سرویس تاریخ «انتخاب»: چهارشنبه ۱۴ آذر ۱۳۵۸، نزدیک به یک ماه پس از استعفای مهندس بازرگان از نخست‌وزیری و سپرده شدن اداره امور به شورای انقلاب، دفتر نخست‌وزیری انقلاب [ظاهرا به سرپرستی صادق طباطبایی] ضوابط پاکسازی در وازرتخانه‌ها را به صورت رسمی اعلام کرد و کمیسیون‌های پاکسازی وزارتخانه‌ها با شدت هرچه بیش‌تر تصفیه و پاکسازی را در ادارات تابع خود از همین روز کلید زدند.
متن بخشنامه نخست‌وزیری منتشره در کیهان مورخ چهارشنبه، ۱۴ آذر ۵۸، که به وزارتخانه‌ها ابلاغ شد، به این شرح بود:
از آن‌جایی که نیل به هدف‌های جمهوری اسلامی ایران با مسئولیت و مدیریت و همکاری دستگاه‌های دولت صورت خواهد پذیرفت و با توجه به وظیفه دولت در امور سازندگی مملکت و جلوگیری از کارشکنی و فساد، لازم است این دستگاه‌ها از افرادی متقی و مومن به انقلاب و جمهوری اسلامی ایران و دارای دانش و صلاحیت و توانایی کافی تشکیل و تکمیل گردند. بدین منظور با توجه به استیلای طولانی فساد و استبداد بر جامعه و دستگاه‌های دولت، لازم است نه تنها نسبت به پاکسازی و سالم‌سازی فضای موسسات دولتی کشور جدا اقدام گردد، بلکه ضرورت دارد برای حفظ و بهبود سلامت نظام اداری، مملکت تلاش و جهادی اکبر استمرار یابد. این راهنما برای پاسخ‌گویی به چنین نیازی تهیه گردیده است.
با توجه به ضرورت و لزوم سالم‌سازی دستگاه‌ها برای پیشرفت و توفیق در امور دولت و با توجه به محدودیت‌های عملی، همچنین به قسط و عدالت و رحمت اسلامی، سیاست دولت در امر انتصابات و پاکسازی ادارات و سازمان‌های دولتی بر سه اصل زیر استوار است:
۱- رسیدگی به جرایم و اشتباهات کارکنان با توجه به دوران سازندگی انقلاب و همراه با نیت تربیتی و هدایت و ارشاد کارکنان و آماده ساختن آنان برای احیای نظام مدیریت و سازمان اداری کشور جهت خدمت به خلق در حکومت جمهوری اسلامی خواهد بود.
۲- ضوابط و معیار‌های پاکسازی با توجه به اهمیت مشاغل انتخاب و به کار برده می‌شوند؛ هر چقدر مشاغل حساس‌تر و مهم‌تر به همان نسب ضوابط و معیار‌های دقیق‌تر انتخاب و اعمال می‌گردد.
۳- جرایم و خطا‌های گذشته افراد نادم که در جهت اهداف انقلاب اسلامی قرار گرفته‌اند بر اساس رحمت اسلام و عفو امام مورد بررسی قرار می‌گیرد و از اعلام و افشای آن‌چه ضرورت ندارد تا اخذ تصمیم نهایی خودداری خواهد شد؛ لیکن جرایم و انحرافات و کارشکنی‌های افراد در مقابل پیشرفت انقلاب اسلامی ایران با قاطعیت و قهر اسلام روبه‌رو خواهد گردید.
انواع مشاغل – جرم‌ها
در آئین‌نامه با توجه به اصول فوق مشاغل به لحاظ اهمیت در هدایت و تاثیرگذاری بر حرکت جامعه به سه قسمت تقسیم شده‌اند. همچنین جرایم نیز به سه گروه تقسیم گردیده‌اند. برای هر جرمی نیز درجات ضعیف، متوسط و شدید در نظر گرفته شده است. انواع مشاغل سطوح مختلف عبارت‌اند از:
مشاغل درجه ۱- وزیر، معاون وزیر، روسای سازمان‌های دولتی، مدیران عامل شرکت‌های بزرگ دولتی، امرای ارتش، سفرا، استانداران، روسای دانشگاه‌ها و مشاغل معادل.
مشاغل درجه ۲- مدیران کل و معاونین مدیران کل، استادان دانشگاه، افسران سرهنگ تا سرگرد و مشاغل معادل.
مشاغل درجه ۳- سایر کارکنان.
انواع جرایم عبارت‌اند از:
۱- جرایم سیاسی و نظامی: خیانت، توطئه، همکاری نزدیک با ساواک علیه مردم، جاسوسی، کارشکنی و نظایر آن.
۲- جرایم مالی و اداری و انضباطی: دزدی، ارتشا، اختلاس، تمرد، کم‌کاری، تعلل و نظایر آن.
۳- جرایم و مفاسد اخلاقی در حد تجاهر و اشتهار مجازات‌ها.
- مجازات‌های در نظر گرفته شده با توجه به سطح شغل و نوع و درجه جرم و به ترتیب شدت عبارت است از انفصال، بازنشستگی (با ارفاق حداکثر ۵ سال طبق قانون) و سایر مجازات‌های آئین‌نامه دادرسی دادگاه‌های اداری.
- در سازمان‌هایی که طبق مقررات خود بتوانند کارکنان مربوط را بازخرید کنند، بازخرید نیز یکی از مجازات‌های مجاز خواهد بود.
- تصمیم در مورد اعمال هریک از مجازات‌های فوق‌الذکر پس از شنیدن توضیحات مهم اتخاذ خواهد شد.
