تنها دو دقیقه فرصت دارید!

غذای مسموم را می‌توانید دور بریزید و گرسنگی را تا رسیدن وعده بعدی غذا یا رسیدن به نزدیک‌ترین رستوران تحمل کنید؛ اگر وضع مالی بهتری داشته باشید با یک تماس بهترین غذا را تا در منزل برایتان می‌آورند و اگر فقیرترین انسان این کره خاکی باشید می‌توانید بدون غذا تا بیش از یک ماه زنده بمانید؛ در صورت آلودگی آب می‌توانید از خوردن اجتناب یا از سیستم‌های پیشرفته فیلترینگ استفاده کنید یا یک بطری آب معدنی همراه داشته باشید.
 
به گزارش انتخاب، اما در صورت آلودگی هوا، شما هیچ راهی برای مقابله ندارید. فرقی نمی‌کند فقیر باشید یا غنی و یا حساب‌های بانکی شما چند رقم داشته باشد؛ شما بدون هوا کمتر از 2 دقیقه زنده می‌مانید و راهی برای خریدن هوای پاک ندارید؛ شما ناچار به تنفس هستید.
 
هوای پاک بنا بر تعریف مدیریت بحران استانداری اصفهان در حالت خشک، هوایی متشکل از اجزای مختلفی شمال نیتروژن، اکسیژن، آرگون، دی اکسید کربن، نئون، هلیوم، متان، کریپتون، هیدروژن، گزنون، دی اکسید نیتروژن و ازن با مقادیر متفاوت است. هوای آلوده هوایی است با یک یا چند ماده آلوده کننده گاز، مایع، جامد، تشعشع یا رادیواکتیو که به ضرر انسان، حیوان یا گیاه باشد.
 
بشر تا پیش از انقلاب صنعتی، زمین را بسیار بزرگ‏تر از آن می ‏دانست که بتواند بر آن تأثیر بگذارد. زمین یک منبع بی انتها تصور می‏شد که نیازی به نگرانی از تمام شدن یا آلوده شدن‏ آن وجود نداشت. اگر زباله‌ها را در دریا می ‏ریختند، همین که از جلوی چشم بشر دور می‏ شد دیگر مهم نبود کجا می‏ رود یا چه اتفاقی برایشان رخ می‌دهد. یا اگر کارخانه‏ های دود سیاه و غلیظ از دودکش‏ هایش خارج می‏ شد همین که در میان هوا گم می‏ شد و دیگر قابل دیدن نبود مسئله حل شده بود.
 
عبور توسعه یافته‌ها از آلودگی
 
البته زمین سالم در آن روزها توانایی بیشتری برای رفع مشکلات ایجاد شده توسط بشر داشت تا زمین بیمار و سرطان زده امروز. درست مثل اینکه یک انسان سالم سرما خورده باشد یا کسی که با فلان بیماری لاعلاج دست و پنجه نرم می‌کند. آن روزها مادر طبیعت تا می‌توانست بدون هیچ چشم داشت ریخت و پاش‌های فرزند سرکشش را تمیز می‌کرد اما روز به روز بیمارتر می‌شد.
 
پس از انقلاب صنعتی و با پیشرفت ناگهانی صنعت، شروع تولید انبوه، افزایش حوزه نفوذ بازارهای فروش، کشف، استخراج و سوزاندن نفت و دیگر سوخت‌های فسیلی، برداشت‌های بیش از حد از منابع تجدید ناپذیر و سیل بی وقفه شهرنشینی باعث شد بشر برای نخستین بار بفهمد زمین آنقدرها هم که به نظر می‌رسد بزرگ و غیر قابل تغییر نیست. آلودگی هوا یکی از تغییرات انجام شده به دست بشر است که بیشترین تأثیر را بر زیست بوم کره زمین گذاشته است.
 
سال‌ها از انقلاب صنعتی گذشت، شکل شهرها تغییر کرد، بیماری و مرگ‏ و‏میر در کشورهای در حال توسعه آن روزها که امروز توسعه یافته محسوب می‌شوند به شکل غیر قابل کنترلی رشد کرد. فعالان محیط زیست و اجتماعی شروع به کار کردند، تظاهرات گسترده‌ای شکل گرفت، جانمایی کارخانه‌ها تغییر کرد، صنایع بهینه شد و حتی بسیاری از کشورها از صنایع مادر و نسل اول عبور کردند.
 
