داستان حافظ اسد و نهاد‌های امنیتی سوریه که پر از علوی‌ها شد

سرویس تاریخ «انتخاب»: حافظ اسد برای تحکیم قدرت خود در سوریه، با استفاده از مجموعه‌ای از اقدامات استراتژیک، به‌ویژه با تغییر ساختار دستگاه‌های امنیتی و اتکا به علوی ها برای استحکام حکومتش، موفق شد قدرت را در دست بگیرد. در اینجا چگونگی انجام این کار شرح داده شده است:

 

 

حافظ اسد، از علوی ها، در دهه 1950 به ارتش سوریه پیوست و با توجه به توانایی‌های نظامی‌اش، به سرعت در رده‌های بالاتر ارتش قرار گرفت. او تا زمان کودتای حزب بعث در 1966، فردی تاثیرگذار در ارتش بود. در 1970، اسد که وزیر دفاع سوریه بود، کودتای موفقی به نام جنبش اصلاحی را رهبری کرد که در آن رقیبان سیاسی‌اش، از جمله رئیس‌جمهور وقت صلاح جدید، را از قدرت برکنار کرد. اسد با به دست آوردن کنترل ارتش، خود را به عنوان تنها رهبر کشور تثبیت کرد.

 

 

یکی از اولین و مهم‌ترین اقدامات اسد این بود که نقش علوی ها را در نیروهای امنیتی و ارتش سوریه تقویت کرد. علوی‌ها، که اقلیتی در اسلام هستند، در سوریه همواره به حاشیه رانده شده بودند، اما وفاداری آنان به اسد ثابت بود. اسد علوی‌ها را در موقعیت‌های کلیدی در ارتش، دستگاه‌های اطلاعاتی و خدمات امنیتی قرار داد و وفاداری آنها را به رژیم خود گره زد. این امر از آن جهت مهم بود که علوی‌ها در ابتدا گروهی کوچک و حاشیه‌ای در سوریه بودند، اما به لطف قدرت گرفتن اسد، آنها به کانون ساختار قدرت سوریه راه یافتند.

 

 

اسد ساختار و دستگاه‌های امنیتی سوریه را به‌گونه‌ای تغییر داد که در آن علوی‌ها حضور غالب داشتند. او چند نهاد کلیدی را ایجاد و تقویت کرد که هسته اصلی کنترل حکومت را تشکیل می‌داد:

 

ارتش سوریه: اسد اطمینان حاصل کرد که ارتش عمدتاً تحت کنترل افسران علوی است، به‌طوری که ارتش تبدیل به ابزاری حیاتی برای حفظ قدرتش شد.

 

دستگاه‌های اطلاعاتی: حافظ اسد کنترل بر دستگاه‌های اطلاعاتی سوریه، به ویژه اطلاعات نیروی هوایی و اداره اطلاعات نظامی، را در دست گرفت. این دستگاه‌ها به طور عمده توسط علوی‌ها پر شده بودند و نقش مهمی در نظارت و سرکوب مخالفان رژیم ایفا می‌کردند.

 

نیروهای ویژه و گارد ریاست جمهوری: او واحدهای نظامی نخبه‌ای مانند گارد جمهوری و دسته چهارم را تشکیل داد که به‌طور شخصی وفادار به او بودند و توسط افسران علوی فرماندهی می‌شدند. این واحدها در هنگام بحران‌های نظامی نقشی حیاتی در دفاع از رژیم ایفا می‌کردند.

 

 

در دهه 1980، وابستگی اسد به دستگاه امنیتی علوی به‌ویژه در زمان قیام اخوان‌المسلمین در حما در 1982 مشخص شد. در پاسخ به این قیام، حافظ اسد از ارتش و نیروهای امنیتی که عمدتاً از علوی‌ها تشکیل شده بودند، برای خاموش سازی شورش استفاده کرد. 

 

 

تحکیم قدرت اسد تنها به اتکا به نیروهای نظامی نبود. او همچنین رقبای بالقوه را از حزب بعث و ارتش پاکسازی کرد. این پاکسازی‌ها باعث شد تا کنترل علوی‌ها بر بخش‌های کلیدی دولت سوریه بیشتر شود. اسد با دستکاری ساختارهای سیاسی، خود را به‌عنوان چهره مرکزی و یکپارچه کشور قرار داد و هیچ‌گونه رقیبی برای قدرت خود باقی نگذاشت.

 

از طریق این اقدامات استراتژیک، حافظ اسد قدرت خود را تثبیت کرد و طایفه علوی را به جزئی جدایی‌ناپذیر از ساختار امنیتی و سیاسی سوریه تبدیل کرد. این تحکیم قدرت باعث شد که خاندان اسد برای دهه‌ها در سوریه باقی بماند و پس از مرگ حافظ اسد در 2000، پسرش بشار اسد جای او را گرفت.