سرویس اجتماعی «انتخاب»: روز شنبه سوم آبان ویدیویی از نحوه برخورد یک مامور پلیس با یک مرد در شهرک حجت مشهد منتشر شد که از بدرفتاری با این فرد حکایت می کرد؛ فردی ۲۸ ساله به نام مهرداد سپهری که پیش از رسیدن به بیمارستان جان باخت.
این اتفاق البته قبل از روز انتشار ویدیو رخ داده و روز دوم آبان مراسم ختمی برای او برگزار شده بود. به گفته معاون فرماندار مشهد، زمان این حادثه یکشنبه گذشته ۲۷ مهر ماه بوده است.
در واکنش به این اتفاق، مهدی اخلاقی، دادستان نظامی استان خراسان رضوی گفت: پرونده‌ای در این ارتباط در دادسرای نظامی خراسان رضوی تشکیل شده و خانواده متوفی نیز شکایت خود را به این دادسرا اعلام کرده‌اند.
او گفت: معاون دادستان نظامی خراسان رضوی با حضور در پزشکی قانونی پس از کالبدشکافی، دستور نمونه‌برداری از ریه و بررسی تأثیر اسپری بر مرگ متوفی را صادر کرده است.
دعوا بین مرد مهاجم و پدرزن
معاون امنیتی و انتظامی فرمانداری مشهد هم شب سوم آبان به این حادثه واکنش نشان داد و گفت: چند روز پیش در جریان یک نزاع خانوادگی در این شهر از پلیس برای خاتمه دادن به نزاع تقاضای کمک شد که در جریان آن یک شهروند جان باخته است.
محمدرضا دانشورنیا افزود: این نزاع خانوادگی بین مرد مهاجم و پدرزنش روی داده بود که اعضای خانواده مورد هجوم، از پلیس تقاضا کردند برای خاتمه درگیری مداخله کند.
فوت حین انتقال از محل
وی ادامه داد: پس از حضور پلیس در محل، مرد مهاجم که معتاد به مواد مخدر بوده است حین انتقال از محل با پلیس نیز درگیر می‌شود و در ادامه فوت می‌کند.
بررسی ویژه
سردار محمد کاظم تقوی فرمانده انتظامی خراسان رضوی هم یک روز بعد از انتشار این اخبار گفت: تحقیقات ویژه پیرامون مرگ مردی مشهدی که گفته می‌شود در درگیری با پلیس جان باخته با انجام تحقیقات از مامور پلیس ادامه دارد و دستور ویژه در این خصوص صادر شده است.
«مجرم سابقه‌دار»
او در گفت و گوی دیگری در همان روز 4 آبان نیز گفت: فردی که چندی پیش هنگام بازداشت در مشهد فوت کرد دارای سوابق متعدد نگهداری حشیش و هروئین در سال ۱۳۹۳، سرقت ادوات کشاورزی و گوشی تلفن همراه در سال ۱۳۹۷ و سرقت احشام و لوازم خانه و باغ در سال ۱۳۹۸ بوده است.
او ادامه داد: مامور کلانتری بازداشت کننده فرد متوفی، از سوی دایره بازرسی پلیس در خراسان رضوی احضار و تحقیق از این مامور انتظامی آغاز شده است.
بازداشت مامور متخلف
کمی بعد در همان روز چهارم آبان دادستان نظامی خراسان رضوی اعلام کرد که مأمور متخلف در ماجرای مشهد با قرار بازپرس دادسرای نظامی بازداشت شد. بنابراین گزارش، از دو مأمور دیگر کلانتری هم که مقتول را به کلانتری منتقل کرده‌اند تحقیق شده است و از شهود و مطلعان نیز تحقیقات در حال انجام است و فردا هم ادامه دارد.
اسپری فلفل، عامل مرگ؟ دستور نمونه برداری از ریه
در حالی که خانواده فرد فوت شده علت مرگ را استفاده از اسپری فلفل در دهان او دانسته بودند، دادستان نظامی خراسان رضوی در این باره گفت: «معاون دادستان نظامی خراسان رضوی با حضور در پزشکی قانونی پس از کالبدشکافی، دستور نمونه برداری از ریه و بررسی تأثیر اسپری بر مرگ متوفی را صادر کرده است.»
مهدی اخلاقی تصریح کرد: پرونده به شعبه بازپرسی دادسرای نظامی خراسان رضوی ارجاع و موضوع در ۸ بند به ضابطان قضایی ارجاع شده تا در اسرع وقت، این واقعه را بررسی و گزارش کنند.
