ازموميـايي اجســاد تا حل معما هاي​جنايي

 نيمه پنهان کشف پرونده هاي جنايي را متخصصان و کارشناساني پيگيري مي کنند که شايد نامشان کمتر به گوش کسي رسيده باشد. آنان با بررسي هاي دقيق و تخصصي شان روي پرونده ها گام هايي مهم و حياتي را در کشف و رازگشايي معما هاي پيچيده پرونده ها برمي دارند. کنجکاو شديم تا گزارشي از قسمت هاي پزشکي قانوني بويژه سالن تشريح آن که اجساد براي آزمايش و تعيين علت مرگ، مهمانان خاموش آنجا هستند، تهيه کنيم. در اين رابطه خبرنگار شوک گفت وگويي را با دکتر علي محمد عليمحمدي، رئيس سالن تشريح پزشکي قانوني شهريار ترتيب داده است.
    
    آقاي دکتر! پزشکي قانوني داراي چه بخش هايي است؟
    پزشکي قانوني داراي 3 بخش است؛ معاينات، تالار تشريح و کميسيون ها که هر يک از اين بخش ها وظايف خاص خود را برعهده دارند. در بخش معاينات متخصصان پزشکي قانوني تعيين ميزان صدمه وارده در نزاع و درگيري ها، تصادفات، دوشيزگي بانوان، تعيين و تاييد سن، تاييد سلامت جسمي و رواني، تعيين خسارات و ازکارافتادگي، تاييد بارداري و بسياري از مواردي که دادگستري، موسسات و نهادها و سازمان هاي استخدامي، بهزيستي و... را که به آنان ارجاع مي شود برعهده دارند و با تشخيص مواردي که به آنان ارجاع مي شود جوابگوي درخواست ها هستند. در بخش کميسيون ها نيز به قصورات پزشکي و شکايت هاي پرونده هاي پزشکي قانوني مانند رسيدگي به تخلفات پزشکان عمومي و متخصص يا پرونده هاي تعيين ديه که طرفين به آن اعتراض دارند، رسيدگي مي شود. اما مهم ترين بخش، تالار تشريح است که حساس ترين تشخيص ها در آن انجام مي شود. تشخيص هويت، نگهداري جسد، موميايي جسد، تعيين علت مرگ، انتقال جسد و... از فعاليت هاي اين بخش است، البته بايد به نکته اي مهم اشاره کنيم که هر 3 بخش پزشکي قانوني مجهز به آزمايشگاه هاي تخصصي مانند آزمايشگاه سم شناسي، آزمايشگاه خون، آزمايشگاه تشخيص هويت و... هستند که در تشخيص موارد گفته شده بسيار تاثير گذارند.
    
    تشخيص متخصصان پزشکي قانوني در تالار تشريح چگونه است؟
    ابتدا بايد به نکته اي اشاره کرد، در تالار تشريح 3 نوع رسيدگي وجود دارد. نوع اول، که رسيدگي جسد هايي که به علت مرگ غيرطبيعي همانند قتل، خودکشي يا غرق شدگي در آنجا هستند، نوع دوم، رسيدگي به اجسادي که علت مرگ نامعلوم است که با کالبدشکافي علت مشخص مي شود و نوع آخر رسيدگي به اجسادي که در اماکن غيربومي فوت شده اند مانند خانه سالمندان، پادگان ها، مدرسه، آموزشگاه ها و...
    
     کالبدشکافي قديم با کالبدشکافي جديد چه تفاوت هايي دارد؟
    در قديم افراد باتجربه اي بودند که با استفاده از تجربيات مي توانستند تا حدي علت بعضي از مرگ هاي مشکوک را تشخيص بدهند و اين تخصص را به صورت تجربي فرا گرفته بودند. اما در حال حاضر کالبدشکافي توسط پزشکان و متخصصاني صورت مي گيرد که تخصص آکادميک و تجربي ويژه اي در مورد آناتومي بدن انسان و تشخيص علت هاي مرگ و نشانه هاي آنان دارند و کساني که در اين بخش مشغول به فعاليت هستند داراي تخصص اند.
    