بار روی دوش اصفهان ماند
 
امروز با گذشت صدها سال از آن تاریخ کشورهای دیگری همچون ایران چرخ را دوباره کشف می‌کنند. با وجود اینکه می‏توانند با یک جست ‏وجوی ساده از اثرات توسعه و تمرکز صنعتی آگاه شوند، بی توجه و بی خردانه دست به توسعه‌های عجیب صنعتی می‌زنند. توسعه‌هایی که پولش به جیب عده‌ای خاص و بیماری‌اش به جان همه می‏رود.
 
کلانشهر اصفهان که روزگاری بار صنعت کشور را برای قرارگیری در مرکز ایران و دوری از مرزهای درگیر جنگ بر دوش کشید اما امروز با گذشت نزدیک به چهار دهه از انقلاب و عبور سه دهه از جنگ و درگیری‌های مرزهای غرب، نه تنها این بار از دوش اصفهان برداشته نشد بلکه توسعه بی رویه صنعت رمق از اصفهان گرفته است.
 
اصفهان در پنج ماه نخست سال 92 تنها یک روز هوای پاک را تجربه کرد. همین امر موجب شد تا در سال 92 برنامه جامع کنترل کیفی هوای اصفهان با همکاری مدیریت بحران استانداری، اداره کل حفاظت محیط زیست، دانشگاه صنعتی و دانشگاه اصفهان تدوین شود. یک برنامه تقریباً 350 صفحه‌ای که قرار بود در یک مسیر مشخص به بهبود شرایط آلودگی این کلانشهر رسیدگی کند.
 
فعالیت صنایع اصفهان غیرقانونی است
 
بر اساس اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، حفاظت از محیط زیست که نسل امروز و نسل‌های آتی در آن حیات و رشد خواهند داشت وظیفه عمومی تلقی می‌شود و هرگونه فعالیت اقتصادی که با تخریب و آلودگی محیط زیست همراه باشد ممنوع است. بر اساس همین قانون فعالیت بسیاری از صنایع فعال در اصفهان درمکان فعلی در حقیقت غیر قانونی است و مجوزهای فعالیت آن‌ها توجیه قانونی ندارد.
 
همچنین در سند چشم انداز ایران 1404 برخورداری از سلامت، رفاه، امنیت غذایی و بهره مندی از محیط زیست مطلوب به طور مشخص از شاخص‌های مورد بحث است. پایداری و عدم تغییر در محیط زیست در تمام مجامع جهانی از شاخص‌های مهم توسعه یافتگی به حساب می‌آید.
 
در مواد 181، 184، 189، 190، 192 و 193 برنامه پنجم توسعه به طور مشخص و تخصصی به موارد زیست محیطی توجه شده است. حال اینکه چقدر توانسته‌ایم در اجرای این برنامه در زمینه‌های مورد بحث موفق عمل کنیم جای بررسی دارد. برای مثال در ماده 193 ذکر شده است "هرگونه بهره برداری صنعتی و معدنی از تالاب‌ها و یا برداشت به گونه‌ای که حیات تالاب به خطر بیفتد مطلقاً ممنوع است." این در حالی است که تالاب گاوخونی به خاطر برداشت‌های صنایع مادر بی‏ جان است.
 
مصوبات چه می‌گوید؟
 
در قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب سوم اردیبهشت ماه 1374، اقدام به هر عملی که موجب آلودگی هوا شود ممنوع و جرم است. در این قانون آمده که هرگونه وسیله حمل و نقل موتوری باید دارای گواهینامه رعایت حدود آلاینده‌های خروجی باشد. اما چه تعداد از وسایل حمل و نقل موتوری خصوصی یا دولتی دارای این گواهینامه هستند؟
 
در فصل ششم همین قانون سازمان صدا و سیما موظف شده است با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست برنامه‌های مناسبی را برای تنویر افکار عمومی، آموزش و فرهنگ سازی تدوین کند. اما در طول یک ماه با وجود تمام مشکلات زیست محیطی و آلودگی اصفهان چه تعداد برنامه مرتبط با آلودگی هوا می‌بینید؟ اقدامات صدا و سیما درباره آلودگی هوا خلاصه شده است در اعلام تعطیلی مدارس.
 
