arrow-right-square Created with Sketch Beta.
کد خبر: ۷۸۸۵۳۳
تاریخ انتشار: ۵۵ : ۲۳ - ۱۲ خرداد ۱۴۰۳

یادداشت‌های علم، یکشنبه ۲۵ آبان ۱۳۴۸: شاه گفت جنگ روحی و اخلاقی با دنیای عرب، هیچ عایده‌ای ندارد / محمدرضا پهلوی درمورد بحرین چه گفت؟

یادداشت‌های اسدالله علم: امروز ساعت ۱۱ از مسافرت شیراز و بندرلنگه و جزیره کیش برگشتیم. بسیار سفر خوبی بود، خیلی خوش گذشت. شاهنشاه غفلتا تصمیم اتخاذ فرمودند که تشریف ببرند.... موضوع مسافرت هم سرکشی به بنادر جنوب بود ولی، البته هم فال بود هم تماشا. فقط هم من در رکاب بودم و شام و ناهار دائما با شاه بودم. مرکز توقف شیراز بود، یعنی شبها برمی گشتیم که حال کنیم و روز هم که فال بود.
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
سرویس تاریخ «انتخاب»: اسدالله علم (۱ مرداد ۱۲۹۸ بیرجند – ۲۵ فروردین ۱۳۵۷ نیویورک)، یکی از مهم‌ترین چهره‌های سیاسی دوران محمدرضا شاه، وزیر دربار از ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۶ و نخست‌وزیر ایران از سال ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۲ بود.  
 
«انتخاب» هر شب یادداشت‌های روزنوشت علم را منتشر می‌کند.
 
یکشنبه ۲۵ آبان ۱۳۴۸: امروز ساعت ۱۱ از مسافرت شیراز و بندرلنگه و جزیره کیش برگشتیم. بسیار سفر خوبی بود، خیلی خوش گذشت. شاهنشاه غفلتا تصمیم اتخاذ فرمودند که تشریف ببرند.... موضوع مسافرت هم سرکشی به بنادر جنوب بود ولی، البته هم فال بود هم تماشا. فقط هم من در رکاب بودم و شام و ناهار دائما با شاه بودم. مرکز توقف شیراز بود، یعنی شبها برمی گشتیم که حال کنیم و روز هم که فال بود.
 
دانشگاه با عظمت پهلوی مورد بازدید قرار گرفت و شاهنشاه خیلی راضی بودند. [شرکت های سهامی زراعی] اطراف شهر شیراز که به عنوان نمونه ساخته شده (نزدیک تخت جمشید) مورد بازدید قرار گرفت، خیلی عالی بود. درآمد سهامداران یا کشاورزان سابق در این مراکز به سه برابر قبل رسیده است.
 
من خیال می کردم این از گزارش های دروغ است به این جهت کنجکاو شدم و دیدم که درست است.
 
به بندر لنگه و بعد به جزیره کیش رفتیم و ناهار را به طور پیک نیک در آنجا صرف فرمودند، خیلی خوششان آمد. در کیش چنان که من سابقا در این یادداشت ها نوشته ام کاخی برای شاه میسازیم، ولی این برای تفریح خالی نیست. این جا قلب خلیج فارس است و توقف یک ماهه شاهنشاه در آن جا غوغا می کند.
 
در بندر لنگه تأسیسات بهداشتی بزرگ و بیمارستان بسیار مجهزی [ساخته] شده است که وسیله دانشگاه پهلوی اداره می شود. دانشگاه پهلوی حالا یک امپراتوری شده علاوه بر بیمارستانهای بسیار مجهز سعدی و نمازی شیراز الان بیمارستانهای بوشهر، برازجان، بندرلنگه، لار و شیخ نشین های دوبی و فجیره به وسیله دانشگاه پهلوی و با پول «شیر و خورشید سرخ» اداره می شود و واقعا جای سرافرازی دارد. سر ناهار در کیش صحبت از سیاست شاهنشاه و ایران در خلیج فارس بود. شاهنشاه خیلی عاقلانه صحبت کردند که مرا خیلی تحت تأثیر قرار داد. آن این بود که فرمودند: «اگر من آدم دماگوگ و عوام فریبی بودم، الان در خلیج فارس به جای آن که سیاست مسالمت آمیز و صلح جویانه را تعقیب کنم - تا جایی که حاضر شدم با بحرین کنار بیایم - هر روز مثل ناصر در آن جا یک بازی راه می انداختم. حق هم داشتم زیرا خلیج فارس یک دریای ایرانی است و ما به هر دو طرف آن حق داریم. ولی از چنین سیاست چه عاید ایران می شد؟ جنگ روحی و اخلاقی با دنیای عرب مخارج هنگفت نگهداری این سرزمین ها و درگیری با ناسیونالیست های عرب و بعد هم عواید هیچ‌ به خصوص که قسمتهای نفت خیز را کشورهای بزرگ نمی گذاشتند و نمی گذارند ما به آسانی ببلعیم». من عرض کردم: ممالکی که احتیاج به این گونه غذای روحی دارند که به خورد مردمشان بدهند، در امور داخلی به طور قطع شکست خورده اند، حال آن که شاهنشاه در امور داخلی موفق هستید. بعد هم شکر خدا آن قدر منابع دارید که می توانید ایران را گلستان کنید و خواهید کرد. عرض کردم: تأسف من در جنوب این است که راه ساحلی که در زمان نخست وزیری من حسب الامر شاهنشاه از بوشهر شروع می شد و [می بایست] به چاه بهار ختم می شد، فقط به این [بندر] لنگه رسیده است. آن هم در بین راه، پل روی رودخانه موند زده نشده است، به علاوه کار به کلّی متوقف است و سرپرست آن، جهانمیر، بلاتکلیف. عرض کردم: اگر بخواهیم در آن طرف خلیج نفوذ داشته باشیم، اول باید کار خودمان را درست کنیم و عرض کردم:
 
ذات نایافته از هستی، بخش
کی تواند که شود هستی‌بخش؟
 
عرایضم خیلی مؤثر شد. فرمودند: تا برگردیم به دولت ابلاغ کن کار را شروع کنند. در امور ماهیگیری هم عرایض مفصل کردم که وضع فعلی کار خوب نیست. چیزی نفرمودند، چون وسیله دکتر سپهبد ایادی و ارتش اداره میشود [و] فکر می فرمایند هرچه نظامی ها می کنند خوب است!... خانم گاندی از پارلمان هند رأی اعتماد گرفت، یعنی گرچه یک قسمت اعضای حزب کنگره به او رأی مخالف داد ولی همه دسته های دیگر خارج حزب گ کنگره و یک قسمت اعضای حزب به او رأی موافق دادند. چه باید کرد؟ با آن که زن است، خوب وضع دنیا را احساس می کند که گرایش به طرف چپ است و مرتجعین اگر مخالفت بکنند برای او بهتر است... بعدازظهر رئیس جمهور مجارستان وارد شد. شام در کاخ نیاوران مهمان بود.
نظرات بینندگان