تغییر نیازهای مردم در زمینه حفظ سلامت و شرایط اقتصادی و اجتماعی سازمان‌های سلامت، تحول دیجیتال سلامت را به رویکردی مهم برای سازمان‌های سلامت پیش‌رو تبدیل کرده است. تحول دیجیتال به طور کلی بر تغییرات بنیادی در فرآیندها و نحوه ارائه ارزش سازمان تمرکز دارد و چیزی فراتر از استفاده صرف از تکنولوژی است. در حالی که تحول دیجیتال سال‌هاست در بسیاری از حوزه‌ها پیاده‌سازی شده، سازمان‌های سلامت محدودی بوده‌اند که تحول دیجیتال سلامت را در برنامه‌های خود قرار داده‌اند. ولی به نظر می‌رسد با وقوع پاندمی کرونا این شرایط در حال تغییر است و توجهات به تحول دیجیتال در بهداشت و درمان و سلامت دیجیتال بیشتر شده است.

ما در حوزه سلامت مقاومت زیادی در مقابل پذیرش تکنولوژی داشته‌ایم و قوانین و مقررات سختگیرانه امکان توسعه راهکارهای سلامت دیجیتال را محدود کرده است. ولی اکنون بلوغ تکنولوژی های دیجیتال به اندازه‌ای رسیده است که بتوانیم از آن‌ها برای ایجاد تحولی بنیادین در نحوه ارائه خدمات و مراقبت سلامت بهره ببریم.

برای درک بهتر تحول سلامت و بهداشت و درمان لازم است که در مورد تحول دیجیتال در صنایع و حوزه‌های دیگر نیز بدانیم. هر چند که مدل های تحول دیجیتال در صنایع دیگر را نمی‌توان عینا در حوزه سلامت پیاده‌سازی کرد ولی این تجربیات می‌توانند راهنمای خوبی برای تحول دیجیتال در سازمان های سلامت نیز باشد. به همین دلیل در بخش اول این مقاله در مورد تحول دیجیتال به طور کلی صحبت می‌کنیم و در بخش دوم به صورت اختصاصی به تحول دیجیتال سلامت می‌پردازیم. 

تحول دیجیتال چیست؟

چون تحول دیجیتال در هر سازمان متفاوت است، بسیار سخت است که بتوان تعریف واحدی برای آن ارائه داد. ولی اکثر تعاریف تحول دیجیتال را ادغام و ترکیب تکنولوژی های دیجیتال در تمام ابعاد کسب و کار می‌دانند که به واسطه آن تغییرات بنیادین در فرآیند و ارائه ارزش به مشتریان ایجاد می‌شود. تحول دیجیتال بیشتر از هر چیز یه تغییر فرهنگی اساسی است که سازمان را به سمت به چالش کشیدن مداوم وضع موجود، آزمون و توسعه چابک سوق می‌دهد. همانطور که مشخص است تکنولوژی دیجیتال بخشی ضروری ولی ناکافی برای تحول دیجیتال است. 

وقتی که رهبران سازمان‌ها به صورت عملیاتی به تحول دیجیتال فکر می‌کنند با دو سوال اولیه و بسیار مهم مواجه می‌شوند. این دو سوال چه و چرا هستند:

• سوال اول این است که تحول دیجیتال برای سازمان آنها چه معنی دارد. اهمیت این سوال از نظر مهم است که دیجیتال برای هر کسی معنی متفاوتی دارد. جیم سوانسون (Jim Swanson) مدیر ارشد فناوری اطلاعات جانسون اند جانسون می‌گوید:

دیجیتال واژه گسترده‌ای است که برای افراد مختلف معانی متفاوتی دارد. زمانی که در مورد تحول دیجیتال صحبت می‌کنید باید معنای آن را باز کنید.

• سوال دوم در مورد چرایی تحول دیجیتال برای سازمان و افراد و ذینفعان آن است. جی فیررو (Jay Ferro) مدیر ارشد فناوری اطلاعات کویکریت توضیح می‌دهد که:

چرایی تحول دیجیتال برای سازمان شما می‌تواند در مورد بهبود تجربه کاربری، بهبود بازده سازمانی، افزایش بهره‌وری یا افزایش سوددهی باشد.

بنابراین چیستی و چرایی تحول دیجیتال در سازمان‌ها می‌تواند بسیار متفاوت باشد و هر سازمانی باید با توجه به شرایط و ویژگی‌های خاص خود تحول دیجیتال را تعریف و استراتژی آن را ترسیم کند.