     سير رسيدگي به تشخيص مرگ يک جسد در تالار تشريح چگونه انجام مي شود؟
    در تهران جسد به پزشکي قانوني انتقال داده مي شود يا در برخي مواقع پزشک قانوني براي تشخيص سر صحنه کشف جسد مي رود. با دستور و تشخيص مقام قضايي، جسد به پزشکي قانوني انتقال داده مي شود و آنجا کار متخصصان ما شروع مي شود.
    
     بيشتر چه جسد هايي به تالار تشريح مي آيند؟
    اجسادي که علت مرگ آنها نامعلوم است، البته اين را هم بدانيد که ما به غير از بررسي اجساد سالم، اجساد سوخته شده، فاسد شده و حتي اعضاي قطع شده را تحت آزمايش قرار مي دهيم و علت مرگ يا مواردي که از ما خواسته شده است را تشخيص مي دهيم.
    
     علت مرگ اجساد را چگونه تشخيص مي دهيد؟
    بستگي به نوع تشخيص اوليه دارد، به طور مثال اگر جسدي در صورت خفگي مرده باشد و رنگ پوست قرمز آلبالويي باشد مشخص است که وي در اثر تنفس گاز CO2 به کام مرگ فرورفته است ولي اگر رنگ پوست به ويژه رنگ صورت کبود باشد مشخص است وي را خفه کرده اند. گاهي اوقات نيز با کالبدشکافي و آزمايش روي اعضاي داخلي بدن نوع مرگ تشخيص داده مي شود.
    
     آقاي دکتر درباره موميايي اشاره اي کرديد، موميايي کردن در تالار تشريح چگونه انجام مي شود؟
     با درخواست خانواده هايي که مي خواهند اجساد را به شهر ها و کشور هاي ديگر انتقال بدهند با توجه به اين که اجساد بايد در سريع ترين زمان براي فاسد نشدن انتقال داده شوند، بنابراين براي اين کار از روش موميايي کردن استفاده مي شود، بدين ترتيب که اجزاي داخلي بدن همانند شکم، روده، کبد و.. از بدن جدا و فريز مي شود و خون از رگ ها و اندام هاي بدن تخليه مي شود و جاي آن ماده شيميايي مخصوصي به داخل رگ ها تزريق مي شود و بدن به حالت موميايي درمي آيد. البته موميايي کردن اجساد در سال انگشت شمار است.
    
     چه مدت طول مي کشد که نوع مرگ را تشخيص بدهيد؟
    هر کدام زمان خاص خودش را براي تشخيص دارد، به طور مثال اگر جسد ابتداي صبح و وقت اداري به سالن تشريح انتقال داده شد تشخيص نوع مرگ اگر غرق شدگي يا درگيري باشد همان روز نظريه داده مي شود ولي اگر مرگ در اثر مصرف مواد هاي شيميايي يا سم باشد، نمونه خون يا عضو خاص به آزمايشگاه ارسال مي شود و جواب آزمايشگاه چند هفته يا چند ماهي طول مي کشد، البته بايد اشاره کنم که به 2 دليل جواب هاي آزمايشگاه زمانبر است. نخست اين که درخواست آزمايش از ساير پزشکي قانوني ها يا مراجع ديگر بسيار زياد است و دوم اين که تشخيص نوع سم يا سير آزمايش هاي انجام شده زمانبر است، به همين دليل برخي آزمايش ها تا چند هفته يا چند ماه طول مي کشد.
    
     مشکل ترين بررسي اجساد مربوط به کدام نوع است؟
    مشکل ترين، بررسي اجسادي است که فاسد شده اند، غير از آن که بوي تعفن شديدي دارند و کار را براي ما بسيار سخت مي کنند، به دليل فاسد شدن اعضاي داخلي بدن تشخيص براي ما بسيار مشکل و سخت مي شود.
    
     آيا شده است علت مرگ جسدي را اشتباه تشخيص بدهيد؟
    نه، شايد در بررسي هاي نخستين علت مرگ را حدس زده باشيم ولي پس از کالبدشکافي علت مرگ را چيز ديگري تشخيص داده باشيم. مثالي را براي شما بياورم که شايد برايتان جالب باشد. سال گذشته جسدي را از زندان به تالار تشريح انتقال دادند و علت مرگ اوليه در پرونده مرگ طبيعي ذکر شده بود ولي هنگامي که بدن وي را شکاف داديم با تعجب ديديم که داخل شکم وي چندين بسته کوچک نايلوني که داخل آن موادمخدر بود، وجود دارد. فکر کنم بيش از 20 بسته بود و در بررسي هاي ديگر مشخص شد که يکي از بسته ها در شکم اين مرد باز شده بود و وي در اثر باز شدن يکي از بسته هاي موادمخدر کشته شده بود.
    
