هفته نامه آمریکایی «نیشن» نوشت: تحولات عراق در طی هفته اخیر و قبل از آن، بر سیاست خارجه امریکا در خاورمیانه سایه انداخت، و شک و تردیدها در زمینه توانایی ترامپ در محدود کردن تأثیرگذاری ایران در منطقه را بیشتر کرد. تصرف شهر نفت خیز عراق در 24 مهر توسط ارتش عراق و شبه نظامیان تحت حمایت ایران یا همان نیروهای حشد شعبی اتفاق افتاد و این تغییر بسیار بزرگی در شمال عراق موجب شده است. حال، در مقایسه با هر زمانی در 20 سال گذشته، گروه های کرد حامی ایران، آماده اند تا تأثیر بیشتری بر سیاست منطقه محلی خود بگذارند.
به گزارش «انتخاب»؛ این گروه ها از جمله اتحادیه میهنی کردستان، در اداره کردستان عراق به حاشیه رانده شده بودند. رویدادهایی که سقوط کرکوک را موجب شدند، توازن موجود را به گونه ای تغییر دادند که به احتمال زیاد، باتوجه به کاهش تأثیر گذاری حزب دموکرات کردستان، امریکا نیز تضعیف خواهد شد و در مقابل اتحادیه میهنی کردستان و ایران قدرت بیشتری پیدا می کنند، که نتیجه آن تأثیرگذاری بیشتر بر سیاست های کردستان خواهد بود. فشار نظامی و سیاسی که گروه های کرد مورد حمایت ایران از 24 مهر (16 اکتبر) بر حزب دموکرات کردستان وارد کردند، تقریبا نتایج مشهودی را در پی داشته است: نهایتا در دوم آبان (24 اکتبر) کردستان عراق تحت رهبری حزب دموکرات کردستان اعلام کرد تصمیم گرفته نتایج رفراندوم بحث برانگیز استقلال را که در سوم مهر (25 سپتامبر) صورت گرفت، به حالت تعلیق درآورد و با دولت عراق در بغداد به مذاکره بپردازد. این نتیجه زمانی حاصل شد که بزرگان رهبری اتحادیه میهنی کردستان در چند روز قبل به طور عمومی رفراندوم را محکوم کرده بودند.
از سوی دیگر، توافق نفتی چندین میلیارد دلاری بین روسیه و مقامات کردستان، می تواند به مسکو این اجازه را بدهد تا متحدان قدیمی امریکا را از حوزه تأثیرگذاری واشتنگتن دورتر کند.
اگرچه این پیشرفت ها ممکن است مورد استقبال واشتنگتن هم باشد- که مخالف رفراندوم بوده است- اما نمی توان این امر را یک پیروزی برای امریکا در نظر گرفت. دیپلمات های امریکا، از جمله رکس تیلرسون، سالهاست که مخالفت خود با جدایی کردستان را به طور واضح با مقامات سیاسی این منطقه اعلام کرده بودند. اما باید دانست که این نیروهای تحت پشتیبانی ایران و دیپلماسی ایران بود که تغییری در موضع حزب دموکرات کردستان ایجاد کرد، نه امریکا.
تا حدودی به خاطر عدم موفقیت واشنگتن در ارائه حمایت نظامی، دیپلماتیک یا سیاسی به نیروهای کرد در کرکوک، و البته به خاطر مخالفت دولت ترامپ با رفراندوم کردستان، روابط بین حزب دموکرات کردستان و واشنگتن نیز ممکن است تیره و تار شود.
علی رغم تروریست نامیدن سپاه پاسدارن توسط ترامپ و تهدیدهای ترامپ برای رد توافق هسته ای ایران، ایران در عمل و از طریق پروکسی هایش ثابت کرد که این کشور یا به طور فعال با لفاظی های ترامپ مخالفت می کند و یا با انجام عملیات های نظامی در خارج از کشور، تهدیدات رئیس جمهور را جدی نمی گیرد. در روزهای اخیر، شبه نظامیان شیعه تحت حمایت ایران به طور فعال در کرکوک ایفای نقش کردند. در همین حال، رهبران اتحادیه میهنی کردستان این سخن که نیروهای دولت مرکزی عراق در موسسات و اماکن عمومی در شمال مرز سبز مستقر شده اند را کاملا رد کردند. مرز سبز، از سال 2003 به عنوان مرز بین حکومت منطقه ای کردستان و دولت مرکزی عراق به طور بین المللی شناخته می شود.