تفاوت دیجیتالی کردن و تحول دیجیتال چیست؟

دیجیتالی شدن در واقع فرآیند حرکت به سمت کسب و کار دیجیتال است. کسب و کار دیجیتال در نتیجه چندین فرآیند دیجیتالی کردن در کسب و کار به وجود می‌آید. گارتنر دیجیتالی کردن یا Digitalization را این‌گونه تعریف می‌کند:

استفاده از تکنولوژی‌های دیجیتال برای تغییر مدل کسب و کار، ایجاد جریان درآمدی جدید و فرصت‌های ارزش آفرینی نوین است.

بسیاری معتقدند که دیجیتالی کردن بدون رقمی سازی یا Digitization به معنی تبدیل اطلاعات و مستندات آنالوگ به دیجیتال، نمی‌تواند رخ دهد. در حالی که دیجیتالی کردن بر استفاده از تکنولوژی‌های دیجیتال برای بهبود مدل کسب و کار تاکید دارد، رقمی سازی بر بهبود فرآیندهای داخلی مانند اتوماسیون کار و کاهش استفاده کاغذ و در نتیجه کاهش هزینه‌ها تمرکز می‌کند.

برخی واژه دیجیتالی کردن را به اشتباه بجای تحول دیجیتال بکار می‌برند، در حالی که تحول دیجیتال یا Digital Transformation مفهوم متفاوتی دارد. تحول دیجیتال نیازمند تطابق وسیع‌ترین بین تکنولوژی و فرهنگ است و  بیشتر مربوط به افراد و فرهنگ سازمان می‌شود تا تکنولوژی های دیجیتال.

چرا تحول دیجیتال اهمیت دارد؟

کسب و کارها به دلایل مختلفی مسیر Digital Transformation را در پیش می‌گیرند ولی دلیل بیشتر آن‌ها زنده ماندن است. با شروع پاندمی کرونا این موضوع بیش از پیش اهمیت پیدا کرد و سازمان‌ها برای تطابق با تغییرات اساسی در زنجیره تامین، کاهش زمان ورود به بازار و پاسخگویی به تغییرات سریع انتظارات مشتریان توجه بیشتری به تحول دیجیتال می‌کنند.

تغییر رفتار مشتریان پیش از این به کندی صورت می‌گرفت و با رشد تکنولوژی های دیجیتال سرعت این تغییرات کمی افزایش پیدا کرد. ولی با همه گیری کوئید - ۱۹ رفتار مشتریان به سرعت و به شکل غیرقابل پیش‌بینی تغییر کرد. هنوز زود است که بتوان حدس زد که کدام تغییر رفتارهای مشتریان در بلند مدت باقی خواهد ماند و این موضوع برنامه‌ریزی با روش‌های سنتی را دچار چالش می‌کند.

رادنی زیمیل (Rodney Zemmel) رهبر جهانی مکنزی دیجیتال می‌گوید:

تغییر رفتار مشتریان در تمام حوزه‌ها به واسطه تکنولوژی های دیجیتال سرعت گرفته است. فاکتور مهمی که کسب و کارها باید زیر نظر داشته باشند مقدار و درجه این تغییرات است.

داده‌های مکنزی نشان می‌دهد که به احتمال زیاد تغییر رفتار به سمت شبکه های نمایش آنلاین و خدمات تناسب اندام و ورزش آنلاین در آینده ماندگار خواهند بود. در زمینه تغذیه و آشپزی و تغییر رفتار به سمت پخت پز در خانه و خرید مایحتاج روزانه به صورت آنلاین، به نظر می‌رسد که بعید باشد به وضعیت پیشین که تمایل کمی برای آن‌ها وجود داشت، بازگردد. حتی در مورد فروش سازمانی نیز داده‌ها نشان می‌دهد که خرید و فروش آنلاین بسیار بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.

از سوی دیگر رشد تکنولوژی و جهانی شدن در کنار آن باعث شده رقابت کسب و کارها از ملی و منطقه‌ای به رقابتی جهانی تبدیل شود. بنابراین سازمان ها نیاز دارند که چابک، مقیاس پذیر و نوآور باشند تا بتوانند در بازار رقابتی امروز زنده بمانند. تکنولوژی های دیجیتال دیگر به تنهایی نمی‌توانند مزیت رقابتی کافی ایجاد کنند و باید تحول دیجیتال در تمام جنبه های سازمان به خصوص فرهنگی ایجاد شود.

