اصفهان تبدیل به مجموعه‌ای مهم از بدترین و وسیع‌ترین بحران‌های محیط زیستی کشور شده است. فرونشست در منطقه کاشان به یکی از مهم‌ترین نمونه‌های مطالعاتی فرونشست در جهان تبدیل شده و نقش صنایع در مناطق شرقی استان و صنایع فرسوده در غرب نیز باعث بحران‌های بیشتری شده است. در این بین از بین رفتن زاینده رود در کنار آلودگی هوا و فرونشست، انگیزه‌های گردشگری در اصفهان را نیز کاهش داده و این شهر که زمانی محل تردد ۳۰ ملیت جهان بود، حالا حتی توریست چینی هم ندارد.
محمد درویش، کارشناس محیط زیست، درباره رشد شدید صنایع در اصفهان به «انتخاب» گفت: کارشناسان معتقدند صندلی توسعه پایدار ۴ پایه دارد که اگر به یکی از آنها بیش از حد بپردازی منجر به سقوط صندلی می‌شود. الان قصه، قصه‌ی اصفهان است، که بیش از ۸ هزار و ۶۰۰ واحد صنعتی دارد و نسبت به جمعیت‌اش بالاترین سرانه‌ی استقرار واحد‌های صنعتی کل کشور را دارد و این رقم ۳ برابر تهران است. در نیمه‌ی شرقی ایران کلاً ۲ هزار واحد صنعتی است و اصفهان ۴ برابر نیمی از کشور واحد صنعتی دارد. این اتفاق ناشی از این است که ۴۰ درصد مدیران تراز کشور ریشه‌ی اصفهانی داشته و اصفهانی‌ها به مرور از این قدرت برخوردار شدند و تصور کردند در حال خدمت به شهرشان هستند.
وی درباره لزوم توزیع صنایع در مناطق محروم بیان کرد: ظرفیت زیستی این شهر در نظر گرفته نشد و منجر به ورشکستگی اکولوژیکی در کشور شدند. چیزی از زاینده رود باقی نمانده و فرونشست و آلودگی هوا در اصفهان به مرز‌های غیرقابل باور و غیرقابل تصوری رسیده است. موج مهاجرت در اصفهان راه افتاده و برخی از روستا‌ها در گیلان به لهجه‌ی اصفهانی صحبت می‌کنند. ما ایران را ندیده‌ایم، شما در بخش‌های بزرگی از سیستان و بلوچستان و کرمان و خراسان جنوبی که حرکت می‌کنید، هیچ صنعتی نمی‌بینید و بعد اتهام می‌زنیم که چرا مردم سیستان و بلوچستان سوخت بر می‌شوند. ما خودمان خواستیم که صنایع را بد توزیع کنیم. چرا باید فولاد آران و بیدگل کنار کاشان شکل بگیرد و آن منطقه پر از صنایع آب بر بشود؟ این دوستان متوجه نیستند که اصفهان ظرفیت ندارد.
این کارشناس محیط زیست درباره به حاشیه رفتن جاذبه‌های گردشگری اصفهان با آلودگی هوا گفت: می‌شد که این سرمایه گذاری‌ها در بلوچستان شود تا مشکل اشتغال خیلی از جوانان هم رفع شود. ادعای فراموش شدن مرز نشینان توسط مرکز نیز اینطور رفع می‌شد. یک ایراد جدی به سازمان محیط زیست این است که چرا تراکم صنایع باید در اصفهان باشد؟ آمار‌ام. اس؛ و بیماری ریوی بالا برود و انگیزه‌های گردشگری اصفهان را از بین برده‌اند. شهری که زمانی جز بهترین مقاصد گردشگری بود، حالا چه کسی در آن شهر بدون نفس می‌خواهد چهل ستون نگاه کند؟ ما با دست خودمان مهم‌ترین ارزش‌های اصفهان را از بین بردیم و به جای رفع مشکل، سرشاخه‌های مهم روخانه‌ها را می‌خواهیم تغییر مسیر دهیم و در اصفهان خرج توسعه‌ی صنایع و کشاورزی ناپایدار این شهر بکنیم. خشونت و کدورت بین اقوام با این کار‌ها افزایش می‌یابد.
او افزود: این رفتار‌ها ناشی از نابخردی و فراموشی عدالت زیستی است. عده‌ای فکر کردند در حا خدمت به اصفهان هستند، اما بزرگترین خیانت را در حق این شهر کردند. تمامی مدیران اصفهانی در این ۴۰ سال که هرکجا وزیر و فرمانده و رئیس بانک و. بودند در این جنایت مقصر هستند و نسل آینده آنها را محکوم خواهد کرد.
او افزود: دشت طاهرآباد کاشان یک شکاف ۷۲ کیلومتری دارد، در مشکات واقعاً بحران وجود دارد، اما بدترین بحران اصفهان در حوزه‌ی زاینده رود و خشک شدن شرق اصفهان و ورزنه اتفاق افتاده است. ذرات به شدت آلاینده و فلزات سنگین که میتواند زندگی مردم را به خطر بیندازد هر روز بیشتر می‌شود. از سمت غرب هم کارخانه‌ی ذوب آهن اصفهان واقعاً کارخانه‌ی وحشتناکی است. ذوب آهن یک چهارم فولاد مبارکه تولید دارد، اما میزان آلایندگی آن چند برابر فولاد مبارکه است. این کارخانه از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر نیست و یک مدیریت بسیار فشل در آنجا حاکم است. بخشی از مردم اصفهان معتقدند که موج آلودگی غرب اصفهان ناشی از فولاد است، اما در واقع بخش زیادی از آن بحران ناشی از ذوب آهن است. من اگر جای دولت بودم، ذوب آهن را تعطیل می‌کردم. تعطیلی این سبک صنایع، بسیار بیشتر از فعالیتشان نفع دارد. همین که اصفهان میتواند فولاد مبارکه داشته باشد، چنین مدیریتی در دیگر صنایع نیز میتواند اجرا شود. باید طرح‌های جدید توسعه را به بیرون استان ببرند. من شخصاً این نکته را به مدیران فولاد هم گفتم و قول دادند که طرح‌های جدید را در داخل استان اجرا نکنند. باید آرام آرام شاهد این باشیم که ثروت و قدرت اصفهانی‌ها به سمت شرق کشور و مناطق محروم در زاگرس برود تا عدالت زیستی اتفاق بیفتد.
علی بیت اللهی، مدیر بخش مرکز زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، درباره گسترش فرونشست اصفهان گفت: فرونشست اصفهان از سال ۱۳۹۷ به این طرف که جریان دائمی زاینده رود قطع شده تشدید شده است. به نظر من پرریسک‌ترین شهر ایران از نظر فرونشست زمین، اصفهان است. چشمه‌ی تغذیه‌ی آب‌های زیرزمینی اصفهان که زاینده رود بود، قطع شده و از طرف دیگر، کشاورزی و چاه و روش‌های آبیاری قدیمی و کشت‌های آب بر ادامه دارد. به این ترتیب هر سال به طور متوسط یک متر سطح آب زیرزمینی در اصفهان کم می‌شود.
