قاسم محبعلی، مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه می گوید: در صورت لغو برجام یا باید به سمت جنگ برویم یا مذاکرات جدید اما اگر شکل حقوقی برجام تا سال 2028 حفظ شود، حتی درصورتی که آمریکا عملا آن را اجرا نکند، در آن صورت هر 6 قطعنامه تحریمی ایران از دستور شورای امنیت خارج می شود.
به گزارش انتخاب، محبعلی در گفت‌وگو با خبرنگار «انتخاب» درباره دیدار روسای جمهور فرانسه و آمریکا حول محور ایران و توافق هسته ای گفت: تلاش فرانسه و اروپا این است که برجام را حفظ کنند اما در کنار آن، خواسته های امریکا را هم دنبال کنند.
شکل حقوقی برجام تا سال 2025 حفظ شود، 6 قطعنامه تحریمی ایران از دستور شورای امنیت خارج می شود
او ادامه داد: یکی از خواسته های آمریکا، نامحدود کردن دوره تعهدات ایران در برجام و بالا نگاه داشتن چماق قطعنامه های شورای امنیت بر سر ایران است. اگر برجام در این دوره 10 ساله اجرا شود، در سال 2025، توسط قطعنامه 2231، هر 6 قطعنامه تحریمی ایران از دستور کار شورای امنیت خارج می شود ولی اگر برجام به هر دلیلی در این فاصله شکست بخورد، آن 6 قطعنامه تحرمی ایران بازمی‌گردد.
این تحلیلگر مسائل بین المللی افزود: آقای ترامپ به دنبال آن است که ضمن اینکه ایران تعهدات خود را ادامه می دهد، اسلحه شورای امنیت همواره بالای سر ایران حفظ شود تا وقتی که به طور مثال، آمریکایی ها به این نتیجه برسند که تهدید مرتفع شده است.
برجام به شورای امنیت برود، لغو می شود
محبعلی در ادامه اظهار داشت: دست زدن به برجام با توجه به تغییر شرایط و از دست رفتن اجماع، شرایط متفاوتی ایجاد می کند. در گذشته، 5 قدرت شورای امنیت به همراه آلمان بر سر تحریمها علیه ایران اجماع داشتند ولی در حال حاضر این اجماع از دست رفته است. آمریکایی ها یک سیاست دارند، اروپایی ها یک سیاست دیگر و روسیه و چین نیز یک سیاست مجزا را دنبال می کنند. از این رو، اگر موضوع هسته ای ایران بار دیگر در شورای امنیت مطرح شود بعید است توافقی روی آن حاصل شود.
او ادامه داد: برای حفظ برجام نیز اجماع پنج کشور لازم است یعنی اضافه شدن هر موضوعی به برجام منوط به رای مثبت هر 5 کشور عضو دائم شورای امنیت است؛ در نتیجه باید قطعنامه جدیدی به نفع برجام صادر شود؛ اما اگر قطعنامه جدیدی صادر نشود طبق قطعنامه 2231 و متن برجام، توافق هسته ای خود به خود لغو خواهد شد.
مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه افزود: بنابراین اگر به هر دلیلی چه از طریق نقض ایران، چه خروج آمریکا یا هر کشور دیگری از آن، برجام به شورای امنیت برود، با توجه به اینکه امکان اجماع در شرایط فعلی بسیار سخت است، عملا ممکن است برجام از بین برود و این نگرانی اروپایی هاست.
خواسته های مشترک آمریکا و اروپا
محبعلی افزود: اروپایی ها ضمن آنکه می خواهند این متن را به هر شکلی حفظ کنند، قصد دارند در کنار آن، توافق جدیدی که شامل خواسته های مشترک اروپا و امریکاست؛ خواسته های آمریکا یکی استمرار نقش شورای امنیت در مورد تعهدات ایران و بی پایان شدن آن است؛ دوم سطح بازرسی ها و سوم اضافه شدن بحث سیستم های پرتاب یا موشک ها به موضوع هسته ای.
او ادامه داد: درمورد موضوع موشکی اروپایی ها با آمریکا مشترکند اما در مورد دو موضوع دیگر خیر. به علاوه، مسئله خاورمیانه، حقوق بشر و تروریسم موضوعات مشترک دیگری است که بین اروپا و آمریکا وجود دارد.