آیین نامه اجرایی قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب 1379.6.16، آیین نامه اجرایی بند الف ماده 62 قانون چهارم توسعه چهارم، برنامه کاهش آلودگی هوا در هشت شهر بزرگ کشور مصوب 1390.12.16 هیئت وزیران، آیین نامه آمادگی و مقابله با آثار زیانبار پدیده گرد و غبار و استانداردهای هوای پاک سال‌های 1388، 1389 و 1390، مصوبه شماره 92308/ت 40587 مورخ 1387.6.7 ستاد حمل و نقل و سوخت از مجموعه قوانین و مصوباتی است که در راستای بهبود آلودگی هوا در سال‌های اخیر تدوین شده‌اند.
 
نیمی از اتوبوس‌های شهری باید متوقف شود
 
اما قانون و مصوبه برای بهبود هوای کلانشهر اصفهان کافی نیست. قوانینی که مصوب و سپس بایگانی می‏ شود نمی‌تواند تاثیری در هوای آلوده و سرشار از بیماری اصفهان بگذارد. برای مثال در برنامه کاهش آلودگی هوا در هشت شهر بزرگ کشورعنوان شده است که نیروی انتظامی موظف است از تردد وسایل نقلیه بیش از سن مندرج در جدول جلوگیری کند. حداکثر سن قابل قبول برای اتوبوس‌های شهری 8 سال است. در حالی که میانگین سن اتوبوس‌های شهری شهرداری اصفهان 9 سال است. یعنی بیش از نیمی از اتوبوس‌های شهری اصفهان باید توسط نیروی انتظامی متوقف شود.
 
اثرات آلودگی هوا بر انسان بسیار گسترده است. آلودگی هوا اگر یکی از حادترین مسائل ناشی از تمدن صنعتی بشر نباشد بی تردید بغرنج‌ترین آن‌ها است. برای مثال دی اکسید گوگرد حتی در غلظت‌های بسیار کم موجب ایجاد واکنش در مغز، تحریک غشاء دستگاه تنفسی، افزایش مقاومت ریه به ورود هوا، ریزش خون از بینی، افزایش ضربان قلب، تحریک چشم و یا حتی اختلال در عامل وراثت و تغییرات دی ان ای می‌شود. این آلاینده در هوای اصفهان وجود دارد.
 
اکسیدهای ازت که از دیگر مشتقات هوای اصفهان است موجب بروز اختلال در بویایی، بی حال، خستگی، اشکالات تنفسی، ناراحتی اعصاب، گشادی مردمک چشم و تولید نیتروزامین می‌شود. اکسیدان های فتوشیمیایی نیز باعث انقباض مجاری هوایی، سردرد و تغییر گلوبول های قرمز می‌شود.
 
مرگ خاموش در هوا
 
منواکسید کربن نیز که باعث مرگ خاموش می‌شود در هوای اصفهان وجود دارد. اگرچه غلظت کشنده ندارد اما بی تردید می‌تواند باعث بروز اختلال در بدن شود. میل ترکیب منواکسید کربن با هموگلوبین (گلبول قرمز خون که عامل انتقال اکسیژن است) تقریباً 200 برابر بیشتر از میل ترکیب با اکسیژن است. به همین خاطر با ورود به خون اکسیژن را از گلبول‌های قرمز پس می زند و خود با اشباع گلبول مانع از فعالیت آن می‌شود.
 
منواکسید کربن در این غلظت می‌تواند موجب اختلال جزئی در برخی اعمال بدن، اثر بر سیستم اعصاب مرکزی و مغز، اختلال در تشخیص زمان، اشکالات بینایی، تغییر در اعمال قلب، تنفس، خستگی و خواب آلودگی، کاهش بهره هوشی و بی قراری شود.
 
