خیلی از افراد اطلاعات لازم درباره سکته مغزی ندارند و زمانی که فردی در اطراف‌شان دچار سکته مغزی می‌شود، نمی‌دانند چه اقداماتی باید انجام دهند تا زمان طلایی درمان از دست نرود. از سوی دیگر خیلی از بیمارستان‌های کشور امکانات کافی برای درمان سریع سکته مغزی را ندارند. به این جدول، ترافیک سنگین کلانشهرها را نیز اضافه کنید که می‌تواند مانع رسیدن به‌موقعِ بیمار سکته مغزی به بیمارستان شود و به دلیل از دست رفتن زمان طلایی، درمان فرد دشوار یا غیرممکن شود.
سکته مغزی یکی از دلایل اصلی مرگ و میر در جهان محسوب می‌شود. آمارهای سازمان‌های جهانی حاکی از این است که هر سال حدود ۱۵ میلیون نفر در سراسر دنیا دچار سکته مغزی می‌شوند که یک‌سوم آنها می‌میرند.
در ایران حمله‌های مغزی، دومین علت مرگ و میر است. به طوری که سالانه حدود ۵۵۰ هزار نفر دچار انواع سکته‌های مغزی می‌شوند و معمولا ۱۵ درصد از این آمار می‌میرند. عده زیادی نیز نمی‌میرند اما بر اثر این عارضه دچار آسیب‌های مغزی می‌شوند که تا پایان عمر همراه آنها خواهد ماند.
به گفته پزشکان، موفقیت درمان سکته‌های مغزی بین ۳۰ تا ۵۰ درصد است در این میان، زمان طلاییِ بعد از سکته مغزی در درمان یا عدم درمان فرد تاثیر دارد. پزشکان می‌گویند اگر درمان سکته مغزی در این زمان طلایی که بین ۳ تا ۶ ساعت است، صورت گیرد، ۳۰ درصد بیماران بدون هیچ پیامد ناگواری بهبود می‌یابند. اما اگر زمان طلایی بگذرد، یا مرگ در انتظار فرد خواهد بود و یا آسیب دائمی مغز.
چرا سکته مغزی می‌کنیم؟
سکته مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون قسمتی از مغز کاهش یابد یا قطع شود. این اتفاق باعث می‌شود که رسیدن اکسیژن و مواد غذایی به مغز مختل شود. در این حالت، سلول‌های مغزی در عرض چند دقیقه از بین می‌روند. ۸۵ درصد از حمله‌های مغزی از نوع مسدود شدن رگ هستند که اگر این حالت طولانی شود، قسمتی از مغز که خون‌رسانی به آن متوقف شده است، از بین می‌رود. چون خون و اکسیژن کافی به مغز نمی‌رسد و سلول‌های مغز برای همیشه از بین می‌روند.
دکتر بابک زمانی، متخصص مغز و اعصاب، نورولوژیست و رئیس انجمن سکته مغزی ایران درباره دلایل سکته مغزی توضیح می‌دهد: مصرف نامنظم دارو، دیابت، چاقی، اضافه وزن، فشار خون، مصرف سیگار و قلیان، عدم فعالیت فیزیکی، خواب ناکافی و استراحت اندک همگی ریسک‌فاکتورهای سکته مغزی هستند و از همه اینها مهم‌تر، فشار خون بالا است.
دکتر زمانی در حرف‌هایش به این موضوع اشاره می‌کند که سکته مغزی در همه گروه‌های سنی رخ می‌دهد اما در سنین بالاتر شیوع بیشتری دارد. این عارضه در ۴۰ سالگی و حتی زیر ۴۰ سال هم زیاد رخ می‌دهد. این عارضه حتی در بین ورزشکاران هم به دلیل ورزش‌هایی که انجام می‌دهند، شایع است.
آمار آسیب‌ها بالاتر از موارد مرگ و میر
خیلی‌ها فکر می‌کنند فرد سکته مغزی‌کرده حتما جان خود را از دست می‌دهد اما دکتر زمانی می‌گوید اتفاقا در این بیماری مرگ و میر بالا نیست و آمار ناتوانی فرد بعد از سکته مغزی خیلی بالاتر است. دلیلش هم یکی این است که خیلی از افراد جامعه اطلاعات و آگاهی کافی درباره اقداماتی که بعد از سکته فرد باید خیلی فوری انجام شود را ندارند. دلیل دیگر هم این است که ما در ایران امکانات درمانیِ مربوط به سکته مغزی را به شکل روزآمد و آن طور که در دنیا وجود دارد، نداریم و به همین دلیل معمولا فرد در زمان طلاییِ بعد از سکته درمان نمی‌شود و همین مساله باعث آسیب دیدن مغز او می‌شود.
این متخصص مغز و اعصاب می‌گوید: البته بیمارستان‌های دولتی با تمام کمبودهایی که دارند، امکانات‌شان برای درمان سکته مغزی بهتر و بیشتر از بخش خصوصی است و این مورد را به این دلیل می‌گویم تا همراهان فرد سکته مغزی‌کرده به کارشناسان اورژانس اصرار نکنند که حتما آنها را به یک بیمارستان خصوصی برسانند.
