فارس:فشار خون بالا زمانی اتفاق می‌افتد که میزان فشار خون در بیمار به سطح بالاتر از نرمال افزایش یابد. معمولا چند عامل باعث این بیماری می شود که مهم‌ترین آن ها تغییر در اندازه قطر سرخ‌رگ‌هاست.
به نیرویی که خون هنگام عبور به دیواره شریان‌ها وارد می‌کند فشارخون گفته می‌شود. به نیروی وارده در هنگام انقباض کامل ماهیچه قلب، عنوان فشارخون «سیستولی» و در حالت استراحت قلب، عنوان فشارخون «دیاستولی» اطلاق می‌شود. فشار خون در نواحی نزدیک قلب، بیشتر و با فاصله گرفتن از قلب، کمتر می‌شود.
فشار خون بالا در طولانی مدت می‌تواند به رگ‌ها و سایر اندام‌های بدن، به خصوص مغز، قلب، چشم‌ها و کلیه‌ها آسیب جدی وارد کند.
انواع فشارخون
به طور کلی، فشار خون بالا به دو دسته زیر تقسیم می‌شود؛
فشار خون اولیه
فشار خون ثانویه
فشار خون اولیه نوعی از فشار خون بالاست که به مرور زمان و بدون دلیل مشخصی اتفاق می‌افتد. بیشتر مبتلایان به فشار خون بالا دارای نوع اولیه فشار خون هستند. هنوز دلیل بروز فشار خون اولیه شناخته نشده است، اما حدس می‌زنند که عوامل زیر در بروز آن دخیل باشند:
عوامل ژنتیکی
تغییرات فیزیکی مانند چاقی یا عدم تحرک بدنی کافی
اثر محیط مانند استرس
زمانی که یک بیماری زمینه‌ای باعث افزایش فشار خون گردد، به این شرایط فشار خون بالای ثانویه گفته می‌شود.
شرایط مختلفی می‌توانند سبب بروز فشار خون ثانویه شوند:
بیماری‌های کلیوی
وقفه تنفسی در زمان خواب
مشکلات مرتبط با تیروئید
عوارض جانبی مصرف دارو
نارسایی قلبی مادرزادی
مصرف مواد مخدر و الکل
علت بالا رفتن ناگهانی فشار خون
بعضی شرایط باعث افزایش ناگهانی فشار خون در افراد می‌شود. از جمله این موارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مصرف کافئین؛ حتی درصورتی که فشار خون نرمال باشد، مصرف کافئین باعث افزایش موقت و ناگهانی فشار خون می‌شود.
مصرف برخی داروها؛ در صورت ابتلا به فشار خون باید در مورد داروهای مصرفی محتاط بود، چون برخی داروها حتی آن‌هایی که برای مصرف نیاز به نسخه پزشک ندارند مثل: قرص سرماخوردگی می‌تواند باعث افزایش فشار خون گردد.
در شاغلین عوامل متعددی باعث می شود فشار خون بالا بیشتر دیده شود؛ این عوامل عبارتند از:
تغذیه نامناسب
کمبود زمان استراحت و ساعات غیرکافی برای خواب
نداشتن وقت کافی برای ورزش و تحرک بدنی
سیگار کشیدن؛ مصرف حتی یک عدد سیگار می‌تواند ٥ الی ١٠ میلی‌متر جیوه فشار خون را افزایش دهد. هر چند اثر ان موقتی است اما در طولانی مدت اثرات مخربی روی قلب و عروق به جا می‌گذارد.
استرس؛ یکی از عواملی شایع و گاهی غیر قابل اجتناب افزایش فشار خون محسوب می‌شود. در صورتی که استرس طولانی مدت فرد را درگیر کند می‌تواند منجر به فشار خون بالای دائم شود.
اضطراب؛ یکی از عواملی است که منحر به افزایش فشار خون می‌شود و تاثیر آن را می‌توان گاهی در تفاوت فشار خون اندازه‌گیری شده در منزل و مطب پزشک مشاهده کرد؛ به این ترتیب که برخی افراد به دلیل اضطرابی که در مطب پزشک تجربه می‌کنند، فشار خونی که پزشک ثبت می‌کند بیشتر از مقداری است که در منزل اندازه می‌گیرند.
فعالیت بیش از حد غدد فوق کلیوی؛ با افزایش تولید هورمون‌هایی در تنظیم آب و سدیم بدن دخالت دارند منجر به افزایش فشار خون می‌شود.
پیشگیری از فشار خون بالا
بیماری فشارخون بالا از جمله بیماری‌هایی است که با رعایت نکات بسیار ساده‌ای می‌توان از عوارض ابتلا به آن پیشگیری نمود که از جمله آن‌ها می‌توان موارد زیر را برشمرد:
اندازه‌گیری منظم فشارخون، چربی خون و قند خون
اختصاص دادن ساعاتی از روز به انجام فعالیت بدنی با توجه به شرایط جسمی
انجام فعالیت بدنی با شدت متوسط به مدت حداقل ٣٠ دقیقه در روز
کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن
ترک مصرف دخانیات
مصرف حداقل ٥ وعده میوه و سبزی در طول روز
کاهش مصرف نمک و غذاهای فرآوری شده
علائم فشار خون بالا
فشار خون بالا معمولا علامت و نشانه خاصی ندارد و شاید سال‌ها طول بکشد تا علائم افزایش فشار خون در شخص نمایان شود. علائم فشار خون بالا عبارتند از:
سردرد
تنگی نفسئ
خون دماغ
سرگیجه
احساس درد در قفسه سینه
ضعف در بینایی
بهترین روش برای آگاهی از ابتلا به فشار خون بالا
باید توجه داشته باشیم این علائم در همه افراد مبتلا به فشار خون بالا دیده نمی‌شود، به علاوه بروز این علائم نشانه افزایش فشار خون نیست اما عدم توجه به این علائم در فرد بیمار می‌تواند خطرناک باشد.