     به طور معمول سالانه چند جسد را بررسي مي کنيد؟
    به طور ميانگين سالانه 700 تا 800 جسد در تالار تشريح شهريار تحت بررسي قرار مي گيرد.
    
     به نظر شما کالبدشکافي چه اندازه در کشف يک پرونده تاثير گذار است؟
    کالبدشکافي و بررسي اجساد نقش تعيين کننده بسزايي در کشف پرونده هاي جنايي دارد. به عنوان مثال در يک پرونده جسد مرد سوخته اي به تالار تشريح آمد و سپس بررسي هاي تخصصي نشان داد وي قبل از سوخته شدن با چاقو به قتل رسيده است و سپس وي را سوزانده اند يا در پرونده ديگري که جسدي متورم و فاسد شده به اينجا آمد، بررسي ها نشان داد وي توسط سيم برق کشته شده است.
    
     پيچيده ترين پرونده اي که تاکنون رسيدگي کرده ايد چه پرونده اي بوده است؟
    مربوط به پرونده دختري جوان بود که در خانه اش قرباني مرگ مرموزي شده بود. در بررسي هاي نخستين نشاني از درگيري يا خفگي نبود. در کالبدشکافي نيز آثاري به دست نيامد و با ارسال نمونه خون و اعضاي داخلي بدن وي به آزمايشگاه ها نيز به نتيجه اي نرسيديم ودر تشخيص مرگ دختر جوان به بن بست رسيديم.
    
     آيا بررسي اجساد باعث ناراحتي هاي روحي و رواني براي متخصصان مي شود؟
    کار تشريح، کار سختي است اين تخصص ماست و بررسي اجساد و شکافتن بدن آنها براي ما نيز تا حدي سخت است ولي هنگامي که مي توانيم نوع مرگ را تشخيص دهيم و براي کشف يک پرونده و رازگشايي آن گام مهمي برداريم از موفقيت به دست آمده خوشحال مي شويم.
    
     با بوي تعفن بعضي از اجساد چه مي کنيد؟
    هنگام کار ماسک مخصوص اين کار را مي زنيم ولي گاهي اوقات شدت تعفن آنچنان زياد است که ماسک نيز نمي تواند جلوي استنشاق بوي تعفن را بگيرد.
    
     آقاي دکتر! از گذشته علاقه اي به کار تشريح داشتيد؟
    راستش نه، من در کودکي و نوجواني بسيار حساس بودم و حتي بسيار وسواسي. اگر کسي دست به ليوان شخصي ام مي زد من ديگر از آن استفاده نمي کردم ولي در دوران تحصيل به تخصص آناتومي بدن انسان علاقه مند شدم. کار در تالار تشريح در آغاز فعاليت برايم سخت بود، ولي در طول زمان با کارم کنار آمدم و در کنار فعاليتم در تالار تشريح در دانشگاه نيز تدريس مي کنم.
    
     خانواده چطور، از کار شما راضي هستند؟
    ابتدا نه، ولي آنها نيز همانند خودم با کارم کنار آمده اند.
    
    آيا تشريح اجساد تاثيري روي روحيه شما گذاشته است؟
    بدون شک تاثيرگذار است، چه بسا شماري از همکارانم در طول سال هاي گذشته مشکل روحي- رواني پيدا کرده اند و از همسرانشان جدا شده اند، بررسي اجساد بايد در طول يک دوره باشد، نه اين که 30 سال اين کار را انجام داد.
    
     شما چطور از کار خود راضي هستيد؟
    وقتي علت مرگي را تشخيص صحيح مي دهيم و در مسير کشف پرونده به بازرسان و کارآگاهان کمک مي کنيم احساس خوبي به ما دست مي دهد.
    
     آخرين پرونده​اي را که رسيدگي کرديد چه بوده است؟
    آخرين پرونده متعلق به غرق شدگي دختري 4 ساله بود که براساس بي توجهي خانواده اش در باغي در شهريار به داخل استخر آب افتاده بود و از دنيا رفته بود که البته اين موضوع مرا نيز بسيار ناراحت کرد.