بنابراین با توجه به تغییر رفتار سریع مشتریان به سمت آنلاین و مجازی شدن و انتظار آنان برای داشتن تجربه کاربری عالی و از سوی دیگر افزایش رقابت جهانی و نیاز به چابکی و مقیاس پذیری سازمان‌ها، تحول دیجیتال به الزامی برای زنده ماندن تبدیل شده است.

مزیت های تحول دیجیتال

مهمترین عامل پیش ران تحول دیجیتال بدون شک تکنولوژی های دیجیتال است. رشد و پیشرفت تکنولوژی باعث شده است که بتوان برای بسیاری از فعالیت‌ها و فرآیندهای کسب و کارها و سازمان ها راهکارهای دیجیتالی کاربردی و مقرون به صرفه ارائه داد. به همین دلیل تحول دیجیتال تا حد زیادی در مورد کنار گذاشتن روش های سنتی ناکارآمد و جایگزینی آنها با تکنولوژی های دیجیتال است. هر چند که تحول دیجیتال با تحریک نوآوری در سازمان باعث ایجاد راهبردهای جدید نیز می‌گردد.

از دیدگاه رهبران سازمان ها در حوزه های مختلف تحول دیجیتال مزیت های مختلفی را برای سازمان آنها به ارمغان می‌آورد. مهمترین مزیت های تحول دیجیتال از قرار زیر هستند:

• ارتقا بازده عملیاتی سازمان
• پاسخگویی به تغییر انتظارات مشتریان
• ارتقا کیفیت محصولات جدید
• افزایش استفاده مجدد از طراحی ها
• کاهش هزینه توسعه محصول
• معرفی جریان های درآمدی جدید
• کاهش هزینه کیفیت پایین

مهم‌ترین روندهای تحول دیجیتال

در کنار مزیت های تحول دیجیتال، تغییرات فضای کسب و کار و روند های تحول دیجیتال نیز وجود دارند که باعث شده بسیاری از سازمان ها تحول دیجیتال را در برنامه ها و استراتژی های خود در نظر بگیرند. با توجه به تعریف تحول دیجیتال مشخص است که روندهای تحول دیجیتال تنها بر تکنولوژی ها دیجیتال استوار نیست. 

سازمان‌هایی که موفق شده اند تحول دیجیتال را با موفقیت پیاده سازی کنند به ترتیب از تکنولوژی ها، ابزارها و راهکارها زیر بهره گرفته اند:

1.تکنولوژی های وب سنتی

2.خدمات رایانش ابری

3.تکنولوژی های اینترنت موبایل

4.داده های کلان

5.اینترنت اشیا

6.تفکر دیزاین

7.ابزارهای هوش مصنوعی

8.روباتیک (مثلا اتوماسیون روباتیک فرآیندها)

9.تکنیک های پیشرفته یادگیری ماشین

10.تکنولوژی های واقعیت افزوده

11.ساخت افزودنی (مثلا پرینت سه بعدی)

علاوه بر روندهای تکنولوژی، ابزارها و راهکارهای تکنولوژی که سازمان های موفق در تحول دیجیتال از آنها بهره گرفته‌اند، رهبران کسب و کارهای پیشرو در عصر دیجیتال باید به روند های تحول دیجیتال توجه داشته باشند. توجه به این روندهای تحول دیجیتال برای طراحی استراتژی تحول دیجیتال سازمان بسیار اهمیت دارد.

۸ مورد از کلیدی ترین روند های تحول دیجیتال که رهبران سازمان ها باید به آنها توجه داشته باشند از قرار زیر هستند:

• ادغام سریع مدل های عملیاتی دیجیتال از جمله تیمهای ادغام شده میان عملکردی (Cross functional)
• جهش سازمان‌هایی که بر حاکمیت و تحلیل داده های کلان (Big Data) سرمایه گذاری کرده‌اند.
• استفاده بهتر از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین
• ادامه ادغام و اکتساب (merger and acquisition) کسب و کارهای نوپا و نوآور
• افزایش انطباق با رایانش ابری عمومی
• معیارهای موفقیت جدید برای تحول دیجیتال
• توجه بیشتر به ارزش آفرینی بلند مدت راهکارهای دیجیتال

