تصمیم به بازگشایی تجمعات و مراکز آموزشی نشان می‌دهد ماهیت کرونا را نشناخته‌ایم و هنوز فکر می‌کنیم شیب‌های نزولی، نشان‌دهنده کنترل بیماری است، در حالی که این اشتباه استراتژیک بزرگی است. سابقه و روند بیماری و سازوکارهایی که در ارتباط با واکسیناسیون و رعایت پروتکل‌های بهداشتی وجود دارد به‌وضوح قطعی است که در نیمه اول بهمن شاهد پیک ششم کرونا خواهیم بود، درحالی‌که این بار بیشتر افراد جوان و کم سن و سال را درگیر کند.
محمدرضا مراثی، رئیس دانشکده بهداشت و مدیر گروه اپیدمولوژی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با ایسنا، بابیان این مطلب اظهار کرد: واقعیت این است که هم‌اکنون در شرایط خوبی از نظر اپیدمی کرونا قرار نداریم.
وی با اشاره به اینکه عموماً گفته می‌شود پنج پیک کرونا را در کشور پشت سر گذاشته‌ایم، گفت: اگرچه درشیب نزولی پیک پنجم کرونا قرار داریم، اما واقعیت این است که شیب نزولی پیک پنجم نباید این غفلت را در ما ایجاد کند که بر بیماری تسلط پیدا کرده‌ایم و در حال کنترل است.
مدیر گروه اپیدمولوژی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان افزود: اگر به پیک‌های قبلی کرونا در استان و کشور و روند و نمودارهای صعودی و نزولی آن توجه کنیم می‌بینیم که ما بعد از هر پیک کرونا، شیب صعودی پیدا کردیم، به قله رسیدیم و بعد شیب نزولی پیدا کردیم، سپس بار دیگر بیماری فعال‌شده و شیب صعودی می‌گیرد چرا که ساز و کارهای کنترل بیماری به خوبی اجرا نشده است.
شواهد علمی مبنی بر کنترل بیماری وجود ندارد
وی بابیان اینکه روند بیماری و آمار و ارقام نشان می‌دهد هم‌اکنون در وضعیت کنترل بیماری قرار نداریم، افزود: هنوز شواهد علمی متقن و دقیقی مبنی بر کنترل بیماری وجود ندارد. در شرایطی که هنوز واکسیناسیون به حد مطلوب نرسیده و از طرف دیگر پروتکل‌های بهداشتی در جامعه رعایت نمی‌شود نباید به کنترل بیماری امیدوار باشیم.
مراثی تصریح کرد: این ماهیت اپیدمولوژیک بیماری‌های پیش‌رونده و نوظهور است که یک شیب صعودی طی کرده و به قله می‌رسند، سپس وارد شیب نزولی می‌شوند، بعد از آن ویروس منتظر فرصت‌هایی است تا دوباره افراد مستعد را درگیر کند.
وی با اشاره به اینکه هم‌اکنون وضعیت اپیدمی کرونا در کشور بدتر از استان اصفهان است، اعلام کرد: تا کنون در استان حدود ۶۰ درصد از افراد نوبت اول و ۴۰ درصد نوبت دوم واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند، در حالی که اگر بخواهیم قضاوتی راجع به بیماری و ایمنی گله‌ای داشته باشیم، تزریق واکسن نوبت اول ملاک نیست و واکسیناسیون کامل ملاک است، بر این اساس می‌توان گفت حدود ۴۰ درصد از افراد جامعه واکسینه شده‌اند.
این اپیدمولوژیست به مقالات علمی که اخیراً در مجلات معتبر علمی در جهان منتشر شده اشاره و تصریح کرد: برای رسیدن به ایمنی گله‌ای در مقابل بیماری کووید۱۹، واکسیناسیون باید به حدود ۹۰ درصد و حتی بالای ۹۰ درصد برسد، بنابراین می‌بینیم که فاصله ۴۰ تا ۹۰ درصد واکسینه شدن افراد زیاد است و با واکسیناسیون که موضوع بسیار مهمی برای کنترل شدت بیماری در جامعه است فاصله زیادی داریم.