ذرات موسوم به 2.5 پی‌ام که بیشترین آلاینده موجود در هوای کلانشهر اصفهان را تشکیل می‌دهد در واقع عامل آلودگی هوای اصفهان است. این ذرات با قطر 2.5 میکرون از انفعالات احتراقی، برخی فعالیت‌های صنعتی، ترمز کردن خودروها و سایش لنت ترمز و گاهی به صورت ثانویه از آلاینده‌های دیگر ساخته می‌شود.
 
مرگ 600 هزار کودک در یک سال
 
این که 2.5 میکرون اندازه مرجع برای ریزگردها و ذرات آلاینده است به این خاطر است که قطر روزنه‌های انتقال اکسیژن در ریه انسان تقریباً 2.5 میکرون است. یعنی ذرات بزرگتر از 2.5 میکرون در ریه باقی می‌مانند و اگر موجب التهاب و عفونت ریه نشوند احتمالاً توسط سرفه دفع خواهند شد. اما ذرات کوچکتر از 2.5 میکرون مستقیماً از ریه عبور و به تمام اندام‌های بدن می‌رسند.
 
آلودگی هوا با ذرات 2.5 مکرونی تأثیر مستقیم بر افزایش نرخ بیماری‌های مرگبار دارد. بر اساس آمار منتشرشده طی سال 2012 از تعداد هشت مورد مرگ و میر در سطح جهان، یک مورد آن مرتبط با آلودگی هوا بوده که این آمار در حدود هفت میلیون مرگ و میر سالانه منتسب به آلودگی هوا است. متأسفانه حدوداً 600 هزار مورد از این آمار در جهان مربوط به مرگ و میرسالانه کودکان زیر پنج سال است.
 
عوامل مؤثر بر آلودگی هوا شامل خصوصیات هواشناسی همچون جهت باد، افت اتمسفری، رطوبت نسبی فشار هوا و دیگر موارد می‌شود. همچنین شکل توپوگرافی، خصوصیات خود آلاینده‌ها همچون چگالی، روش آزادسازی آلاینده‌ها و پدیده‌های مرتبط با آلودگی از دیگر عوامل مؤثر بر آلودگی است.
 
77 شهرک صنعتی، 7 هزار واحد تولیدی کوچک، 30 واحد صنعتی بزرگ
 
پدیده وارونگی هوا یکی از علل اصلی افزایش ماندگاری آلاینده‌ها در فصول سرد سال است. وجود هوای سرد و خشک، آسمان صاف و بدون ابر در طول شب و هوای آرام و بدون باد می‌تواند این پدیده را تشدید کند. مه دود فتوشیمیایی با تولید ازن در سطح شهر می‌تواند شهر را به یک واکنشگاه عظیم شیمیایی تبدیل کند.
 
باران اسیدی، گرم شدن جهانی زمین، اثرات گلخانه‌ای و تضعیف لایه ازن بخشی از پدیده‌های مرتبط با آلودگی هوا است.
 
در استان اصفهان 77 شهرک صنعتی و بیش از 7 هزار واحد تولیدی کوچک مقیاس و بیش از 30 واحد صنعتی بزرگ مقیاس وجود دارد که عمده آن‌ها در شعاع 50 کیلومتری شهر اصفهان استقرار یافته‌اند. در حالی که بر اساس ضوابط استقرار واحدها و فعالیت‌ها، استقرار صنایع در شعاع 50 کیلومتری شهر اصفهان همچون بسیاری از کلانشهرها به طور مطلق ممنوع است.
 
طبق آمار 60 درصد صنایع تنها در 6 درصد مساحت استان اصفهان قرار دارد. جالب این که کوره‌های آجرپزی به عنوان یکی از آلاینده‌ترین صنایع به شکل عجیبی در استان اصفهان استقرار دارند. از یک هزار و 700 کوره آجرپزی کشور 650 واحد تنها در استان اصفهان است و تا 60 درصد از نیاز آجر کشور در اصفهان تأمین می‌شود.
 
نفت در اصفهان!
 
