امیر علی ابوالفتح، کارشناس مسائل آمریکا، در ارتباط با نهایی شدن اجرای گام سوم کاهش تعهدات برجامی توسط ایران، بر این عقیده است که بنیان مساله را می‌توان در آگاهی یافتن ایران از عدم توانایی اروپایی‌ها در اجرای تعهدات برجامی خود، پس از خروج آمریکا از این توافق بین‌المللی مورد ارزیابی قرار داد. طبیعی است که اگر یکی از طرفین یک توافق به تعهدات خود عمل نکند، طرف مقابل نیز این امکان را برای خود در نظر بگیرد، به تعهداتش پایبند نباشد. از این جهت، ایران با وجود یک سال صبر و فرصت دادن به دیپلماسی، تصمیم به کاهش تدریجی تعدات برجامی خود گرفت.
وی در گفت و گو با خبرنگار «انتخاب» افزود: «پس از برداشته شدن گام دوم کاهش تعهدات تا حدود اروپایی‌ها به اراده جدید ایران پی بردند و دولت فرانسه تلاش‌هایی را برای آغاز گفتگو و رسیدن توافق در پیش گرفت اما نکته مهم این بود که هر گونه اقدام اروپایی‌ها منوط به موافقت آمریکا و ترامپ است و پس از مخالفت کاخ سفید با ابتکارات فرانسه، مشخص شد حداقل در مقطع کنونی نتیجه‌ای جدی حاصل نشده، لذا ایران گام سوم کاهش تعهدات خود را اجرایی کرد.»
این کارشناس مسائل آمریکا در ادامه تاکید کرد: «آن‌چه حتمی به نظر می‌رسد این است که در گام سوم محدودیت‌ها برای تحقیق و توسعه فعالیت‌های هسته‌ای کنار گذاشته می‌شود. ما حصل موضوع این است که ایران نشان داد تصمیمی برای سکوت در برابر کارشکنی‌های آمریکا و سکوت و ناتوانی اروپایی‌ها ندارد.»
ابوالفتح در بخشی دیگر از گفته‌های خود در ارزیابی خود از منطقی بودن تصمیم ایران با اشاره به این‌که حتی مهلت‌های 60 روزه کفایت نمی‌کند، تصریح کرد: «از همان زمان اعلام آمریکا مبنی بر این‌که هیچ‌گونه معافیتی را قائل نخواهد شد، مشخص بود که اروپایی‌ها توان اجرای تعهدات خود را ندارند. واقعیت این است که اروپایی‌ها واقعا قصد نمی خواهند تعهدات خود را اجرا نکنند، لکه نمی‌توانند اجرا کنند. باید بپذیریم که ایالات متحده آمریکا اگر به هر دلیل، قصدی مبنی بر کاهش فشارها یا پذیرش مصالحه نداشته باشد نه اکنون و نه در آینده اروپایی‌ها نمی‌توانند، اقدامی قابل توجه را در زمینه اجرای برجام انجام دهند. برای نمونه «اینستکس» که طرح آن با حمایت 28 کشور اروپایی و هدایت 3 کشور آلمان، انگلیس و فرانسه مطرح شد، تنها به حوزه مبادلات غیرتحریمی محدود شد. چنین امری اساسا از ابتدا نیز مورد تحریم آمریکا نبود. مبادله در زمینه دارو ومواد غذایی به هیچ عنوان گرهی از مشکلات حل نمی‌کند، بنابراین، معتقد هستم که در 60 روز آینده که به عنوان فرصت جدید تعیین شده، اروپایی‌ها نمی‌توانند اقدامی جدی انجام دهند. در حقیقت، اروپایی‌ها به نظر نمی‌رسد تحت هیچ شرایطی ریسک تقابل با آمریکا را بپذیرند.»
وی همچنین، پیرامون فرضیات مطرح شده درباره امکان مذاکره میان ایران و آمریکا و دیدار احتمالی میان روحانی با ترامپ، بر این نکته انگشت گذاشت که اساسا ترامپ، مذاکره را برای «مذاکره» می‌خواهد و ایران مذاکره را برای «نتیجه». برای ترامپ دیدار روحانی بدون رخ دادن هر گونه اتفاقی مثبت است. تجریه دیدارهای میان رهبر کره شمال و رئیس‌جمهور آمریکا به وضوح نشان می‌دهد که تا کنون ذره‌ای از فشار تحریم‌ها کاسته نشده است. ایران از هر گونه مذاکره‌ای، نتیجه و دستاورد می‌خواهد اما اظهارات ترامپ در ارتباط با برداشته نشدن تحریم‌ها و ندادن معافیت، معادلات را پیچیده کرده است.
این کارشناس مسائل آمریکا افزود: «تا زمانی که تعادل بر هم خورده میان ایران و آمریکا برقرار نشود، نه مذاکره در راستای منافع تهران است و نه مذاکره‌ای انجام می‌گیرد. پیش از برجام توازن وحشت میان ایران و آمریکا به وجود آمده بود؛ یعنی از یک سو آمریکا از دست‌یابی ایران به سلاح هسته‌ای واهمه داشت و ایران نیز از آسیب زدن تحریم‌های شورای امنیت به اقتصاد کشور واهمه داشت. پس از خروج ترامپ از برجام، توازن وحشت کامل به نفع آمریکا بر هم خورده است. نقش‌آفرینی ایران در کشورهای مختلف منطقه همانند عراق، یمن، لبنان و سوریه همگی می‌توانند ابزاری برای بازگشت توازن وحشت باشند اما زمان رسیدن به چنین نتیجه‌ای برای دو طرف مشخص نیست.»
امبر علی ابوالفتح، در بخش پایانی از اظهارات خود تصریح کرد: «مذاکره به طور حتم به عنوان کم‌هزینه‌ترین راه ممکن گزینه مناسب برای ایران است اما با رویکردی که ترامپ و اطرافیان‌اش در نشان دادن عدم انعطاف و تا حدود فشارهایی در راستای تغییر نظام در ایران دارند، هیچ‌گونه چشم‌اندازی از حل دیپلماتیک مساله وجود ندارد. با توجه به اقدامات عجیبی همانند تحریم رهبری، وزیر امور خارجه و نهاد نظامی رسمی یک کشور مستقل، امکان هر گونه توافقی محدود شده است. بنابراین، تقویت اقتصاد ملی، ثابت کردن عدم فروپاشی اقتصاد کشور به وسیله تحریم‌ها، حفظ وحدت درونی و تداوم کاهش تعهدات برجامی، احتمالا طرف مقابل را به این نتیجه برساند که تداوم فشارها بی‌حاصل بوده تغییری در نگرش خود داشته باشند. در مقطع کنونی ترامپ نگاهی کاملا انتخاباتی به مذاکره دارد.»
خطیب نماز جمعه حرم رضوی گفت: ۱۶ ماه است که آمریکا از برجام خارج شده و شما کل مراوده اروپا را ببینید و تحلیل کنید. روزی که آمریکا می‌خواست از برجام برود گفت اگر کاری می‌کنید که ایران در تعطیلی غنی سازی بماند، من بروم بیرون و آنها به آمریکا قول دادند. اروپا و آمریکا دو جریان نیست و یک جریان است.