وی با تأکید بر اینکه میزان کنونی واکسیناسیون در جامعه نمی‌تواند تضمین کند با پیک ششم کرونا مواجه نشویم، افزود: از سوی دیگر می‌بینیم که زندگی عادی در جامعه خصوصا زمانی که شیب بیماری منفی می‌شود شروع شده است و این درحالی است که آمار رسمی اعلام می‌کند میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی توسط مردم کاهش چشمگیر پیداکرده و به حدود ۴۰ درصد رسیده است.
پیش‌بینی پیک ششم کرونا در بهمن ماه/موج بدتری در پیش است
یک اشتباه استراتژیک بزرگ
مراثی بابیان اینکه تمام متخصصان و پزشکان در دنیا بر واکسیناسیون جمعیت و رعایت پروتکل‌های بهداشتی برای کنترل بیماری تأکید دارند، گفت: متأسفانه از برخی مسئولان کشور می‌شنویم که بیماری تحت کنترل است و نوید تجمعات بیشتر را می‌دهند، در حالی که این اشتباه استراتژیک بزرگی است و نباید غافل باشیم که بیماری را تحت کنترل خود داریم.
هنوز ماهیت کرونا را نشناخته‌ایم
وی با تأکید بر اینکه برای بازگشایی تجمعات و مراکز آموزشی باید احتیاط کنیم، توضیح داد: مراکز آموزشی، مدارس و دانشگاه‌ها به‌مرور در حال شروع آموزش حضوری هستند و همه‌چیز به سمت عادی شدن می‌رود، این تصمیمات نشان می‌دهد هنوز ماهیت بیماری را نشناخته‌ایم و هنوز فکر می‌کنیم شیب‌های نزولی، نشان‌دهنده کنترل بیماری است. متأسفانه تجربیات گذشته نشان می‌دهد وقتی بیماری وارد شیب صعودی می‌شود فراموش می‌کنیم چه گفتیم و چه کردیم و نسبت به پیشگیری از بیماری کم‌توجهی کردیم.
رئیس دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به اینکه هنوز درشیب نزولی پیک پنجم هستیم و این شیب کند شده است، توضیح داد: در استان اصفهان میانگین مرگ‌ومیر بیماران مبتلابه کرونا در هفته گذشته در استان حدود ۱۶ نفر و عدد دو رقمی است، درست است نسبت به میانگین ۳۵ نفر در حدود ۳ ماه پیش کمتر شده اما جای تأسف است که هنوز انسان‌هایی را به دلیل این بیماری از دست می‌دهیم. همچنین متوسط بستری روزانه بیماران حدود ۱۰۰۰ نفر است که عدد بزرگی است، از طرف دیگر برخی استان‌های هم‌جوار که ارتباط زیادی با اصفهان دارند در حال حرکت به سمت شیب صعودی هستند.
وی بابیان اینکه پیش‌بینی از وضعیت موجود این است که در نیمه اول بهمن‌ماه شاهد یک قله دیگری از بیماری خواهیم بود، تصریح کرد: مدارک گذشته، روند بیماری و سازوکارهایی که در ارتباط با واکسیناسیون و رعایت پروتکل‌های بهداشتی وجود دارد به‌وضوح قطعی است که این پیک را خواهیم داشت.
مراثی با اشاره به اینکه متأسفانه ایران در بین ۴۸ کشور آسیایی، بالاترین موارد ابتلا به بیماری و مرگ‌ومیر را دارد، تصریح کرد: درست است میزان ابتلا به بیماری و مرگ‌ومیر باید بر اساس جمعیت کشور محاسبه شود، اما بازهم این رقم برای ایران بالا است. این موضوع نشان می‌دهد ما در ارتباط با کنترل بیماری کووید۱۹ مشکل داریم.
وی با تأکید بر لزوم عزم جمعی مسئولان کشوری و حمایت مردم برای مشارکت در کنترل بیماری، گفت: مسئولان و مردم نباید شرایط را عادی در نظر بگیرند. اخیراً نظریه‌ای مطرح شده که حتی ایمنی گله‌ای که با درصد بالایی از واکسیناسیون حاصل می‌شود نمی‌تواند کارساز باشد و باید به زندگی کردن با ویروس کرونا عادت کنیم.
این اپیدمولوژیست در عین‌حال تأکید کرد که واکسیناسیون می‌تواند به‌شدت بیماری را کاهش دهد و تصریح کرد: آمار و ارقام نشان می‌دهد واکسیناسیون در کنترل بیماری بسیار مؤثر است.