دکتر زمانی درباره علائم سکته مغزی می‌گوید: اختلال در تکلم، کج شدن دهان و صورت و ضعیف شدن دست از علائم این سکته است و افراد در صورت مشاهده چنین علائمی به سرعت باید با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرند و به هیچ عنوان بیمار را با خودروی شخصی به بیمارستان نبرند. چون درمان سکته مغزی در ساعت‌های اولیه‌ی بعد از سکته خیلی مهم است و بعدش دیگر فایده ندارد.
این ۱۰ نکته را حتما یاد بگیرید
خیلی از افراد اطلاعات لازم درباره سکته مغزی ندارند و زمانی که فردی در اطراف‌شان دچار سکته مغزی می‌شود، نمی‌دانند چه اقداماتی باید انجام دهند تا زمان طلایی درمان از دست نرود. از سوی دیگر خیلی از بیمارستان‌های کشور امکانات کافی برای درمان سریع سکته مغزی را ندارند. به این جدول، ترافیک سنگین کلانشهرها را نیز اضافه کنید که می‌تواند مانع رسیدن به‌موقعِ بیمار سکته مغزی به بیمارستان شود و به دلیل از دست رفتن زمان طلایی، درمان فرد دشوار یا غیرممکن شود.
با همه این اوصاف اگر افراد نکات مهم و اقدامات فوری بعد از وقوع سکته مغزی را بدانند، نیمی از مشکل حل می‌شود و احتمال نجات جان فرد سکته مغزی‌کرده و نیز احتمال ناتوانی مغزی او کاهش می‌یابد و حتی به صفر می‌رسد. در این گزارش ۱۰ توصیه مهم درباره اقدامات بعد از سکته قلبی عنوان شده که دانستن آنها برای هر فردی لازم است و می‌تواند یک جان را نجات دهد.
اگر فردی در اطراف‌تان سکته کرد، باید فوراً با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید یا از شخص دیگری بخواهید که زود تماس بگیرد. هر دقیقه بعد از سکته مغزی اهمیت دارد و می‌تواند باعث آسیب دائمی به مغز یا حتی مرگ فرد شود. پس تعلل نباید کرد.
علائم سکته مغزی را بشناسید؛ اختلال در تکلم، بی‌حسی، کج شدن دهان و صورت، از دست دادن تعادل و مشکل در راه رفتن، ضعیف شدن دست‌ها، تاری دید یا نابینایی و ناتوانی در خوردن و بلعیدن غذا از مهم‌ترین علائم سکته مغزی هستند. اگر این علائم را در خود یا اطرافیان خود دیدید، مبنا را بر سکته مغزی بگذارید و فوری با اوژانس ۱۱۵ تماس بگیرید.
بیمار را به هیچ وجه تکان ندهید و از خوراندن هر ماده آشامیدنی یا غذایی به او پرهیز کنید.
اگر بیمار کاهش هوشیاری دارد، او را به پهلو بخوابانید تا محتویات دهانش وارد ریه نشود.
اگر فردِ دچار سکته مغزی مبتلا به فشار خون بالا است، برای پایین آوردن فشار خونش هرگز خودسرانه قرص زیرزبانی به او ندهید. همچنین همراهان نباید خودسرانه به فرد داروهایی مثل آسپرین بخورانند. چون نوع سکته‌ها متفاوت است و برخی داروها می‌توانند شرایط بیمار را بدتر کنند.
به هیچ عنوان بیمار سکته مغزی را با خودروی شخصی به بیمارستان نبرید. چون این کار باعث می‌شود زمان طلایی برای درمان او از دست برود و بیمار یا جانش را از دست بدهد یا تا آخر عمر دچار ناتوانی‌های حرکتی شود.
همراهان فردِ دچار سکته مغزی به کارشناسان اورژانس اصرار نکنند که حتما آنها را به یک بیمارستان خصوصی برسانند. چون بیمارستان‌های دولتی با تمام کمبودهایی که دارند، امکانات‌شان برای درمان سکته مغزی بیشتر از بخش خصوصی است.
مهم است که در "زمان طلایی" که حدود ۳ تا ۶ ساعت بعد از شروع علائم است، بیمار به بیمارستان منتقل شود. در این بازه، پزشکان می‌توانند لخته خونی را از مغز بیمار بیرون بیاورند و جریان خون را به مغز او برگردانند. درمان هرچه زودتر آغاز شود، احتمال کاهش آسیب به بافت مغز و بهبود کامل بیمار بیشتر می‌شود. وگرنه مرگ یا معلولیت دائمی او قطعی است.
فرد دچار سکته نباید حرکت زیادی داشته باشد یا تحت فشار باشد. تا رسیدن اورژانس، محیطی آرام برای بیمار فراهم کنید و تلاش کنید که او هم آرام باشد.
سعی کنید اطلاعاتی مانند سابقه پزشکی، داروهایی که بیمار مصرف می‌کند و زمان دقیق شروع علائم سکته را در دسترس داشته باشید تا کادر درمان سریع‌تر بتوانند تصمیم‌گیری و درمان را شروع کنند.
همشهری‌آنلاین
