به طور کلی باید گفت که اتوکلاو دستگاهی است که از آن برای استریل کردن بسیاری از وسایل آزمایشگاهی استفاده می شود. برای استریل کردن مواد باید تمامی عوامل انتقال دهنده مثل قارچ ها، باکتری ها و... از سطح تمامی لوازم پاک شود که این کار ها را می توان با این دستگاه به راحتی انجام داد.
آشنایی با اتوکلاو
به طور کلی باید گفت که اتوکلاو دستگاهی است که از آن برای استریل کردن بسیاری از وسایل آزمایشگاهی استفاده می شود. برای استریل کردن مواد باید تمامی عوامل انتقال دهنده مثل قارچ ها، باکتری ها و... از سطح تمامی لوازم پاک شود که این کار ها را می توان با این دستگاه به راحتی انجام داد. این دستگاه در واقع با استفاده از بخار و روش های فیزیکی و شیمیایی کار پاکسازی را انجام می دهد.
این محصول یک دستگاه استریل کننده شناخته می شود که معمولا در محیط های درمانی و بهداشتی گندزدایی به وسیله این دستگاه ها مطابق با شرایطی خاص صورت می پذیرد. معمولا استریل کردن با ضدعفونی کردن دارای تفاوت هایی است که در مورد تفاوت های این دو باید گفت که استریل کردن تمامی میکروارگانیسم ها را از بین می برد و هیچ گونه میکروبی بر روی سطح باقی نمی ماند و از عدم هر نوع میکروبی اطمینان حاصل می شود. اما در فرایند ضدعفونی کردن تمامی میکروارگانیسم ها کشته و از بین نمی روند و فقط سطح روی جسم تمیز می شود.
بنابراین استریل کردن که به وسیله این دستگاه ها انجام می شود بسیار مطمئن تر می باشد و هر سطحی را از وجود میکروب ها پاک می سازد. این دستگاه ها موارد استفاده زیادی دارند و می توان هر ماده عفونی و غیرعفونی که با عوامل مختلف مثل سلول های انسانی، حیوانی، گیاهی، مدفوع انسان یا حیوان، محصولات خونی حیوانی و انسانی و... آلوده شده اند را اتوکلاو کرد.
اما مواد شیمیایی سمی و قابل تبخیر مثل دارو های سرطان زا، رادیو ایزوتوپ ها و هر ماده خطرناک دیگری که بر اثر بخار تبخیر شود را نمی توان با این دستگاه استریل کرد. علاوه بر این مواد اشتعال زا و مواد رادیو اکتیو نیز نمی تواند با این دستگاه استریل شوند.
این دستگاه ها در انواع و مدل های مختلف در بازار موجود می باشند که می توان آن ها را به سه دسته کلی تقسیم بندی کرد. که عبارت هستند از:
یکی از انواع این دستگاه ها از نوع دیگی می باشد که معمولا در مراکز درمانی و بیمارستان ها مورد استفاده قرار می گیرند. این دستگاه در حجم ها و اندازه های مختلف وجود دارد و با بخار آب اشباع شده مواد را استریل می نماید. این دستگاه ها به دلیل حجم بالا و عدم وکیوم نمی تواند هر وسیله ای را استریل کند ولی به طور کلی استفاده عمومی دارد.
نوع دیگر این محصول از نوع رومیزی می باشد در حجم های مختلف 15، 17 و 21 لیتری در بازار موجود می باشند و خود به سه کلاس N، S، B تقسیم بندی می شوند.
نوع بعدی این دستگاه از نوع کشویی می باشد که در حجم های 2، 5 و 8 لیتری تولید و ساخته می شوند و برای استریل کردن دارای کاست های کشویی است و لوازم مورد نظر در درون این کاست ها قرار می گیرند. ساختار این نوع دستگاه در مقایسه با مدل های دیگر ساده تر و فاقد وکیوم می باشد. از این دستگاه بیشتر برای استریل کردن لوازم چشم پزشکی و دندان پزشکی استفاده می گردد.
اتوکلاو
در هنگام کار کردن با این دستگاه ها بهتر است نکاتی رعایت شود تا با توجه به این نکات مشکلی برای دستگاه پیش نیاید. برخی از این نکات عبارت هستند از:
برای پیشگیری از به وجود آمدن مشکل برای این دستگاه بهتر است که استفاده و کار انداختن آن به افراد کاربلد و آموزش دیده در این زمینه واگذار شود. زیرا استفاده از این دستگاه به مهارت و آموزش های لازم احتیاج دارد.
بخار موجود در این دستگاه ها حتما اشباع شده و به دور از هرگونه آلودگی شیمیایی باشد زیرا در این صورت باعث آسیب و صدمه رساندن به وسایل استریل شده می گردد.
نکته مهم دیگر برای جلوگیری از آسیب های احتمالی به فردی که با این دستگاه کار می کند استفاده از دستکش های مقاوم به حرارت و عینک های مخصوص می باشد.
زمانی که دستگاه روشن است به هیچ وجه اقدام به گذاشتن و یا خارج کردن وسایل و یا تمیز کردن آن نکنید.
یکی دیگر از نکات مهم در اتوکلاو کردن این است که وسایل و لوازم مختلف جهت استریل کردن را به صورت جداگانه در درون دستگاه قرار داد.
از آنجایی که این دستگاه با بخار فرایند استریل کردن را انجام می دهد پس برای جلوگیری از رسوب گرفتن دستگاه بهتر است از آب مقطر استفاده گردد. همچنین آب درون دستگاه باید به میزان کافی پر شود و از سطح آن نباید بالاتر رود.
پیچ های مربوط به درب دستگاه باید به صورت کاملا محکم بسته شوند و به هیچ وجه در هنگام روشن بودن دستگاه پیچ های آن را شل و یا سفت نکنید.
اتوکلاو
اولین مرحله شروع به کار دستگاه می باشد که بعد از قرار دادن وسایل در درون آن درب به طور کامل بسته شود و محفظه های آن شروع به گرم شدن می کنند.
مرحله بعد جایگزین کردن هوای داخل محفظه با بخار آب است زیرا وجود هوا داخل آن باعث می شود که کار استریل کردن به خوبی انجام نشود.
مرحله بعدی این دستگاه این است که فشار و دما کم کم بالا می رود تا به حد مطلوب خود برسد که زمان اتوکلاو کردن از این زمان محاسبه می گردد.
بعد از آن بخار موجود از محفظه خارج می شود و فرآیند خشک کردن وسایل آغاز می شود و در مدت زمانی مشخص این کار انجام می شود.
بعد از مرحله خشک کردن مجدد هوا وارد محفظه شده و این محفظه از هوا پر می شود.
در آخر نوبت به باز کردن درب آن می رسد که می توان تمامی وسایل را از درون آن خارج کرد و فرآیند استریل کردن به اتمام می رسد. نکته قابل توجه در این مرحله این است که بعد از باز شدن درب دستگاه، وسایل موجود در درون آن نسبتا داغ می باشد بنابراین باید برای خارج کردن لوازم دقت لازم داشته باشید.
نکته دیگر که بهتر است در فرایند اتوکلاو کردن به آن دقت شود زمان استریل کردن آن است که به عوامل مختلف مثل میزان آلودگی و نوع آلودگی بستگی دارد.