ابتلای کمتر از یک درصد افراد به کرونا بعد از واکسینه شدن
وی با اشاره به نتایج مطالعه ای که در استان اصفهان بر روی مبتلایان به کرونا انجام شده، توضیح داد: این تحقیق نشان می‌دهد کمتر از یک درصد افراد بعد از تزریق دوز دوم واکسن سینوفارم، اسپوتنیک و آسترازنیکا به کرونا مبتلا شده‌اند. بعد از تزریق دو دوز واکسن سینوفارم حدود نیم درصد افراد به بیماری مبتلا شده و از این تعداد ۲۵ صدم درصد در بیمارستان بستری شده‌اند، بعد از تزریق دوز دوم اسپوتنیک ۹۸ صدم درصد یعنی زیر یک درصد مبتلا شده اما تنها ۱۵ صدم درصد بستری شده‌اند و بعد از تزریق دوز دوم آسترازنیکا ۴۷ صدم درصد یعنی حدود نیم درصد مبتلا شده و ۱۲ صدم درصد در بیمارستان بستری شده‌اند.
مراثی با تأکید بر اینکه نتایج این تحقیق نشان می‌دهد واکسیناسیون به‌شدت از ابتلا به بیماری و وخیم شدن بیماری پیشگیری کرده و کووید۱۹ را به بیماری غیر خطرناک تبدیل می‌کند، گفت: باید از این آمار و ارقام و اطلاعات استفاده کرده و در جهت کنترل و پیشگیری این بیماری عمل کنیم.
مدیر گروه اپیدمولوژی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به مردم توصیه کرد از واکسیناسیون غافل نشوند و هر نوع واکسنی که در دسترس است استفاده کنند، افزود: آمارهای جهان نشان می‌دهد واکسیناسیون مرگ و بستری و ابتلا به بیماری را به شکل قابل‌توجهی کاهش می‌دهد و مردم باید خودشان را واکسینه کنند تا حتی اگر نتوانیم بیماری را صد در صد کنترل کنیم، از خطرناک بودن و شدت بیماری کم کنیم.
احتیاط در بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها
وی بار دیگر بر احتیاط در بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها تأکید کرد و گفت: اگر گردش ویروس ادامه پیدا کند و شاهد پیک ششم کرونا باشیم بر اساس شواهد علمی پیش‌بینی می‌کنیم این بار بیشتر افراد جوان و کم سن و سال را درگیر کند.
به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، با توجه به نسبت درصد ابتلای افراد و قرارگیری در چرخه ایمنی، این رده سنی تاکنون کمترین تعداد مبتلایان را داشته است، در حالی که بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها می‌تواند پیک کرونا را خصوصا در این رده سنی سرعت ببخشد.
مراثی همچنین با اشاره به اینکه اطلاعات نشان می‌دهد متأسفانه هر پیکی نسبت به پیک قبلی خود شدیدتر بوده است، گفت: امیدوارم هم مردم نسبت به واکسیناسیون و رعایت پروتکل‌های بهداشتی حساس‌تر باشند و هم فرایند پیشگیری از بیماری از سوی مسئولان تسهیل شود و ساده‌انگاری در ارتباط با کنترل بیماری به این زودی نداشته باشیم.
جهش‌های ویروس اوضاع را وخیم‌تر می‌کند
رئیس دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ادامه داد: شواهد نشان می‌دهد اگر نتوانیم چرخه گردش ویروس در جامعه را کنترل کنیم، کما اینکه هنوز نتوانسته‌ایم و نباید هیچ ادعایی در مورد کنترل بیماری داشته باشیم، عوامل دیگری مثل جهش‌های ویروس می‌تواند مزید بر علت شده و اوضاع را وخیم‌تر کند.
موج بدتری در پیش داریم
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم چرخه این بیماری را کنترل کنیم باید ۹۰ درصد یا خیلی محتاطانه ۸۵ درصد از افراد جامعه به‌طور کامل واکسینه شود و پروتکل‌های بهداشتی رعایت شود، در حالی که با این شرایط و جهش‌های ویروس کرونا می‌توانیم بگوییم که‌موج بدتری در پیش داریم.
