عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا بر لزوم تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی در مورد فرزندآوری از همان اوایل ازدواج تاکید کرد و گفت: اگر زوجی به هر دلیل، از جمله مشغله‌های شغلی و تحصیلی، قصد دارند بچه‌دار شدن را به تعویق بیندازند، باید آگاهانه در این باره تصمیم بگیرند. بسیاری از زوج‌ها به تأثیر منفی افزایش سن بر قدرت باروری آگاه نیستند.
نشست «ازدواج، بهداشت روان و سلامت جنسی» در نخستین روز کمپین آگاهی‌رسانی سلامت خانواده مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا پانزدهم ماه مه برگزار شد. ۲۶ اردیبهشت، روز جهانی خانواده نام گرفته است و ۲۵ تا ۳۱ اردیبهشت نیز هفته ملی جمعیت نام‌گذاری شده است.
به گزارش روز چهارشنبه روابط عمومی مرکز درمان ناباروری و سقط مکرر ابن‌سینا، این مرکز به همین مناسبت اقدام به برگزاری کمپین آگاهی‌رسانی سلامت خانواده کرده است. در این کمپین، که از ۲۷ تا ۳۱ اردیبهشت برگزار می‌شود، نشست‌هایی با حضور متخصصان درباره موضوعات مختلف مرتبط با خانواده، بهداشت باروری و ناباروری برگزار می‌شود و به صورت زنده از صفحه رسمی اینستاگرام این مرکز پخش می‌شود.
در نخستین نشست این کمپین که به موضوع «ازدواج، بهداشت روان و سلامت جنسی» اختصاص داشت، متخصصانی از جمله دکتر فهیمه رنجبر، دکترای بهداشت باروری درباره ابعاد مختلف سلامت روان و سلامت جنسی، به‌ویژه پیش از ازدواج و هنگام تصمیم به فرزندآوری به گفت‌وگو پرداخت.
رنجبر اظهار داشت: مشاوران باید زوج را نسبت به شرایط و فرصت‌ها و محدودیت های شان آگاه کنند و مهم است که مشاوره‌ها شخصی، یعنی براساس شرایط و شرح حال و تاریخچه هر فرد و هر زوج باشد. حتی در مواردی که زوج به‌طور کلی قصد فرزندآوری ندارند، باید به کمک مشاور یک برنامه تنظیم خانواده مناسب داشته باشند تا در عین جلوگیری از بارداری ناخواسته و عوارض آن، رضایت زناشویی شان نیز تأمین شود.
عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا با تأکید بر اهمیت مشاوره‌های سلامت باروری خاطرنشان کرد: یکی از نکاتی که باید به آن توجه کنند کاهش قدرت باروری زنان پس از سن ۳۵ سالگی است. پس از سن ۳۵ سالگی روند کاهش تعداد تخمک‌ها و میزان ذخیره تخمدانی شدت می‌گیرد.
وی ادامه داد: زوج باید به این مسئله توجه کند و حتی اگر به دلایلی در آینده نزدیک امکان بچه‌دار شدن ندارند، از روش‌های حفظ باروری مثل فریز تخمک یا فریز جنین استفاده کنند.
رنجبر افزود: برخی از زوج‌ها اولویت خود را پیشرفت تحصیلی یا شغلی می‌دانند و یا معتقدند باید برای بچه‌دار شدن به سطح بالایی از رفاه و درآمد برسند و حتی با خود فکر می‌کنند که بعداً می‌توانند از روش‌های درمان ناباروری استفاده کنند. در حالی که میزان موفقیت این روش‌ها هم متأثر از سن خانم است و همچنین، شانس موفقیت در هر سیکل درمان ناباروری حداکثر ۴۰ درصد است و اغلب نیاز به تکرار دارد. گذشته از اینها، ممکن است در سنین بالاتر، درمان ناباروری با گامت خود فرد ممکن نباشد و ناچار به استفاده از تخمک اهدایی شوند.