 آهن، قند نقش جهان، آرد جرعه، شرکت باما، صنایع چینی زرین، فلات سنگ آسیا، مجتمع قولاد مبارکه، پلی اکریل ایران، شرکت نیرو کلر، سیمان سپاهان، نرمینه بافت، صنایع خمیر و کاغذ اترک، کفش نهرین، پالایش نفت اصفهان، سرمایه گذاری صنایع شیمیایی، ذوب آهن نطنز، گروه صنعتی گلبافت، قالی سیمان، شرکت حائر آسا، شرکت حائر تهران، حائر پلاست، گروه صنعتی ارکان، شرکت زلال کوثر و شرکت مطهر ضمیر شاخص‌ترین واحدهای صنعتی استان اصفهان هستند.
 
سرانه مصرف بنزین در کشور به ازای هر نفر 313 لیتر اما در اصفهان 360 لیتر است. همچنین سرانه مصرف گاز در کشور 485 لیتر و در اصفهان 636 لیتر است. میزان مصرف نفت کوره در کشور 216 لیتر به ازای هر نفر است اما در اصفهان 531 لیتر به ازای هر نفر است. اصفهان در میزان مصرف گاز طبیعی نیز با رقم 3249 به 3500 لیتر از سرانه کشوری بالاتر است. اصفهان به تنهایی 9.98 درصد از کل برق کشور را مصرف می‌کند.
 
اصفهان با اینکه استان نفت خیزی نیست اما بعد از آبادان بیشترین تولید فراورده‌های نفتی را در پالایشگاه‌هایش دارد. حتی سهم ظرفیت نامی نیروگاه‌های فسیلی اصفهان بعد از تهران و خوزستان رتبه سوم را دارد. تولید ناویژه نیروگاه‌های فسیلی استان با سهمی 11 درصدی رتبه اول کشور را دارد. درحالی که خوزستان و تهران به ترتیب در رتبه‌های بعدی هستند. اصفهان بیشترین استفاده را از چرخه‌های ترکیبی در کشور می‌کند.
 
ضریب 1.5 نفره سرنشین خودرو سواری در اصفهان
 
اصفهان با قرار گیری در مرکز ثقل حمل و نقل کشور با سهم 13 درصدی از حمل و نقل بارهای دارای بارنامه و 20 میلیون نفر مسافر به ترتیب رتبه‌های اول و سوم را دارد.
 
در سال 1387 معادل 13 درصد از آلاینده‌های شهر اصفهان از صنایع شهری ناشی شده بود. این مقدار معادل 2641717000 گرم آلاینده است. همچنین 222196623 گرم و معادل 11 درصد آلاینده از منابع خانگی منتشر شده بود و در نهایت 76 درصد از آلاینده‌های موجود در شهر اصفهان ناشی از حمل و نقل شهری بوده است. سهم حمل و نقل شهری 1586921526 گرم است.
 
این در حالی است که متوسط ضریب سرنشین خودرو سواری در شهر اصفهان رقم باورنکردنی 1.5 را دارا است. یعنی به صورت میانگین خودرهای سواری اصفهان 1.5 نفر سرنشین دارند. یعنی اکثر خودروهای سواری اصفهان تک سرنشین هستند و به جز راننده نیم نفر دیگر را با خود حمل می‌کنند. ضریب سرنشین تاکسی در اصفهان 2.7 نفر است.
 
دودزاها همچنان در حرکت
 
ارتباط آلودگی هوا با شیوع بیماری دیابت، تصلب شرایین، عوامل التهابی و استرس اکسیداتیو، کمبود ویتامین دی، بیماری‌ام اس، انواع سرطان، اختلالات خونی، عوامل ژنتیکی، زایمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد، وجود مواد نامطلوب در شیر مادر، بروز چاقی و بسیاری دیگر از بیماری‌ها و اختلالات اثبات شده است.
 
اصفهان دارای چهارده ایستگاه کنترل کیفیت هوا در هفت دسته است. بر اساس اطلاعات این ایستگاه‌ها اصفهان در سال 91 دارای 12 روز بسیار ناسالم، 53 روز ناسالم و 319 روز سالم بوده است. اصفهان در سال 91 تقریباً هیچ روز پاکی را تجربه نکرد. همچنین در سال 92 اصفهان دارای 5 روز بسیار ناسالم، 49 روز ناسالم و 222 روز سالم بوده است.
 