کسبه محل و کتک کاری مقتول؟
علی اکبر احمدی‌نژاد بازپرس قتل مشهد نیز با بیان اینکه خانواده این فرد مدعی بودند که بستگان همسر این فرد او را مورد ضرب و شتم قرار داده اند، تصریح کرد: خانواده او مدعی بودند که به جز بستگان همسر، حتی کسبه محل هم او را کتک می‌زدند و سپس پلیس آمده‌است و یا اسپری یا شوکر زده است اما الان می‌بینیم روی این مانور داده می‌شود که کار نیروی انتظامی است.
آثار ضرب و جرح روی گردن
وی با تاکید بر اینکه پزشکی قانونی باید علت مرگ را تعیین کند، گفت: روی جسد این فرد و روی گردن او آثار ضرب و جرح وجود داشت که نشان از کتک‌کاری است.
ادعاها درمورد اسپری فلفل هنوز تایید نشده
بازپرس قتل مشهد یادآور شد: با توجه به اینکه ماموران نظامی بودند و دستور مقام قضایی نداشتند و با تماس با پلیس ۱۱۰ آمده بودند پرونده در دادسرای نظامی است که ما به آنها اعلام کردیم و خود بازپرس دادسرا وارد تحقیقات میدانی شد و بعد از آن از ماموران تحقیقات نکردم اما در پزشکی قانونی بودم و صحبت‌های آنها را شنیدم و کامل بحث و بررسی کردیم اما اینکه پزشکی قانونی به ما اعلام کند اتفاق بر اثر اسپری فلفل بوده است، چنین چیزی اعلام نشد و نمی‌دانم از کجا چنین چیزی را اعلام می‌کنند. اما ممکن است علت فوت هر چیزی باشد و تا پزشکی قانونی اعلام نکند هیچ چیزی مشخص نمی‌شود.
احمدی‌نژاد در خصوص اظهارات برادر متوفی مبنی بر اینکه پزشکی قانونی شفاهی گفته است، ۹۰ درصد احتمال فوت بر اثر اسپری فلفل وجود دارد، گفت: شفاهی را نمی‌توان تایید کرد زمانی که ما بررسی کردیم هنوز نمی‌شد اظهار نظر کرد، آثار کتک‌کاری روی گردن داشت ضربه‌هایی به گردنش خورده بود که حتی به زیر پوست هم اثر داشت ممکن است همه این‌ها شوک وارد کرده باشد ممکن است ضربه‌های اسپری باشد، من چیزی که پزشکی قانونی بگوید اثر گاز فلفل در ریه او پیدا کرده است متوجه نشدم و پزشکی قانونی به این سرعت نمی‌تواند بگوید و باید نمونه برداری شود و در آزمایشگاه بررسی شود.
فشار به پشت با زانو؟
بازپرس قتل مشهد در واکنش به سخنان برادر این فرد که ادعا کرده بود شاهدانی دیده اند که پلیس سر او را میان صندلی فشار داده و با زانو به پشت او فشار آورده است، گفت: خانواده می‌گفتند ما یک نفر شاهد داریم که دیده است در دهانش اسپری زدند یا داخل خودرو به او اسپری زدند، این‌ها مواردی است که باید بررسی شود و چون من تحقیقات نکردم اطلاعی ندارم اما خود خانواده می‌گفتند کتک‌کاری کردند و علاوه بر خانواده همسرش افرادی از محل هم او را می‌زدند چرا که آدمی بوده که فحاشی می‌کرده است و روی اعصاب مردم و ماموران بوده است.
عملکرد ماموران
احمد‌نژاد در خصوص نوع برخورد پلیس با بیان اینکه شوکر هم شوکر پرتابی نیست، گفت: برای خود من هم جای سوال است که چرا ماموران این کار را بکنند به خانواده هم گفتم نمی‌توان کار ماموران را توجیه کرد اما طوری رفتار می‌کرده که شوکر هم پرتابی نبوده و خیلی جاها دارد او را می‌ترساند چون می‌بینیم بعد از شوکر زدن، فرد بدون هیچ اظهار درد و تالمی می‌نشیند با این حال موضع ماموران هم قابل توجیه نیست و همه این مسائل در گرو بررسی است.
مصرف شیشه
بازپرس قتل مشهد در مورد علت درگیری این فرد با خانواده بیان کرد: گویا اختلاف قبلی داشتند، خانواده همسرش می‌گفتند او مواد مخدر شیشه مصرف کرده و آمده شیشه‌ها را شکسته و فحاشی کرده است و مردم هم به همین دلیل به پلیس اطلاع دادند تا او را مهار کند و اگر خیلی ایجاد مشکل نمی‌کرد او را مهار نمی‌کردند.
وی افزود: اعلام می‌کردند که درگیر شدند و پدر و برادر خانمش با او کتک کاری می‌کردند ضمن اینکه برخی از کاسبان محل هم او را می‌زدند من گفتم اگر او کاسب محل بوده پس چرا باید او را بزنند، می‌گفتند هر کس می‌رسیده او را می‌زده، حالا باید در تحقیقات این مسئله مشخص شود چرا که ابتدا اینطور می‌گفتند اما حالا همه همجه‌ها را به سمت نیروی انتظامی وارد آورده‌اند.