این متخصص بهداشت باروری انجام مشاوره‌های پیش از بارداری را نیز برای زوج‌ها ضروری دانست و توضیح داد: اگر خانم به بیماری زمینه‌ای خاصی مثل دیابت یا فشار خون مبتلاست، حتماً باید با کمک متخصص آنها را کنترل کند تا در دوران بارداری دچار مشکل نشود. یا اگر داروی خاصی مصرف می‌کند که ممکن است مصرف آن در دوره بارداری آسیب‌زا باشد، باید با پزشک خود مطرح کند تا تصمیم مناسب درباره تغییر یا قطع مصرف دارو گرفته شود. همچنین، خانم از نظر سابقه ابتلا به بیماری‌هایی که در دوران بارداری خطرناک است، مثل سرخجه، بررسی شود. بنابراین، انجام مشاوره‌ها و غربالگری‌های پیش از بارداری برای زوج‌هایی که در یک تا دو سال آینده قصد بارداری دارند، ضروری است.
رنجبر یادآور شد: بالارفتن سن ازدواج و فرزندآوری معایب متعددی دارد که تا حدی به آنها اشاره کردیم، اما نباید فراموش کنیم که ازدواج و فرزندآوری در سنین پایین نیز عوارض بسیار جدی به دنبال دارد. متأسفانه اخیراً خبرهایی از پدیده کودک همسری منتشر می‌شود و همچنین، ازدواج نوجوانان، یعنی زیر هجده سال نیز بیشتر شده است. خانواده‌ها باید بدانند که ازدواج و فرزندآوری نیازمند بلوغ جسمی و فکری است و در سنین پایین دختر و پسر بلوغ و رشد کافی برای اداره زندگی زناشویی و بچه‌دار شدن ندارند. ضمن اینکه بارداری و زایمان در سنین زیر بیست سال ممکن است عوارض جدی برای سلامت مادر و جنین به دنبال داشته باشد.
رنجبر، نهاد خانواده را نهادی مقدس و ارزشمند در فرهنگ ایرانی و اسلامی دانست و گفت: خانواده نهادی مورد احترام در فرهنگ ما و بسیاری از فرهنگ‌های جهان است و بستری امن و آرام برای پرورش فرزند و تربیت نسل جدید است. مسئله سلامت باروری نیز بیش از هر چیز در مفهوم خانواده نمود پیدا می‌کند. سلامت باروری یعنی افراد از نظر جسمی، روانی و اجتماعی درباره مسائل جنسی و تولید مثلی رفاه داشته باشند و بتوانند آزادانه درباره زندگی جنسی و فرزندآوری خود تصمیم بگیرند.
این متخصص بهداشت باروری با اشاره به آگاهی به‌عنوان رکن اساسی سلامت باروری افزود: وقتی زوجی تصمیم به تشکیل خانواده و فرزندآوری می‌گیرد، لازم است درباره سلامت جنسی و سلامت باروری آگاهی‌های لازم را کسب کند. مشاوره‌های پیش از ازدواج در این زمینه نقش مهمی دارند. در ایران مشاوره پیش از ازدواج اجباری است و زوج‌ها می‌توانند با شرکت در کلاس‌ها اطلاعاتی در این زمینه کسب کنند.
رنجبر گفت: این طرح اگرچه بسیار مفید است، اما کافی نیست، زیرا مشاوران طی دو یا چند ساعت کلاس نمی‌توانند همه اطلاعات لازم را در اختیار همسران قرار دهند. بنابراین باید منابع و روش‌های دیگری برای افزایش آگاهی در اختیار آنها قرار گیرد.
در مطالعات مختلف انجام‌شده در ایران و جهان مشخص شده است که سطح دانش باروری زوج‌ها حداکثر چهل تا پنجاه درصد است و زوج‌ها بسیاری از نکات اساسی سلامت باروری، از جمله آناتومی و فیزیولوژی باروری و بارداری، ارتباط سن و قدرت باروری، عوامل خطر ناباروری، تعریف ناباروری، میزان شیوع ناباروری، روش‌های درمان ناباروری و میزان موفقیت این روش‌ها را نمی‌دانند.