چرا تحول دیجیتال سلامت مهم است؟

بسیاری از ما برای گذر از تحول دیجیتال سلامت آمادگی لازم را نداریم و در نتیجه یا آن را انکار می‌کنیم یا اگر هم به آن اهمیت می‌دهیم، راهنمایی مناسبی دریافت نمی‌کنیم. باید بدانیم که تحول دیجیتال سلامت بسیار نزدیک‌تر از آن چیزی است که تصور می‌کنیم و به زودی ابعاد مختلف سیستم سلامت را متاثر خواهد کرد. در بسیاری از پیش‌بینی‌ها گفته شده است که تا سال ۲۰۳۰ تغییرات بسیار محسوس و ساختارشکنی را در سیستم سلامت جهانی شاهد خواهیم بود؛ بنابراین لازم است که تمامی ذی‌نفعان حوزه سلامت هر چه زودتر خود را برای این تحول آماده کنند.

سال‌ها پیش تکنولوژی‌های سلامت دیجیتال بیشتر به عنوان ابزارهایی نه چندان ضروری و در برخی موارد تجملاتی در نظر گرفته می‌شد، اما امروزه جایگاه این تکنولوژی‌ها بسیار تغییر کرده است؛ گرچه توانمندی‌های این تکنولوژی‌ها نیز نسبت به گذشته بسیار پیشرفته‌تر و کارآمدتر شده است اما نیازهای درون سیستم سلامت، پیش‌ران‌های اصلی سرعت‌گیری این تحولات بوده است. هزینه‌های رو به افزایش سیستم سلامت از یک‌سو و افزایش روزافزون فاصله میان نیاز و انتظار مردم نسبت به خدمات سیستم سلامت، موجب شده مدیران، سیاست‌گذاران و سایر ذی‌نفعان سلامت به راهکارهای تکنولوژی روی بیاورند. بنابراین، سلامت دیجیتال فاصله چندانی با ما ندارد و دانشجویان و نسل جوان علوم پزشکی تغییرات آن را در دوران فعالیت خود حس خواهند کرد.

کتاب تحول دیجیتال سلامت

«کتاب تحول دیجیتال سلامت؛ استراتژی ایجاد سازمان‌های سلامت پیشرو» با هدف ارائه راهنما و نقشه‌راهی عملیاتی برای طراحی استراتژی تحول دیجیتال در سازمان‌های سلامت نوشته شده است. ما در این کتاب آنچه رهبران امروز و آینده حوزه سلامت برای پیاده‌سازی تحول دیجیتال سلامت نیاز دارند، از راهکارهای مدیریتی و استراتژیک سازمانی تا راهبردهای توسعه نوآوری‌های سلامت دیجیتال در درون یا بیرون سازمان را ارائه کرده‌ایم. برای به‌کارگیری این نقشه‌راه باید رهبران سلامت را به دانش روندهای آینده مسلح کنیم تا بتوانند میان هزاران راهکار مختلف اولویت‌های سازمان خود را بیابند. اطلاعات تکمیلی درمورد این کتاب و ویدئو معرفی آن را می‌توانید در https://medlean.ir/digital-health-transformation-book/ ببینید.

مدلین؛ نوآوری، سلامت، دیجیتال

مدلین، مشاور، طراح و تسهیل‌گر پیاده‌سازی برنامه‌های نوآورانه و فناورانه دیجیتال در سازمان‌های سلامت و کسب و کارهای سلامت دیجیتال است. ما به نقش کلیدی نوآوری و تکنولوژی در برطرف نمودن نیازها و کمبودهای حوزه سلامت، باور داریم و سازمان‌ها و کسب و کارهای حوزه سلامت را نه تنها در غلبه بر چالش‌های فعلی بلکه در مسیر تبدیل شدن به یک سازمان پایدار و پیشرو همراهی می‌نماییم.

مدلین با ارائه بروزترین راهکارهای توسعه و تحول سازمانی، به سازمان‌ها برای پیاده‌سازی تحول دیجیتال، غلبه بر مشکلات سازمانی، مدیریت سرمایه‌های اقتصادی و انسانی و رسیدن به استانداردهای بین‌المللی یاری می‌رساند. با علم به اهمیت سلامت دیجیتال و جایگاه استراتژیک راهکارهای فناورانه در آینده سیستم سلامت، این مجموعه امید دارد تا با پیاده‌سازی اقدامات سریع، چابک و زودبازده، پیاده‌سازی تحول دیجیتال را در تمامی ارکان سیستم سلامت سرعت بخشد.

جهت کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می‌کنیم به سایت مدلین (medlean.ir) مراجعه کنید.