سرویس تاریخ «انتخاب»؛ صبح قدری در باب کار‌ها و این‌که اگر لرد کرزن [عضو هیات‌دولت انگلستان که چند ماه بعد وزیر خارجه شد]وقت داد چه باید بگوییم صحبت کردیم. لیکن به نظر من بی‌فایده است، زیرا که با اطمینانی که انگلیس‌ها از طهران دارند لرد کرزن اگر هم وقت ملاقات بدهد صحبتی نخواهد کرد یا اگر بکند چیزی نخواهد بود که ما نتیجه مساعد بگیریم.
ناهار نویسنده روزنامه «منچسترگاردین» مهمان ما بود. از پلتیک امپرایالیست انگلیس مذمت می‌کرد. ما هم خیلی حرف زدیم. می‌گفت: «انگلیس‌ها می‌خواهند منافع خود را در ایران محکم و محفوظ کنند و در کنفرانس هم در این باب حرف زده‌اند.»
عصر به سفارت خودمان به مجلس کمیته اکسپوزیسیون [نمایشگاه]ایرانی رفتیم. گلوبیف بود و چند نفر از فرانسوی‌ها که در این کار‌ها بصیرت و مناسبت دارند. در آن‌جا مذاکره شد که «ماه اکتبر برای اکسپوزیسیون زود است و مناسب نسیت، بهتر آن است که به فوریه و مارس بیندازید.» این رای مصدق شد و گولوبیف گفت: «اگر چنین باشد شاید من خودم سفری به ایران بکنم و اسباب کار را بهتر فراهم کنم.» خیالات گولوبیف در باب صنعت خیلی خوب است، اگر دولت ما لیاقت داشته باشد که استفاده کند، اما افسوس.
باری بعد از آن مجلس ممتازالسلطنه [سفیر ایران در فرانسه]گفت: «وزارت خارجه بودم و با مسیو گو صحبت کردم، حاصل کلام این‌که انگلیس‌ها اشتهای زیاد دارند و ایران را هم می‌خواهند زیر بال خود بگیرند و عیب در این است که دولت شما هم موافقت می‌کند و در این صورت چه می‌توان کرد جز این که صبر کنید؛ و مشکل است که انگلیس این همه لقمه بزرگ را بتواند تحلیل ببرد. اما دولت حالیه ایران این‌طور است که آدمِ انگلیس‌هاست.» ضمنا مطلب مضحک این‌که می‌گفت: «آقاخان باطنا بدش نمی‌آید که سلطان ایران باشد وانگلیس‌ها هم بدشان نمی‌آید که این کار صورت بگیرد و عنوانش هم این است که که طرف مادر شاهزاده است!»
پیش از ظهر با انتظام‌الملک به گردش رفته داخل کلیسای مادلن شدیم. خیلی کلیسای مزین مجلل و باشکوهی است. چند کارت پستال و یک کتابچه مناظر پاریس هم خریدم.
منبع: یادداشت‌های روزانه محمدعلی فروغی از سفر کنفرانس صلح پاریس، به خواستاری مرحوم ایرج افشار، به کوشش محمدافشین وفایی و پژمان فیروزبخش، تهران: سخن، چاپ هفتم، ۱۳۹۸، صص ۱۲۹ و ۱۳۰.