برای قضاوت، باید تا سفر مرکل به آمریکا صبر کنیم
این تحلیلگر مسائل بین المللی ادامه داد: هنوز برای قضاوت زود است باید صبر کنیم تا سفر خانم مرکل هم انجام شود تا ببینیم اروپا و آمریکا به چه توافقاتی رسیده اند. به نظر می رسد که تلاش اروپایی ها این است که برجام را به شکل فعلی خود از نظر حقوقی - که البته ممکن است آمریکایی ها حتی آن را اجرا نکنند - حفظ کنند اما در کنارش حول مسائلی که ذکر شد، وارد مذاکراه با ایران شوند.
در صورت خروج از برجام یا ان پی تی، باید وارد مذاکرات جدید شویم در غیر این صورت امکان وقوع جنگ وجود دارد
محبعلی درباره واکنش احتمالی ایران در صورت حفظ برجام و پیشنهاد غرب برای مذاکره درباره موضوعات دیگر نیز گفت: برجام برای طرف غربی، یک توافق غرب امنیتی سیاسی اما برای طرف ایرانی یک توافق اقتصادی است. یعنی در ازای رفع نگرانی های امنیتی طرف مقابل، ایران بتواند از مواهب اقتصادی آن استفاده کند. در این شرایط اگر برجام شکست بخورد به این معناست که امکان استفاده ایران از امکانات خارجی برای توسعه خود از دست می رود.
او ادامه داد: در این صورت، ایران چنان که گفته یا تهدید می شود، تلاش می کند به سمت غنی سازی سطح بالا یا خروج از برجام برود که بحران به حداکثر می رسد. در این شرایط هم برجام از دست می رود هم اگر این بحران نخواهد به سمت جنگ برود باید مذاکره صورت بگیرد.
ارتباط تجاری با چین و روسیه کمکی به وضعیت اقتصادی ما نمی کند
مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه افزود: اگر ایران خارج شود، طرف نقض کننده برجام ایران است و به خودی خود، هر 6 قطعنامه تحریمی بازخواهد گشت. ممکن است قطعنامه جدیدی صادر نشود یا روسیه و چین با آن همراهی نکنند اما عملا از نظر اقتصادی و تجاری کمکی به ایران نمی کند و ما به شرایط قبل از برجام بازخواهیم گشت. در آن زمان با روسیه و چین ارتباط تجاری داشتیم ولی آن ارتباط اقتصادی کمکی به وضعیت اقتصادی ما نمی کرد و نمی کند.
او ادامه داد: بنابراین خروج از برجام یا ان پی تی دو حالت را پیش خواهد آورد؛ یا باید وارد مذاکرات جدید شویم یا امکان وقوع جنگ وجود دارد.
ایران باید قبل از اعلام نظر ترامپ، با طرف های دیگر توافق مذاکره کند
محبعلی ادامه داد: به نظر می رسد قبل از اینکه زمان مقرر آقای ترامپ فرابرسد ایران باید با طرفهای دیگر برجام مانند فرانسه، روسیه و چین وارد مذاکره شود و سعی کند حول بقیه مسائلی که آمریکایی ها آنها را بهانه قرار داده اند، به توافق برسد تا این آمادگی و اطمینان بخشی که «سیاست های ایران امنیت اروپا را به خطر نمی اندازد» به دست آید. در غیر این صورت این روند استمرار پیدا خواهد کرد و ما باید به سمت یک بحران جدید حرکت کنیم.
احتمال مذاکره ایران با یک اتحاد فراآتلانتیکی / روسیه و چین می توانند میانجیگری کنند
او درباره موضع احتمالی روسیه و چین در شرایط کنونی نیز گفت: اگر غربی ها به سمت شورای امنیت بروند رسیدن به تفاهم و اجماع بسیار مشکل است اما اگر اروپایی ها مجزا یا به صورت مشترک با آمریکا یعنی به صورت یک اتحاد فراآتلانتیکی با ایران وارد مذاکره شوند، روسیه و چین می توانند میانجی بازی کنند.
تا قبل از رفع نگرانی های امنیتی، همکاری های اقتصادی شکل نخواهد گرفت
محبعلی افزود: در این صورت ایران باید وارد مذاکره شود؛ اما اینکه با چه ابزاری وارد مذاکره شود طبیعتا هم از امکانات منطقه ای و هم دیگر امکانات خود در مذاکرات استفاده و با نقد کردن آنها مابه ازای آنها را به دست بیاورد وگرنه تا زمانی که نگرانی های امنیتی پای میز مذاکره رفع نشود همکاری های اقتصادی شکل نخواهد گرفت.