گزارشات حاکی از آن است که تصرف کرکوک پس از توافق اتحادیه میهنی عراق و بغداد، با میانجیگری ژنرال قاسم سلیمانی صورت گرفت.
تمامی اینها نتیجه عدم موفقیت حزب دموکرات کردستان در روابطش با نزدیک ترین متحد منطقه، یعنی ترکیه است، آن هم درمورد رفراندوم استقلال. در حالیکه به نظر می رسد حزب دموکرات کردستان به انزوا کشیده شده و پولهای نقدش در بانک های ترکیه بلوکه شده و ضعیف است، اتحادیه میهنی کردستان اکنون قوی و باثبات است و با همسایگانش هماهنگی کامل دارد.
در سال 2014، در نتیجه تصرف سریع بخش زیادی از شمال عراق توسط داعش و عقب نشینی ارتش عراق به سمت جنوب، پیشمرگ های کرد تحت رهبری اتحادیه میهنی عراق، کرکوک را تصرف کردند.
قاسم سلیمانی در چند سال اخیر به طور منظم شبه نظامیان افغان، عراقی و لبنانی را در عراق و سوریه علیه داعش و گروه های شورشی میانه رو سوریه (گروه هایی که با نیروهای رئیس جمهور سوریه، بشار اسد در حال جنگ اند)رهبری کرده است.
قاسم سلیمانی در این ماه کنترل شهر سلیمانیه را نیز به دست گرفت تا بر مزار جلال طالبانی دبیرکل پیشین اتحادیه میهنی کردستان و وطن پرستی به تمام معنا بود، حاضر شود ؛ سلیمانی به اتحادیه میهنی کردستان یک سری امتیازات را در ازای عقب نشینی از کرکوک پیشنهاد داد.
از زمان برگزاری رفراندم استقلال، ایران و ترکیه تلاش کرده اند تا حکومت منطقه ای کردستان را به انزوا بکشانند[5].
بک مسئول سابق در اتحادیه میعنی کردستان گفت: "طالبانی مسئول این مصیبتی است که در کرکوک رخ داده است. خانواده طالبانی ملاقات هایی با ایرانی ها در سلیمانیه و کرکوک داشتند و برای تحویل شهر در ازای دریافت مزایای خاصی طرحی را آماده کرده بودند". او می گوید: "این تصمیم توسط مقامات اتحادیه میهنی کردستانی مورد حمایت قرار نگرفت و ما نیز از آن حمایت نکردیم".
مایکل نایت، محقق در موسسه واشنگتن در سیاست خاور نزدیک، گفت: "خواسته خانواده طالبانی بر نظر تصمیم گیرندگان اصلی در اتحادیه میهنی کردستان غالب بود. احتمالا آنها از حمله قریب الوقوع ارتش عراق و نیروهای حشد شعبی اطلاع داشتند و بر مبنای آن امتیازاتی را به نفع خودشان گرفتند. دریافت حقوق از بغداد، و بکارگیری مردمشان در اماکن نفتی داخل کرکوک و در اطرف آن، خصوصا افرادی که قبلا تحت حاکمیت حزب دموکرات کردستان بوده اند، هدفی بوده که اتحادیه میهنی کردستان سالها آن را دنبال کرده است.
ادعا شده دیگر امتیازات اعطا شده به اتحادیه میهنی کردستان عبارتند از پرداخت حقوق کارکنان حزب اتحادیه میهنی کردستان خارج از بودجه مرکزی دولت عراق و اطمینان از اینکه رفت و آمد از مرز زمینی و هوایی بین بغداد، ایران و منطقه تحت کنترل اتحادیه میهنی کردستان در حکومت منطقه ای کردستان در آینده باز باشد.
