پروبیوتیک‌ها، موادی هستند که حاوی میکروارگانیسم‌های زنده بوده و قادرند نقش مفیدی را در سلامت بدن بازی کنند. محققان کشور، در یک مطالعه تحقیقاتی نقش مؤثر این نوع از مواد غذایی را در پیشگیری و کنترل بیماری MS نشان داده‌اند.
پیش‌ازاین، ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس یا MS را بیشتر به دلایل ژنتیکی مرتبط می‌دانستند و نقش ژن‌ها در ایجاد آن نمود بیشتری داشت. اما بااینکه نقش عوامل وراثتی در این بیماری به اثبات رسیده، امروزه نمی‌توان نقش عوامل محیطی را در عملکرد صحیح سیستم ایمنی بدن و ایجاد بیماری فوق نادیده گرفت.
عوامل مختلفی ازجمله پروتئین‌های بدن، ویروس‌ها یا عوامل دیگر می‌توانند باعث تحریک سیستم ایمنی و ایجاد پالس اشتباه از سوی سلول‌های ایمنی و به دنبال آن، حمله به بدن شوند. این همان اتفاقی است که در بیماری MS می‌افتد. در این بیماری، پادتن‌ها به‌طور اشتباه به سمت غلاف میلین که پوشاننده اعصاب نخاع است، ترشح شده و باعث کندی ارسال پیام عصبی در طول عصب می‌شوند.
محققان معتقد هستند که تغذیه مناسب، به دلیل تأمین انرژی مورد نیاز سیستم ایمنی، منجر به تشخیص صحیح و به‌موقع و تمایز عوامل داخلی و فاکتورهای بیگانه شده و نقش مهمی را در ایجاد عملکرد صحیح سیستم ایمنی ایفا می‌کند.
در این رابطه، اخیراً توجه ویژه‌ای به نقش پروبیوتیک ها و پربیوتیک ها شده است. استفاده از این مواد که در واقع، میکرواورگانیزم‌های زنده هستند، به سده‌های بسیار دور برمی‌گردد. ولی نقش درمانی آن‌ها به‌تازگی شناخته شده است. پروبیوتیک‌درمانی، درواقع بلع میکرواورگانیزم‌های زنده است که اثرات سودمندی بر سلامتی داشته و در جلوگیری از رشد و تهاجم میکروب‌های بیماری‌زا و حفظ فلور طبیعی روده و بدن مؤثر هستند.
با توجه به اهمیت این میکروارگانیزم ها، محققانی از کلینیک ژنتیک دکتر فرهود تهران، یک مطالعه علمی را انجام داده‌اند که در آن به نقش پروبیوتیک‌ها در پیشگیری و کنترل بیماری مولتیپل‌اسکلروزیس پرداخته شده است.
بر اساس یافته‌های این تحقیق که به‌صورت مرور تحلیلی انجام شده است، پروبیوتیک ها که از آنان به‌عنوان ریزمغذی‌های زنده یاد می‌شود، به‌خوبی باعث حفظ تمامیت سیستم ایمنی بدن شده و حتی اثر باکتری‌های موجود در روده میزبان را اصلاح می‌کنند. این مواد زنده، در رده عوامل ایمونوتراپی در پیشگیری، تصحیح و تنظیم اختلالات ایمنی قرار گرفته و حتی پتانسیل لازم برای استفاده به‌عنوان مکمل را نیز دارند.
هانیه پورکلهر و همکارش در این مطالعه، می‌گویند: «پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که بیماری‌های خودایمنی مانند مولتیپل اسکلروزیس، با ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی همراه هستند و کاتالیزور آن می‌تواند توازن میکروبیوم روده باشد. این یافته می‌تواند به عصب‌شناسان کمک کند که برنامه‌های درمانی بهتری برای بیماران MS طراحی کنند و مهم‌تر اینکه برنامه‌های پیشگیری‌کننده ساده و طبیعی را به بیماران پیشنهاد دهند».
طبق یافته‌های این مطالعه، تاکنون بیش از ۲۰۰ ژن دارای افزایش حساسیت به MS شناسایی شده‌اند، اما برای آغاز و گسترش این بیماری باید یک محرک اولیه‌ای وجود داشته باشد. اختلال و آسیب به فلور روده، یکی از عوامل و محرک‌های مشکوک در این خصوص است.
محققان مجری این مطالعه می‌افزایند: «نتایجی که از انجام تحقیقات مختلف به‌دست‌آمده است، رابطه بین فلور روده و فعال‌سازی سلول‌های ایمنی T را مشخص می‌کند و اهمیت پیگیری یک شیوه زندگی سالم به‌ویژه برای حفظ تعادل میکروبیوم روده را نشان می‌دهد. محققان دریافته‌اند یکی از میکروب‌های روده‌ای می‌تواند به درمان بیماری‌های خودایمنی ازجمله MS کمک کند».
مرور مطالعات گوناگون نشان داده است که «باکتری‌های زنده از مدت‌ها پیش برای تسهیل گوارش، درمان اسهال و مقابله با باکتری‌های مضر ایجادکننده عفونت استفاده شده‌اند؛ اما تأثیر این پروبیوتیک ها بر بیماری‌های غیر روده‌ای به مدت زیادی مغفول مانده بوده است. اما وقتی‌که گروهی از محققان کلینیک مایو به بررسی و آزمایش سه گونه باکتریایی در یک موش مبتلابه MS پرداختند، متوجه شدند که یکی از این باکتری‌ها می‌تواند بیماری خودایمنی فوق را سرکوب کند».
پورکلهر و همکارش اظهار داشته‌اند: «یک تیم تحقیقاتی پس از بررسی نمونه‌های میکروبی روده‌ای بیماران روی موش‌های مبتلابه MS دریافتند که میکروبی با نام علمی Prevotella histicola ، به‌طور مؤثری از سرکوب ایمنی در بیماری MS جلوگیری می‌کند. همچنین در پژوهشی در سال ۲۰۱۰، دانشمندان پس از تزریق باکتری‌های پروبیوتیک خاصی به موش‌های مبتلابه MS متوجه شدند که روند بیماری آن‌ها تغییر کرد. طبق مطالعات، میان فعل‌وانفعالات روده‌ای بیماران مبتلابه التهابات روده و این فعل‌وانفعالات ایمونولوژیکی شباهت روشنی وجود دارد».
محققان فوق با توجه به نتایج مطالعه خود که در نشریه «زیست‌فناوری مدرس» منتشر شده است، معتقدند: «با توجه به خواص مواد پروبیوتیک، به نظر می‌رسد مصرف این نوع از مواد غذایی می‌تواند در پیشگیری از ابتلا و حتی کنترل بیماری‌های خودایمنی ازجمله مولتیپل اسکلروزیس یا MS مفید واقع شود».
نشریه «زیست‌فناوری مدرس»، فصل‌نامه‌ای است که توسط انتشارات دانشگاه تربیت مدرس به چاپ می‌رسد.