وی بابیان اینکه بعید می‌دانم تا دو ماه آینده بتوانیم آمار واکسیناسیون را به ۸۰ تا ۹۰ درصد برسانیم، تصریح کرد: اما اگر آمار واکسیناسیون بالا برود احتمال کاهش شدت بیماری، یعنی کم شدن میزان بستری بیماران و مرگ‌ومیر و قطعی است، اگرچه همچنان نمی‌توانیم از خطر ابتلا به ویروس چشم‌پوشی کنیم و بگوییم بیماری در کنترل است.
نمی‌توانیم ویروس کرونا را از صحنه روزگار محو کنیم
مراثی با تأکید بر اینکه نمی‌توانیم ویروس کرونا را از صحنه روزگار محو کنیم، اما می‌توانیم از شدت بیماری، افزایش موارد ابتلا به بیماری، شلوغی بیمارستان‌ها و مرگ‌ومیر پیشگیری کنیم، تصریح کرد: به همین دلیل به مردم توصیه می‌کنم حتماً واکسن کرونا را تزریق و خود را در مقابل خطر این بیماری ایمن کنند.
رئیس دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به مدیریت کرونا در کشور اشاره و اظهار کرد: متأسفانه در همه‌گیری کرونا سخنگوی واحدی در کشور نداشتیم. از سوی دیگر گروهی که معتقد به طب سنتی هستند تریبون‌هایی برای خودشان دارند و از ابتدای همه‌گیری کرونا تاکنون شائبه‌هایی درباره بیماری، درمان و واکسیناسیون مطرح کرده‌اند. این گروه کاملاً یک‌جانبه مبارزه با کووید که یکی از راه‌های آن واکسیناسیون است را زیر سؤال می‌بردند. چنین مسائلی مردم را دچار تشویش و تردید می‌کند.
وی با بیان اینکه منابع علمی جهانی در ارتباط با واکسن اتفاق نظر دارد، اگرچه مخالفت‌هایی در همه جای دنیا وجود دارد، افزود: تعامل با دیدگاه‌های مختلف در این زمینه باید به‌نوعی باشد که مردم را اقناع کند، این در حالی است که اگر مناقشه‌ای راجع به اصل نتایج حاصل از واکسیناسیون وجود نداشته باشد و افراد معتقد باشند این داده‌ها درست است، بهترین مدرک برای قانع کردن مردم به واکسیناسیون است.
مردم را نمی‌شود اجبار به واکسیناسیون کرد
این اپیدمولوژیست با اشاره به اینکه سود و زیان واکسن اصلاً قابل‌مقایسه نیست، تأکید کرد: مردم را نمی‌شود اجبار به واکسیناسیون کرد، اما اگر با اطلاع رسانی به‌موقع و داده‌های دقیق آن‌ها را قانع کنیم می‌تواند به استقبال بیشتر از واکسن منجر شود. اقناع مردم هیچ‌وقت کار آسانی نبوده، اما افراد تأثیرگذار در جامعه و خانواده می‌توانند اطرافیان خود را قانع کنند که واکسیناسیون تا چه اندازه می‌تواند از شدت بیماری و خطر مرگ‌ومیر جلوگیری کند.
وی با اشاره به اینکه متأسفانه صداهای مختلفی از کنترل بیماری در کشور به گوش می‌رسد، به بازگشایی‌ها و برگزاری تجمعات در شهرهای کشور اشاره و اظهار کرد: مسئولانی که تصمیم به بازگشایی گرفتند آیا تضمین می‌کنند افرادی که در یک نقطه تجمع می‌کنند همه سالم هستند و چرخه بیماری بین آن‌ها فعال نیست!؟ این با شک و شبهه باید به وضعیت موجود نگاه کنیم و از آن‌طرف بر واکسیناسیون هرچه سریع‌تر و رعایت پروتکل‌های بهداشتی از سوی مردم تأکید کنیم.
مدیر گروه اپیدمولوژی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، خاطرنشان کرد: آمار ابتلا به بیماری و مرگ‌ومیر امروز ممکن است در یک عقبه زمانی ۲۱ روزه اتفاق افتاده باشد، همچنین رنگ‌بندی‌های کرونا از زمان عقب است و مشخص نیست در ۱۵ تا ۲۰ روز گذشته چه اتفاقی افتاده و چه تأثیری بر وضعیت موجود گذاشته، اما این‌همه مسئله این است که مثلاً اگر یک منطقه زرد و منطقه کنار آن نارنجی باشد، هیچ تضمینی وجود ندارد که منطقه زرد و نارنجی تداخل نداشته باشد و جابجایی افراد باعث کم خاصیت شدن رنگ‌بندی نشود.