هیات ۵ نفری مامور رسیدگی
- در هر هیات ۵ نفری مسئول پاکسازی و سالم‌سازی که بدین منظور طبق قانون مربوطه انتخاب می‌گردند سعی خواهد شد یک نفر قاضی یا حقوق‌دان و یک نفر مطلع نسبت به قوانین اداری و استخدامی کشور عضویت داشته باشد.
- این هیات ظرف شش ماه از تاریخ تصویب این آئین‌نامه مسئول رسیدگی به شکایات و اتهامات وارده به کارکنان می‌باشد و کسانی که اتهامات دروغ وارد سازند را مطابق با همین آئین‌نامه مورد تعقیب قرار خواهد داد.
رابطه مجازات‌ها و اهمیت مشاغل
در رعایت حداکثر و حداقل مجازات مربوط به هر جرم رتبه و مقام متهم نیز منظور خواهد شد.
محدوده مجازات‌ها در رابطه با گذشته
۱- افرادی که نام‌شان در لیست منابع ساواک بوده است، ولی گزارش نداده‌اند یا گزارش آنان در نمایاندن خرابی‌ها و نابسامانی‌ها بوده است نه علیه اشخاص صالح، حداقل از اشغال پست‌های حساس ممنوع‌اند و حداکثر بازنشسته می‌گردند.
۲- افرادی که منبع رسمی ساواک و یا در حال آزمایش بوده‌اند و گزارشات مغرضانه و ضدملی و یا گزارشاتی از روی عقیده و یا خیانت طبع درباره افراد انقلابی ارسال داشته‌اند حداقل بازنشسته و حداکثر از خدمت منفصل می‌شوند.
۳- کارمندان ادارات که عضو ساواک بوده‌اند حداقل از خدمت منفصل و حداکثر ضمن انفصال، پرونده آن‌ها تحویل دادگاه فوق‌العاده ضدانقلاب می‌گردد.
۴- افرادی که رئیس یا مدیرکل دفتر حفاظت بوده‌اند حداقل بازنشسته و حداکثر از خدمت منفصل می‌گردند.
۵- افراد مشهور به رشوه‌خواری و اختلاس با توجه به محتوای پرونده حداقل تغییر و تنزل شغل و حداکثر انفصال و معرفی به دادگاه صالحه خواهند شد.
۶- افرادی که معروف و متجاهر به فسق و فحشا و فساد اخلاق بوده‌اند حداقل تغییر و تنزل شغل و حداکثر بازنشسته خواهند گردید. همچنین افرادی که هنوز به مواد مخدر یا مشروب الکلی معتادند و در جهت ترک عادت و تغییر رفتار خود اقدام جدی نکرده و اصلاح نشده‌اند بازنشسته خواهند شد.
۷- افرادی که با دستگاه ظلم و حزب رستاخیز همکاری داشته‌اند و قلم و یا بیان و فکر آنان در تقویت دستگاه‌های ظلم به کار رفته است، حداقل تغییر یا تنزل شغل داده شده و حداکثر منفصل می‌شوند.
محدوده مجازات‌ها در رابطه با حال و آینده
۱- افرادی که علیه انقلاب و جمهوری اسلامی ایران مستقلا و یا در ارتباط با سازمان‌های سیاسی دست به جاسوسی زده و اطلاعات امنیتی کشور را در اختیار ضدانقلاب و یا عوامل خارجی قرار دهند حداقل منفصل شده و حداکثر ضمن انفصال از خدمت در اختیار دادگاه فوق‌العاده ضدانقلاب قرار خواهند گرفت.
۲- افرادی که عضویت سازمان‌های جاسوسی علیه مملکت را قبول نمایند حداقل از خدمت منفصل و حداکثر در اختیار دادگاه فوق‌العاده ضدانقلاب قرار داده می‌شوند.
۳- افرادی که دزدی نموده و یا اختلاس کنند حداقل اخراج و حداکثر به دادگاه فوق‌العاده ضدانقلاب معرفی می‌شوند.
۴- افرادی که مبادرت به کارشکنی در امور بنمایند حداقل بازنشسته و یا بازخرید و حداکثر اخراج و تحویل دادگاه ضدانقلاب خواهند گردید.
۵- افرادی که مرتکب کم‌کاری، تعلل و بدرفتاری با ارباب رجوع، اشکال‌تراشی و تمرد شده و یا رشوه دریافت دارند حداقل اخطار و حداکثر از خدمت منفصل می‌گردند و در مورد دریافت رشوه علاوه بر مجازات مربوطه موظف به تادیه مبالغ اخاذی‌شده نیز هستند.
۶- افرادی که مرتکب جرایم اخلاقی و جنسی می‌گردند حداقل توبیخ تا تنزل و تغییر شغل در مورد آن‌ها اعمال می‌شود و حداکثر اخراج و به دادگاه فوق‌العاده ضدانقلاب معرفی می‌گردند.
۷- افرادی که قلم و بیان خود را به منظور تضعیف انقلاب [و]دولت موقت جمهوری اسلامی و روحیه مردم ایران به کار برده بر آن اتهامات دروغ و ناروا وارد سازند و شایعه‌پراکنی نمایند حداقل توبیخ و حداکثر اخراج و به دادگاه ضدانقلاب معرفی خواهند گردید.
۸- افرادی که مورد عفو قرار گرفته‌اند و اقدام به عمل ضدانقلابی نمایند هریک از جرایم فوق را که مرتکب شوند به حداکثر مجازات آن جرم محکوم خواهند شد.
۹- افرادی که به نحوی از انحا زاید تشخیص داده می‌شوند، بازخرید و یا بازنشست می‌گردند.
