سندرم خستگی مزمن (CFS) یا سندرم اختلال عملکرد ایمنی مزمن، یک وضعیت پزشکی است که با خستگی مداوم و شدید و کمبود انرژی همراه است.
برای تشخیص CFS، علاوه بر مشاهده اثرگذاری قابل‌توجه خستگی بر کیفیت فعالیت‌های روزانه و کار فرد، دست‌کم 5 مورد از علایم خستگی مزمن و شدید به مدت حداقل 6 ماه در بیمار دیده شود:
علایم سندرم خستگی مزمن (CFS):
خستگی مداوم و عودکننده بدون دلیل
بیدار شدن از خواب صبحگاهی با خستگی
اختلال حافظه (به‌ویژه حافظه کوتاه‌مدت) و تمرکز
اختلال در قضاوت
تحریک‌پذیری و خواب‌آلودگی
بی‌خوابی
گلودرد
اختلال بینایی و تاری دید
کمبود انگیزه و انرژی
سیستم ایمنی ضعیف یا سرکوب‌شده
پاسخ ایمنی ضعیف یا کند به محرک‌ها
کاهش هماهنگی دست‌ها و چشم‌ها
سردرد با الگوها، شدت و انواع جدید
درد مفاصل بدون تورم و قرمزی
ناتوانی در فعالیت‌های روزمره
خستگی بیش‌ازحد برای انجام کارهای منزل
کاهش اشتها
عرق کردن شبانگاهی
درد عضلات
خستگی بیش از 24 ساعت
افزایش حساسیت به نور، صداها و بوها
(در موارد حاد) توهم
اختلال قلب و عروق
مشکلات گوارشی و روده تحریک‌پذیر
تشخیص اختلال CFS بسیار دشوار است و در حال حاضر، درمان خاصی برای آن وجود ندارد. اغلب روش‌های درمانی تنها بر کاهش علائم و شناسایی علل اصلی متمرکز هستند. عادات، رژیم غذایی، سبک زندگی بدون تحرک، از علل اصلی سندرم خستگی مزمن شناخته می‌شوند.
فاکتورهای سبک زندگی که منجر به خستگی مزمن می‌شوند:
سوءتغذیه و کمبود مواد مغذی
داروهایی مانند آنتی‌هیستامین، ضد سرفه، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، مسکن، ضدافسردگی
بی‌خوابی یا کیفیت بد خواب
شب‌کاری که منجر به اختلال در چرخه خواب و خستگی مزمن فرد می‌شود
عدم فعالیت بدنی
فعالیت بدنی بیش‌ازحد
مصرف کافئین
چاقی
غم و اندوه
استرس‌های عاطفی
زمانی که علت ریشه‌ای سندرم خستگی مزمن (به‌جز موارد ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای) شناسایی و درمان شود، علائم در مدت کمتر از یک ماه از بین رفته و فرد به حالت طبیعی بازمی‌گردد. اما در برخی موارد، خستگی مزمن می‌تواند به‌صورت ناگهانی بروز پیداکرده و نیازمند مداخلات پزشکی فوری باشد:
درد قفسه سینه
سردرد شدید
تنگی نفس
ضربان قلب نامنظم یا سریع
درد شدید شکمی، درد در پشت یا لگن
خونریزی غیرطبیعی شامل خونریزی از مقعد یا خون بالا آوردن
اگر فرد علاوه بر این علائم، با مشکلات روانی مانند نگرانی از آسیب زدن به خود یا دیگران یا احتمال خطر خودکشی مواجه باشد، اقدامات فوری پزشکی - روانشناسی برای فرد باید انجام شود.
اگر علائم خستگی مزمن باوجود تغییر در عادات تغذیه‌ای، انجام ورزش، کاهش استرس، قطع مصرف دارو پس از دو هفته همچنان ادامه داشته باشد، بیمار باید حتماً به پزشک مراجعه کند، چراکه این علائم می‌توانند نشانه‌ای از علائم اولیه یک بیماری باشند.
مشکلات و بیماری‌هایی که منجر به بروز خستگی مداوم می‌شوند:
چاقی
درد مداوم
استرس
آپنه خواب
آسیب مغزی
ﻣﻮﻟﺘﯿﭙﻞ اﺳﮑﻠﺮوزﯾﺲ (MS)
بیماری التهابی روده (IBD)
کم‌کاری تیروئید
پرکاری تیروئید
بیماری قلبی
فیبرومیالژیا ( درد مزمن عضلات)
دیابت
افسردگی
بیماری مزمن انسداد ریوی (COPD)
اختلال هورمونی
ضعف سیستم ایمنی
بیماری مزمن کلیه
نارسایی مزمن کبدی
آلرژی غذایی
عفونت ادراری
اضطراب
کم‌خونی
سرطان
فردی که از سندرم خستگی مزمن (CFS) رنج می‌برد، می‌تواند به‌منظور کاهش علائم و بهبود سطح انرژی و سلامت کلی بدن، اقداماتی را انجام دهد:
هیدراتاسیون یا رساندن مایعات (آب) کافی به بدن
مصرف مواد مغذی
اصلاح عادات خواب مناسب و کافی
ارتقاء کیفیت خواب شبانه
دوری از استرس
پرهیز از سیگار کشیدن، مصرف الکل و مواد مخدر
سیناپرس