به گفته وی، رنگ‌بندی‌های کرونا برای قضاوت بسیار کلی ممکن است بد نباشد، اما اگر بخواهیم دقیق‌تر به موضوع نگاه کنیم شاید خیلی به رنگ‌بندی به‌صورت جدی نگاه نکنیم، یا حداقل به‌تنهایی نگاه نکنیم، بلکه باید وضعیت بیمارستان‌ها، تست‌های کرونا، تجمعات، رعایت پروتکل‌های بهداشتی و ... را در کنار هم ببینیم تا بتوانیم تصمیم درستی بگیریم.
قضاوت خوش‌بینانه مسئولان و کم شدن حساسیت مردم
وی با اشاره به اینکه مسئولان زمانی که وارد شیب نزولی بیماری می‌شویم خوش‌بینانه صحبت می‌کنند درحالی‌که توجهی به شاخص‌های دیگر همچون واکسیناسیون، رعایت پروتکل‌های بهداشتی و تعداد بیماران ندارند، تصریح کرد: طبیعی است وقتی مسئولان چنین قضاوتی دارند مردم هم با تغییر رنگ‌بندی‌ها و کاهش آمار، خطر بیماری را کمتر می‌بینند و حتی حساسیت به واکسن نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد. این عوامل همچون حلقه‌های زنجیر به هم متصل است که اگر گسستی در این زنجیر ایجاد شد می‌توان پیش‌بینی کرد زحمات قبلی از بین رود.
رئیس دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بابیان اینکه درشیب نزولی کرونا قرار داریم، اما در همین شرایط هم آمار ما از بسیاری از کشورهای آسیایی بیشتر است و حتی کشورهای همسایه وضعیت نرمال‌تری نسبت به ما دارند، توضیح داد: وقتی کشورهای موفق آسیای شرقی را بررسی می‌کنیم می‌بینیم که در این کشورها مدیریت مبارزه با کرونا واحد و منسجم است، ساده‌انگاری راجع به بیماری نکرده‌اند، از طرف دیگر امکانات برای پیشگیری از بیماری اعم از تهیه واکسن در زمان مقرر را فراهم کردند، در مقابل ما زمانی به‌شدت بحران واکسن را داشتیم و این موضوع تزلزل‌هایی در مردم به وجود آورد، زمانی حتی مسئولان در ارتباط با رعایت پروتکل‌های بهداشتی حرف‌های متفاوتی زدند که سطح اطمینان مردم را کم کرد.
مراثی بابیان اینکه در برخی کشورها معمولاً اجبار و قوانین سخت و در برخی کشورها اعتماد عمومی بین دولت و ملت به کنترل بیماری کمک می‌کند، گفت: وضعیت کرونا در کشور ما ازیک‌طرف به مدیریت کرونا برمی‌گردد و از طرف دیگر اقناع مردم برای همراهی در پیشگیری از ابتلا به بیماری. ما یا اجباری تعریف نکرده‌ایم و یا اجبارها پشتوانه قوی نداشته اند، در حالی که نیاز است یک مدیریت و صدای واحد برای کنترل کرونا داشته باشیم.
مدیر گروه اپیدمولوژی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بابیان اینکه برای قضاوت درباره عملکرد دولت جدید زود است، اما خوشبختانه در ارتباط با تأمین واکسن اتفاقات خوبی رقم خورد، یادآور شد: متأسفانه زمانی که تقاضا برای دریافت واکسن در جامعه زیاد بود واکسن نبود و بعد صحبت‌هایی درباره نوع واکسن مطرح شد، اما اکنون‌که واکسن به میزان کافی وجود دارد با مشکل استقبال مردم روبرو هستیم. امیدوارم در آینده مدیریت قوی و اقدامات جدی انجام شود تا از شدت بیماری کم کنیم، در غیر این صورت کنترل بیماری دور از ذهن خواهد بود.
ایسنا
