چشم‌انداز سقوط «سیلیکون ولی»؛ چگونه یک بانک ۴۸ ساعته ورشکست شد؟

یورونیوز: «سیلیکون ولی»، بانک حامی استارت‌آپ‌های حوزه فناوری به ویژه فناوری‌های مالی و فعال در زمینه رمزارزها اواخر هفته گذشته و تنها ظرف ۴۸ ساعت ورشکست شد و نه تنها مشتریان، سپرده‌گذاران و سرمایه‌گذاران خود را شوکه کرد بلکه بازار پولی و مالی ایالات متحده را نیز با نگرانی از سرایت بحران مالی به سایر بانک‌ها مواجه کرد.

ورشکستگی بانک «سیلیکون ولی» که برخی شرکت‌های اعطا کننده وام بر پایه ارزهای دیجیتالی همچون بلاک‌فای و نیز تعدادی از شرکت‌های منتشر کننده ارز‌های دیجیتالی نیز از جمله سپرده‌گذاران آن به شمار می‌رفتند، صبح جمعه قطعی شد و این بانک از سوی نهاد فدرال تنظیم مقررات بانکی تعطیل و تحت کنترل گرفته شد.
این بزرگترین ورشکستگی یک بانک آمریکایی از زمان واشنگتن میچوال (Washington Mutual) در جریان بحران مالی سال ۲۰۰۸ به شمار می‌رود. واشینگتن میچوال که در سال ۱۸۸۹ تاسیس شده بود با وجود در اختیار داشتن دارایی ۳۰۷ میلیارد دلاری در سال ۲۰۰۸ ورشکسته و منحل شد.

اما در مورد بانک «سیلیکون ولی» و ورشکستگی آن چه می‌دانیم؟

بانک سیلیکون ولی (SVB) که در سال ۱۹۸۳ تأسیس شد، چنان خود را به عنوان بانک متخصص در زمینه حمایت و پشتیبانی مالی از استارت آپ‌های فناوری مطرح کرده بود که با جلب نظر سرمایه‌گذاران آمریکایی، تقریبا تامین مالی نیمی از شرکت‌های فعال در زمینه فناوری نو و مراقبت‌های بهداشتی را بر عهده گرفته بود.

بر اساس گزارش کمیسیون بیمه سپرده فدرال (FDIC)، در حالی که در خارج از ایالات متحده بانک «سیلیکون ولی» چندان شناخته شده نیست ولی با دارایی ۲۰۹ میلیارد دلاری در پایان سال ۲۰۲۲ در میان ۲۰ بانک تجاری برتر آمریکا جای گرفته بود.

چرا «سیلیکون ولی» ورشکست شد؟

فدرال رزرو (بانک مرکزی ایالات متحده) از یک سال پیش و با هدف کاهش نرخ تورم، شروع به افزایش مستمر نرخ بهره کرد. سرعت فدرال رزرو برای افزایش نرخ‌های بهره چنان بالا بود که هزینه‌های استقراض و اخذ وام از سرعت رشد قیمت سهام‌ شرکت‌های فناوری که «سیلیکون ولی» از آن سود می‌برد، فراتر رفت.

نرخ‌های بهره بالاتر همچنین ارزش اوراق قرضه بلندمدتی را که «سیلیکون ولی» و سایر بانک‌ها در دوران نرخ‌های بهره بسیار پایین و نزدیک به صفر خریده بودند، کاهش داد. در حالی که بازدهی اوراق ۱۰ ساله‌ای که اخیرا از سوی خزانه‌داری آمریکا منتشر شده به ۳.۹ درصد رسیده، به مجموعه اوراق قرضه ۲۱ میلیارد دلاری «سیلیکون ولی» تنها ۱.۷۹ درصد سود تعلق می‌گرفت.

همزمان، سرمایه‌‌گذاری پرریسک و مخاطره‌ سیر نزولی به خود گرفت و استارت‌آپ‌ها را ناگزیر کرد که بیش از پیش به فکر استفاده از سرمایه‌ها و سپرده‌های خود در «سیلیکون ولی» بیفتند. بنابراین، در شرایطی که بانک با کوهی از زیان از محل اوراق قرضه مواجه بود، سرعت برداشت مشتریان از حساب‌ها و سپرده‌هایشان مدام در حال افزایش بود؛ سپرده‌هایی که بخش زیادی از آن صرف خرید اوراق قرضه شده بود.

«سیلیکون ولی» روز چهارشنبه اعلام کرد که ناچار شده تا بخشی از اوراق بهادار خود را با متحمل شدن زیان، نقد کند و همچنین قصد دارد ۲.۲۵ میلیارد دلار سهام دیگر را نیز برای حفظ تعادل ترازنامه خود بفروشد. شرکت‌های سرمایه‌گذاری نگران شدند و برداشت‌های خود را از این بانک افزایش دادند.

سقوط سهام این بانک صبح روز پنج‌شنبه آغاز شد و به سرعت قیمت سهام سایر بانک‌ها نیز در پی بروز نگرانی از تکرار بحران مالی سال ۲۰۰۸ نزولی شد.

معاملات سهام «سیلیکون ولی» صبح جمعه متوقف شد و تلاش‌های مدیران ارشد بانک برای افزایش سریع سرمایه یا یافتن خریدار هم به پایان بی‌نتیجه خود رسید. به این ترتیب نهاد تنظیم مقررات بانکی ایالت کالیفرنیا به سرعت مداخله کرد و پس از تعطیلی بانک، آن را تحت نظارت شرکت بیمه سپرده فدرال قرار داد.

چشم‌انداز آتی چگونه خواهد بود؟

اما این سوال مطرح است که آیا این ورشکستگی اثر دومینویی خواهد داشت و سایر بانک‌های آمریکا را نیز از پا خواد انداخت؟

مارک زندی، اقتصاددان ارشد موسسه اعتبارسنجی «مودیز» معتقد است: «بانک‌هایی که اکنون با مشکل مواجه هستند بسیار کوچکتر از آن هستند که تهدیدی معناداری برای سیستم بانکی گسترده‌ آمریکا باشند.»

با این حال اد مویا، تحلیلگر ارشد بازار در صرافی بین‌المللی اوآندا (Oanda) بر این باور است که بانک‌های کوچک‌تری که به طور نامتناسبی با شرکت‌های فعال در حوزه فناوری و ارزهای دیجیتال همکاری می‌کنند، ممکن است در شرایط سختی قرار بگیرند. چراکه به‌زعم او سیاست افزایش نرخ بهره از سوی فدرال‌رزرو در نهایت منجر به نابودی بانک‌های کوچک خواهد شد.

البته شرکت بیمه سپرده فدرال هم اعلام کرده که حداکثر تا صبح دوشنبه، تمام سپرده‌گذاران که تحت پوشش بیمه بوده‌اند، به رقم سپرده خود دسترسی خواهند داشت و یک هفته بعد نیز به سپرده‌گذاران بیمه نشده، سودِ پیشاپیش سهام بانک «سیلیکون ولی» پرداخت خواهد شد.

شرکت بیمه سپرده فدرال معمولا دارایی‌های یک بانک ورشکسته را به بانک‌های دیگر می‌فروشد و از درآمد حاصله برای بازپرداخت سپرده‌گذارانی که وجوه آنها بیمه نشده، استفاده می‌کند. هنوز هم این احتمال ضعیف وجود دارد که برای بانک «سیلیکون ولی» خریداری پیدا شود.