اگر کسی آرام باشد که مامور به این شکل به او دستبند نمی زند
بازپرس قتل مشهد با بیان اینکه رفتار این فرد به گونه‌ای بوده که اصلا مشخص نیست حالت عادی داشته یا نه و باید در تحقیقات مشخص شود، گفت: به هر حال توجیهی ندارد، اگر کسی آرام باشد مامور به آن شکل به او دستبند نمی‌زند و اگر متهم منطقی رفتار کند نیازی به این مسائل نیست، کار نیروی انتظامی را توجیه نمی‌کنم اما اینکه چرا نیروی انتظامی از شوکر استفاده می‌کند و یا مردم او را می‌زنند چرایی‌اش خیلی مهم است که متهم چطور رفتار کرده که به اینجا رسیده است.
3 یا 4 ماه زمان می برد
بازپرس قتل مشهد خاطر نشان کرد: اعلام جواب پزشکی قانونی بعد از سم شناسی‌ها و در مدت سه یا چهار ماه ممکن است زمان ببرد اما در این مورد شاید با سرعت زمان بیشتری اظهار نظر کنند.
مأمور پلیس رفتاری فراتر از حدود قانونی خود داشته ؟
عبدالصمد خرم شاهی حقوقدان و وکیل دادگستری با اشاره به آنکه واقعه مشهد متأسفانه بازتاب بسیار منفی در سطح جامعه داشته و انتشار ویدئو این واقعه در فضای مجازی افکار عمومی را متأثر کرده است، به فراز می‌گوید: فردی که در فیلم منتشرشده از واقعه مشهد دیده می‌شود، انسان پریشان و فلاکت‌زده‌ای است که به نظر می‌رسد در اثر استیصال ازآنچه دچارش شده کنترلی بر رفتار و کردار خود ندارد و در بخش‌هایی از فیلم در حال فحاشی است. مأموران می‌بایست فحاشی‌های متهم را صورت‌جلسه کرده و با رفتاری که درشان مأمورین نیروی انتظامی است با او برخورد کنند و غیرازآن رفتاری را داشته باشند که در آن تصاویر دیدیم و اینطور بازتاب داشت، که متأسفانه چنین امری رخ نداد.
او در پاسخ به این پرسش که مأموران حاضر در واقعه مشهد، بنا بر چهارچوب‌های قانونی باید چگونه رفتار می‌کردند، می‌گوید: پلیس ضابط قوه قضاییه است و یکی از وظایفش هم برخورد با جرایم مشهود است اما انجام این وظیفه باید در چهارچوب قانون باشد و کسی منکر امر برخورد قانونی پلیس نیست. بر اساس آنچه ما ویدئو منتشرشده می‌بینیم، به نظر می‌رسد مأمور پلیس در برابر فحاشی آن جوان متهم کنترل اعصاب خود را ازدست‌داده و رفتاری فراتر از حدود قانونی خود داشته است.
این حقوقدان در ادامه می‌افزاید: قانون حدود و ثغور برخوردی که ضابطان قضایی در مواجهه با متهمان و یا جرائم مشهود دارند را نیز تعیین کرده است و بر این اساس پلیس اجازه ندارد حتی درصورتی‌که فرد هتاکی کرد مقابله‌به‌مثل کند چه برسد که وی را مورد ضرب و شتم قرار دهد. در چنین مواردی قانون می‌گوید حتی اگر فرد موردنظر به مأمور حمله کرد دفاع مأمور باید متناسب با آن حمله باشد. در مواردی ازاین‌دست مقررات بسیاری وجود دارد که مأمورین باید بر مبنای آنها عمل کنند و باید بدانند که رفتارهای مغرضانه، خودسرانه یا ناشی از عصبانیت به اعتبار کل نیروی انتظامی و خدماتش لطمه می‌زند.