فورد دیپلمات سابق امریکا گفت: "باز نگه داشتن مسیرهای حمل و نقل برای اتحادیه میهنی کردستان امتیاز بسیار زیادی است و در پرتو مصالحه اخیر با ارتش عراق و حشد شعبی در کرکوک بدست امده است".
این تعهدات مهم هستند، زیرا هم ایران و هم ترکیه قدم هایی را پس از رفراندوم 25 سپتامبر برداشته اند تا حکومت منطقه ای کردستان را به انزوا بکشانند، چه از طریق بستن منطقه هوایی، چه تحمیل راهبندهای اقتصادی در زمینه تجارت در خارج از منطقه.
حزب دموکرات کردستان نفت خود را از دست می دهد
در حالیکه اتحادیه میهنی کردستان دستاوردهایی در داخل و در اطراف کرکوک داشته، حزب دموکرات کردستان به طور قابل چشمگیری همه چیز را از دست داده است. در اواسط ماه اکتبر، نیروهای امنیتی عراق کنترل میادین نفتی "بای حسن" و "آوانا دوم" را در داخل و اطراف کرکوک به دست گرفتند، اماکنی که قبلا توسط نیروهای حزب دموکرات کردستان تصرف شده بود و گروه KAR در آنجا مشغول به کار بودند.
این دو میدان نفتی به تنهایی 280000 بشکه نفت در هر روز تولید می کنند و 45 درصد درآمد حکومت منطقه ای کردستان را تشکیل می دهند. ادعا شده در روز شکست آنها، صادرات نفت از طریق خط لوله Tag Tag متعلق به کردستان عراق از 600000 به 300000 بشکه در روز کاهش یافته است. در همین حال، دولت عراق عنوان کرده طرح هایی برای بهره برداری از این میادین در آینده دارد؛ از جمله تغییر مسیر صادرات نفت از طریق خط لوله ثانویه، که منحصرا در بغداد صورت می گرفته و به عنوان خط لوله کرکوک-سیحان شناخته می شود.
در 18 اکتبر، وزیر نفت عراق، جبار العیبی اعلام کرد که او به شرکت نفت بریتانیایی BP دسترسی پیدا کرده تا ارزیابی مخزنهای میادن نفتی را انجام دهند.
پس از چندین قرارداد اساسی در سال های گذشته، مسکو در حال حاضر بزرگترین سرمایه گذار بین المللی در کردستان است.
کردستان عراق حتی قبل از سقوط کرکوک، به خاطر بحران مالی با مشکل مواجه شده بود، تا حدی به خاطر افت شدید نرخ نفت در همین اواخر؛ از دست دادن آن شهر و میادین نفتی اش به طور شک منطقه کردستان را دچار مشکل بدتری به صورت رکود اقتصادی خواهد کرد. اخیرا، کردستان به طلبکاران داخلی و خارجی به میزان 20 میلیارد دلار بدهکار شده و در نتیجه فقط می تواند 20% از حقوق کارکنان شهری خود را پرداخت کند. هر چند اتحادیه میهنی کردستان منافع امنیتی استراتژیکی را بعد از حمله در کرکوک به دست آورد، اما احتمالا اینگونه خواهد بود که حزب دموکرات کردستان متحمل بحران اقتصادی فعلی و آتی کردستان عراق باشد.
علی رغم این شکست های کوتاه مدت، چندین رویداد کلیدی ممکن است در بلند مدت به نفع اتحاد میهنی کردستان باشد. یکی از مهمترین آنها بحث روسیه است. براساس گزارش، قراردادی بین گروه KAR وابسته به اتحاد میهنی کردستان و شرکت Roseneft که شرکت نفتی روسی است منعقد شد. این شرکت به نظر می رسد وابسته به رئیس جمهور ولادیمر پوتین باشد.
حضور روسیه در منطقه قابل توجه است، زیرا مسکو به طور موثر تنها قدرت منطقه ای و بین المللی است که در مورد وضعیت رفراندوم استقلال حکومت منطقه ای کردستان، بی طرف باقی مانده بود.
مسعود بارزانی، رئیس دولت اقلیم کردستان عراق دوره ریاست خود را پس از روز اول نوامبر (۱۰ آبان) تمدید نخواهد کرد.
