داشتند تبرئه شدند و فقط برای آنهایی که محکوم به اخلال در نظم عمومی شده بودند حبس تعزیری صادر شده بود.
آن طور که گفته میشد هدایت حملهکنندگان با فردی به نام حسن کردمیهن بوده است که مقر هم در کرج و هیئتی به نام «هیئتالرضا» بوده است. کردمیهن از حامیان جدی قالیباف در انتخابات سال92 بود و به نوعی نیرویی نزدیک به قالیباف محسوب میشد و در این انتخابات به نفع قالیباف در کرج تبلیغ میکرد و عضو ستاد انتخاباتی قالیباف بود؛ چنانکه جهانگیری هم در جریان انتخابات سال 96 خطاب به قالیباف گفت که یکی از عوامل حمله به سفارت عربستان در ستاد انتخاباتی شما فعالیت میکرد. سخنگوی وقت قوه قضائیه اعلام کرد که کردمیهن نهتنها در ماجرا دخیل بوده، بلکه برخی از دستورات را هم داده است. در آن زمان حسین ذوالفقاری، معاون وقت امنیتی و انتظامی وزیر کشور گفت که عاملان حمله به سفارت عربستان بیش از ۱۰ سال است که در کرج و تهران و با محورهایی در زمینه امور خیریه و فعالیتهای مذهبی فعالیت دارند و از مسئولان نیز عدهای دانسته و ندانسته از آنها حمایت کردهاند. اشاره ذوالفقاری مشخصا به کردمیهن بود. او در ادامه گفت که لیدری حمله به سفارت عربستان از سوی فردی در خارج از کشور صورت گرفته که بعد از آنکه او به کشور آمده تحت بازجویی قرار گرفته است. ذوالفقاری اشاره به کردمیهن داشت که در آن زمان در سوریه به سر میبرد. محسنیثانی، رئیس وقت کمیته امنیت کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم صریحا گفت که «آقای کردمیهن که برای مدتی در کشور سوریه بهسر میبرد، پس از ورود به ایران توسط مقامهای انتظامی در فرودگاه بازداشت شد».
کردمیهن اما همه اینها را تکذیب میکند. او در اواخر سال ۱۴۰۱ کفت که «من به بچهها نگفتم به سفارت عربستان بروند. من به هیچکسی نگفتم کوکتلمولوتوف درست کند. به هیچکس نگفتم اتوبوس بگیرید. من به هیچکسی نگفتم نیروی انتظامی را کنار بزنید و بروید داخل! وقتی بچهها به خانههایشان برگشته و خواب بودند، من در حمص سوریه آنلاین شدم و دیدم ۳۰۰ پیام در گروه شهید خلیلی آمده است؛ از بالا شروع به خواندن کردم. این میگفت برویم و آن میگفت برویم و منافع ملی است. ساعت یازده و نیم شب در سوریه بود. از عمق دلم خوشحال بودم. یکهو دیدم سیدعباس یک عکس سلفی با ملک سلمان در اتاق سفیر گرفته است. گفتم فلان فلان شده آن عکس را برای من بیاور چرا سلفی میگیری و همینطور به جواب دادن به آنها مشغول بودم که سیدرحمت توی گروه گفت حاج حسن ما برگشتهایم و دارند آب و جارو میکنند». در نهایت کردمیهن از اتهام تخریب عمدی سفارت تبرئه شد و تنها 48 ساعت بازداشت بود.
آن طور که گفته میشود یکی دیگر از عوامل پشت پرده حمله به سفارت غلامرضا قاسمیان بوده است. جواد موگویی، مستندساز، مستندساز میگوید که او سخنران هیئتی بود که بعد از سخنرانیِ آتشینِ دوگانۀ انقلابیگری-دیپلماسی راهی سفارت عربستان شدند و آن را به آتش کشیدند. او بعدها هم بارها سخنان حاشیهساز مطرح کرد؛ از جمله فتح مکه به دست ایران قبل از ظهور.
حمله به سفارت با واکنشهای گسترده بینالمللی هم روبهرو شد؛ به نحوی که علاوه بر شورای همکاریهای خلیج فارس و اتحادیه عرب، کشورهای آمریکا، فرانسه، انگلیس، آلمان، روسیه، ژاپن، ترکیه، مصر، بحرین، امارات، اردن، تونس، لیبی، سودان، قطر، کویت، مالزی و عمان همه و همه اتفاق رخداده در ایران را محکوم کردند.
در ایران هم حسن روحانی، رئیسجمهور وقت، اعلام کرد که حمله به سفارت عربستان به هیچ وجه قابل توجیه نیست و این اقدام را توهین به نظام و لطمه به آبروی جمهوری اسلامی دانست و حملهکنندگان را افرادی «نادان» خطاب کرد.
هاشمی رفسنجانی که رئیس مجمع تشخیص مصلحت بود اعلام کرد که حرکت افراطی حمله به سفارت بحرانهای منطقهای را تشدید میکند.
ظریف هم که وزیر خارجه بود سعی میکرد از ایجاد هرگونه هزینه برای ایران در عرصه بینالمللی جلوگیری کند؛ چنانکه با وزرای خارجه کشورهای مختلف و دبیرکل سازمان ملل و موگیرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مدام تماس میگرفت و از آنها هم میخواست که از امکان دیپلماتیک ایران حفاظت کنند.
کار به جایی رسید و وضعیت به قدری بغرنج شد که حتی چهرههایی مانند احمد خاتمی که همواره مواضعی تند میگیرد بگوید که با آتشزدن سفارتخانهها چیزی به دست نمیآوریم یا آیتالله مکارم گفت که این اقدام برای نظام و اسلام هزینه سختی دارد.
به هر روی حمله به سفارت در سال94 هم باعث قطع هفتساله روابط ایران و عربستان شد و هم آنکه هزینه سنگینی هم برای حمله کنندگان در پی نداشت؛ چنانکه هنوز هم غلامرضا قاسمیان، ملغب به شیخ آوازهخوان، همچنان در رسانههایی رسمی به اظهار نظر میپردازد و تریبون به او داده میشود تا جایی که همین چند وقت باز هم از فتح مکه سخن گفته بود.
چند سال بعد در اواخر دولت دوم روحانی در سال 1400 شمخانی به نمایندگی از رهبر انقلاب مذاکرات رفع تنش با عربستان آغاز شد و در نهایت با وساطت چینیها ارتباط دو کشور از سر گرفته شد البته ادامه این مسیر به دولت سیزدهم رسید و برقراری رسمی ارتباط دو کشور و بازگشایی سفارتخانهها در این دوره رخ داد.
حسن کردمیهن با انتشار عکس از رای خود به جلیلی خبر داد.