استفاده از اسلحه یا خشونت بدنی محدود به ضرورت است
کامبیز نوروزی نیز یکی دیگر از حقوقدانان و وکلای دادگستری است که با توجه ویژه‌ای روند وقایع اخیر را پی گرفته است. او با اشاره به آنکه در واقعه مشهد بحث تجاوز از حدود اختیارات مأمور نیروی انتظامی مطرح است، به فراز می‌گوید: در حال حاضر اطلاعات ما درباره این واقعه محدود به دو فیلم و اظهارات برادر متوفی است که در فضای مجازی منتشرشده است. آنچه ما در این فیلم‌ها مشاهده می‌کنیم این است که فردی که از او شکایتی انجام‌شده توسط مأمور پلیس دستگیرشده. اصولاً پلیس ممکن است در مرحله عملیات مقدماتی در معرض مقاومت متخلفان قرار بگیرد در این شرایط مأمور می‌تواند تا جایی که قانون اجازه می‌دهد برای انجام وظایف خود تا حدی که مجاز است از رفتارهای خشونت‌آمیز استفاده کند، مانند استفاده از اسلحه یا خشونت بدنی اما این محدود به ضرورتی است که در مواجهه با یک فرد متجری ایجاب می‌کند، در این فیلم مشاهده می‌شود که مرد جوان با دستبند به‌طوری‌که متصل به میله است در اختیار پلیس قرارگرفته، با این شرایط استفاده از هر نوع رفتار خشونت‌آمیز از ناحیه پلیس در برابر او بی‌مورد است. استفاده پلیس از شوکر و گاز فلفل در برابر این فرد هیچ ضرورتی در بر ندارد، بنابراین باید گفت نیروی پلیس ضوابط و مقررات مربوط به حرفه خود را رعایت نکرده است.
او بابیان اینکه اظهارنظر در رابطه با سرانجام پرونده این واقعه بسیار سخت است می‌گوید: نکته بسیار مهمی که فارغ از سرنوشت حقوقی این پرونده در دادگاه وجود دارد این است که در حدی که این فیلم بیانگر آن است مأمور پلیس نظامات و مقررات مربوط به مواجهه با متخلفان را رعایت نکرده و چنانچه مرگ فرد دستگیرشده ناشی از اعمال این مأمور باشد با پرونده بسیار مهمی مواجه هستیم که در آن مسئله کیفیت انجام‌وظیفه نیروی پلیس مطرح است.
این حقوقدان در پاسخ به این پرسش که روند رسیدگی به پرونده مرتبط با این وقایع باید چگونه باشد، گفت: رسیدگی به این قبیل پرونده‌ها باید به ترتیبی باشد که مردم را از رسیدگی بی‌طرفانه و عادلانه قانع کند. ما از کودکی به فرزندانمان آموزش می‌دهیم که پلیس دوست توست و کسی است که امنیت تو را فراهم می‌کند، از طرفی نیروی پلیس هم ممکن است به‌عنوان یک انسان مرتکب خطاهایی شود. بنابراین رسیدگی به چنین پرونده‌ای باید به‌گونه‌ای باشد که باورهای مردم را محفوظ نگه دارد و در چنین رسیدگی‌هایی چنانچه پلیس مرتکب جرمی شد مصون از مجازات نیست و او هم مجازات خواهد شد به‌خصوص آنکه در روزهای اخیر مشاهده کردیم که پلیس به محدوده وظایف خود به‌خوبی توجه نمی‌کند ازجمله گرداندن اوباش در تهران یا واقعه‌ای که در خراسان شمالی رخ داد و در آن مأموری بدون لزوم به متهمی در خیابان شلیک کرده و وی فوت‌شده است. به نظر من مسئله اساسی در این پرونده‌ها رسیدگی علنی و اطلاع‌رسانی دقیق به مردم است که نشان دهد هرکسی مرتکب تخلف یا جرمی شود به مجازات قانونی خواهد رسید.
یک نماینده: مجلس مانند ماجرای جورج فلوید، بیانیه نخواهد داد؛ مفید نخواهد بود
ابراهیم عزیزی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی، در گفت‌وگو با «انتخاب» درباره این ماجرا گفت: من اعتقاد دارم که این اتفاقات به صورت موردی است و ما باید عملکرد کلیت پلیس و نیروی انتظامی را از این افراد جدا بدانیم. البته ممکن است که این اتفاق از سوی آن یک نفر عمدا یا سهوا رخ داده باشد که این مساله می‌تواند در مراجع ذی‌صلاح نیز بررسی شود.
این عضو کمیسیون امنیت ملی در مجلس همچنین در واکنش به این موضوع که آیا نمایندگان بنا ندارند که مانند همان اتفاق معروف درباره مرگ جورج فلوید، در حمایت از شهروندان، پلیس و همین طور لزوم برخورد با نیروهای متخلف، بیانیه‌ای صادر کند، تصریح کرد: این مساله ضروریتی ندارد و من آن را مفید نمی‌دانم. نیروی انتظامی وظیفه دارد با کسانی (نیروهای پلیس متخلف) که خلاف قوانین عمل کردند در مراجع ذی‌صلاح برخورد کند. هیچکسی قبول نمی‌کند که کسی بتواند در هر نهاد یا سازمانی خارج از چارچوب‌های قانون عمل کند. اما اینکه بخواهیم کلیت پلیس و نیروی انتظامی را زیر سوال ببریم، کار درستی نیست.