بهترین روش برای آگاهی از ابتلا به فشار خون بالا، اندازه‌گیری منظم فشار خون است. بیشتر پزشکان در هر ویزیت فشار خون بیمارشان را می‌سنجند. متاسفانه حدود نیمی از کسانی که فشار خون بالاتر از عدد نرمال دارند، از بیماری خود اطلاع ندارند، پس برای درمان آن هم اقدام نمی کنند.
کنترل نکردن فشار خون بالا عواقب خطرناک و گاه جبران‌ناپذیری دارد مانند سکته قلبی، سکته مغزی و بیماری های کلیوی. این عوارض فشار خون بالاست که لزوم اندازه گیری منظم فشار خون و دانستن عدد آن را بیشتر مشخص می‌کند.
تشخیص فشار خون بالا
از آنجا که فشارخون در طول شبانه روز بسیار متغیر است پزشک برای تشخیص فشارخون بالا به یک بار اندازه‌گیری بسنده نمی‌کند.
به طور معمول، پزشک از فردی که در مراجعه نخست فشار خون بالا داشته است، درخواست می‌کند یک نوبت دیگر (چند روز یا چند هفته بعد) برای سنجش فشارخون مراجعه نماید.
انتخاب رژیم غذایی مناسب مشکلات قلبی و عروقی
کنترل مصرف نمک
ورزش روزانه و مداوم
داشتن وزن مناسب
کنترل مصرف الکل
ترک سیگار
باید توجه داشته باشیم که همیشه رعایت موارد ذکرشده نمی‌تواند فشار خون بالا را کنترل کند، در چنین مواردی لازم است با مراجعه به پزشک و در صورت لزوم تجویز داروهای کاهنده فشار خون توسط او، فشار خون به حد نرمال کاهش داد شود. در برخی مواقع، برای رساندن فشار خون به حد نرمال نیاز است که چند دارو به طور همزمان تجویز شود.
البته ممکن است پزشک تشخیص دهد که مشکل دیگری دلیل افزایش فشار خون بیمار است (فشار خون بالای ثانویه).
در این شرایط پزشک تلاش می‌کند تا در ابتدا بیماری زمینه‌ای ایجاد کننده افزایش فشار خون را رفع کند.
برای مثال ممکن است که بیماری‌های کلیوی دلیل افزایش فشار خون بیمار باشد.
پایین آوردن فشار خون بالا در منزل
٩ تغییر در شیوه زندگی برای کاهش فشار خون و پایین نگه داشتن آن را ارائه کرده‌ایم. با ایجاد این ٩ تغییر در شیوه زندگی‌مان، می توانیم فشار خون خود را پایین آورده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش دهیم. این توصیه‌ها حتی در افرادی که به فشار خون بالا مبتلا نیستند نیز سودمند باشد.
وزن خود را کاهش دهیم و مراقب اندازه دور کمر خود باشیم
فشار خون در بسیاری از مواقع همراه با بالا رفتن وزن افزایش می یابد.
اضافه وزن عامل اختلال تنفس در خواب
اضافه وزن همچنین می‌تواند باعث اختلال در تنفس در هنگام خواب شود (آپنه خواب) که منجر به افزایش فشار خون می‌شود.
در نتیجه می‌توانیم بگوییم که کاهش وزن یکی از موثرترین تغییرات سبک زندگی برای کنترل فشار خون است.
در صورتی که اضافه وزن داریم یا مبتلا به چاقی هستیم، کاهش میزان کمی از وزن می‌تواند به کاهش فشار خون ما کمک کند. به طور کلی با کاهش وزن ممکن است بتوانیم فشار خون خود را حدود ۱ میلی‌متر جیوه به ازای هر کیلوگرم از وزن خود پایین بیاوریم.
علاوه بر کاهش وزن، باید مراقب اندازه دور کمر خود نیز باشیم. دور کمر بالا می‌تواند ما را در معرض خطر فشار خون بالا قرار دهد. اگر دورکمر در مردان بیش از ۱۰۲ سانتی متر و در زنان بیش از ۸۹ سانتی متر باشد، در معرض خطر ابتلا به فشار خون بالا خواهند بود.
به طور منظم ورزش کنیم
اگر فشار خون بالا داشته باشیم، فعالیت بدنی منظم مانند ۱۵۰ دقیقه در هفته یا حدود ۳۰ دقیقه در بیشتر روزهای هفته می‌تواند فشار خون ما را در حدود ۵ تا ۸ میلی‌متر جیوه کاهش دهد.
مهم است که در این مسیر ثابت قدم باشیم؛ زیرا در صورت متوقف کردن ورزش، فشار خون ما مجددا افزایش می‌یابد.
اگر فشار خون ما کمی بالا باشد، ورزش می‌تواند در جلوگیری از بالا رفتن بیشتر فشار خون به ما کمک کند.
کنترل فشار خون بالا
اطلاع پزشک از نوع فشار خون بالا (اولیه یا ثانویه) و عوامل تاثیرگذار بر آن، در کنترل فشار خون بالا بسیار موثر است.
اگر فرد مبتلا به افزایش فشار خون اولیه باشد، اصلاح شیوه زندگی می‌تواند در کاهش فشار خون او تاثیر مستقیم بگذارد. از جمله این تغییرات می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
اگر از قبل مبتلا به فشار خون بالا هستیم، فعالیت بدنی منظم می‌تواند فشار خون ما را به سطوح ایمن‌تری برساند. برخی از ورزش‌های هوازی هم ممکن است فشار خون ما را کاهش دهند از جمله:
پیاده روی
دویدن
دوچرخه سواری
شنا
