آلودگی هوا در کلانشهرهای ایران همچنان ادامه دارد و تهران و اصفهان و اهواز در وضعیت بغرنجی گرفتار هستند. شهرهای خاکستری که کوه‌های اطراف آن هم دیده نمی‌شوند و مسئولین کماکان در حال بازی با تعطیلی و بازگشایی مدارس برای کاهش آلودگی هوا هستند. اما به واقع علت این حجم از آلودگی هوا چیست؟
یوسف رشیدی، هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و استاد محیط زیست، درباره علت افزایش آلودگی هوا به «انتخاب» گفت:
مشخص است که مصرف سوخت ما بالا رفته و تعداد خودروها زیاده است. اگر نسبت به سال گذشته مصرف سوخت را مقایسه کنید، باتوجه به بالا رفتن مصرف سوخت، آلودگی هوا نیز افزایش پیدا کرده است. این وضعیت نشان می‌دهد که آلودگی ما از توان تهویه طبیعی هوا بیشتر است. ما نباید آلودگی هوا را تقصیر عوامل محیطی و هواشناسی و پایداری هوا و وارونگی هوا بیندازیم. تمام دنیا وارونگی هوا وجود دارد از جمله نقاطی که فصول سرد دارند، بنابراین آنچه مهم است مدیریت تولید آلاینده است. ما در این قسمت خوب عمل نکردیم و این عمل نکردن ما باعث شده آلودگی در تهران به این وضعیت برسد.
وی در ادامه درباره آلودگی تهران بیان کرد: اگر تهران را با شهرهای بزرگ دنیا مقایسه کنید، اکثر شهرهای بزرگ مثل توکیو که در آلودگی هوا موفق بودند؛ در اصل جا به جایی و حمل و نقل را عمومی کرده‌اند اما در ایران حمل و نقل بر عهده خودروهای شخصی است. از طرفی مردم هم چاره‌ای ندارند چون حمل و نقل عمومی سالمی نداریم. اولین نتیجه مثبت حمل و نقل عمومی کاهش مصرف بنزین است. ما اگر آلودگی هوا هم نداشته باشیم در مصرف بنزین با یک بحران مواجه هستیم. خودروهای شخصی بنزین را همینطور مصرف می‌کنند چون حمل و نقل عمومی مناسبی وجود ندارد.
او افزود: تفکر مسئولین باید به این سمت برود که مثل کشورهای موفق روی حمل و نقل عمومی تمرکز کنند. باید مترو به داد وضعیت آلودگی هوا کشور برسد اما با این نرخ رشد پایین و پوشش این وضعیت را سال دیگر هم خواهیم داشت. تا زمانیکه تمرکز مردم از استفاده خودرو شخصی به خودرو عمومی نرود وضعیت همین است. بنابراین بهتر است که ما به جای صحبت کردن، کار کنیم. دولت و شهرداری‌ها باید بحث حمل و نقل عمومی را یکبار برای همیشه به سرانجام برسانند که یک الگوبرداری ساده از شهرهای بزرگ دنیا می‌خواهد.
وی در ادامه در رابطه با آلودگی در دیگر کلانشهرهای ایران اشاره کرد: انتشار آلودگی در هر شهر متفاوت است؛ کنترل آلودگی در صنایع مهم است که سازمان محیط زیست باید انجام دهد. اما در شهرهایی مثل اصفهان و تهران و شیراز بحث خودرو موثر است. در مورد اهواز مسئله فرق می کند چون صنایع نفت و گاز و کارخانه جات اطراف شهر موثر‌اند. البته کنترل صنایع راحت‌تر از خودرو است. به علت اینکه نگاه ویژه ای به صنایع وجود دارد راحت می‌توان بررسی کرد و چون حرکت نمی‌کنند، کنترل آن‌ها آسان‌تر خودرو است. خودرو حرکت می‌کند و مدیریت مشخص ندارد.
رشیدی درباره بی اهمیتی مسئله آلودگی هوا در نظر مسئولین گفت: حل مشکل آلودگی هوا زمان‌بر است. شروع به توسعه حمل و نقل عمومی هم چندسال طول می‌کشد اما بالاخره یک جا باید شروع کرد. من فکر می‌کنم اگر امروز شروع کنیم و دولت و مجلس و شهرداری‌ها موفق می‌شویم اما نگاه به مسئله هوا اصلا جدی نیست. یک زمان شما پول انجام یک کار را ندارید، یک زمان اصلا به آن موضوع فکر نمی‌کنید. باید فشار رسانه ها و مردم به این مسئله بیشتر شود تا دولت اقدام کند.
رشیدی درباره تاثیر اقتصاد بر آلودگی هوا گفت: وقتی اقتصاد در یک کشور پایه‌های سست پیدا می‌کند چند چیز از جمله بهداشت و محیط زیست آسیب می‌بیند. الان دولتمردان و کسانیکه تصمیم‌گیر هستند، تلاششان را صرف توسعه اقتصادی می‌کنند در حالیکه باید به جای توسعه صنعت، به مسئله محیط زیست هم توجه کرد. ما اگر می‌توانستیم توسعه حمل و نقل عمومی داشته باشیم، از صرفه جویی سوخت درآمد خوبی هم داشته باشیم.