تدابیر و راهکارهای اجرایی برنامه جامع کنترل کیفی هوای اصفهان از جلوگیری تردد وسایل حمل و نقل با عمر بیش از میزان مصوب در دولت و فاقد معاینه فنی و دودزا در محدوده اصفهان شروع می‌شود. همان طور که پیشتر گفته شد میانگین عمر اتوبوس‌های سازمان اتوبوسرانی شهرداری اصفهان 9 سال است در حالی که حد اکثر سن مصوب اتوبوس‌های شهری 8 سال است. به نظر می‌رسد هیچ اقدامی درباره توقف تردد وسایل دودزا صورت نمی‌گیرد.
 
مسکن‌های بی تأثیر
 
توسعه و تجهیز مراکز معاینه فنی خودروهای سبک و سنگین و نظارت دقیق بر فعالیت آن‌ها، افزایش سهم حمل و نقل عمومی در شهر اصفهان حد اقل 5 درصد نسبت به سال قبل، تهیه و نصب دوربین‌های نظارت تصویری برای کنترل معابر شهری، توسعه و افزوده شدن محدودیت‌های ترافیکی در رینگ‌های دوم و سوم شهر اصفهان در شرایط خاص آلودگی هوا که تا به حال در شرایط خاص اتفاق نیفتاده است، اجای مستمر محدودیت ترافیکی در هسته مرکزی شهر، ساماندهی معابر و تسهیل عبور عابران و توسعه خطوط دوچرخه سواری از اولین راهکارهای بهبود کیفیت هوای اصفهان است. راهکارهایی که تنها نقش مسکن برای این درد دارند.
 
توسعه تقاطع‌های غیر هم سطح، افزایش پارکینگ‌های طبقاتی، اصلاح هندسی معابر، توسعه خدمات الکترونیک، اجرای طرح توزیع مراکز خدمات رسان شهری به استناد مصوبه کارگروه کاهش آلودگی هوا مصوب 29/07/1392 و برقراری سرویس‌های ایاب و ذهاب برای کارمندان ادارات از دیگر اقدامات مطرح در این طرح است.
 
توزیع بنزین یورو 4، تأمین نفت و گاز با گوگرد پایین برای تمام مصارف محدوده تحت پوشش، کنترل موتورخانه‌ها و مراکز گرمایشی، تشویق مردم به کاهش مصرف حامل‌های انرژی به خصوص گاز طبیعی، جلوگیری از انتشار گاز بنزین در مراحل مختلف تولید، توزیع و نگهداری و تبدیل جایگاه‌های تک منظوره به جایگاه‌های چندمنظوره سوخت از دیگر موارد مندرج در طرح بهبود کیفیت هوای اصفهان است.
 
راهکارها
 
تبدیل سوخت دو نیروگاه شهید منتظری و اصفهان از نفت کوره به گاز طبیعی از اولویت‌های منابع ثابت آلاینده بود که اجرا شد. ممنوعیت احداث، توسعه و افزایش واحدهای صنعتی در داخل شعاع 50 کیلومتری شهر اصفهان و انتقال کوره‌های آجرپزی به خارج از این شعاع، برخورد قانونی با واحدهای کارگاهی آلاینده فعال در شهر اصفهان، سااندهی بافت‌های فرسوده و قدیمی و عدم توسعه معادن آلاینده و فرسایشی نیز در این طرح عنوان شده است.
 
توسعه فضای سبز، کاشت گونه‌های گیاهی مناسب اقلیم اصفهان، افزایش سالیانه یک متر مربع به سرانه فضای سبز شهری و حتی تأمین حقابه تالاب گاوخونی از اقداماتی است که بر اساس این طرح باید صورت می‌گرفت.
 
افزایش میزان استفاده از انرژی‌های نو و اجرای طرح مدیریت سبز یکی از راهکارهایی است که می‌تواند نقش بسزایی داشته باشد. با توجه به بند 17 مصوبه شماره 212324 ت/46320 ه مورخ 16/12/1390 هیئت وزیران موتورخانه تمام ساختمان‌های اداری و تجاری باید تا پایان سال 92 به سیستم هوشمند انرژی تجهیز شود اما هنوز تعداد زیادی از ساختمان‌ها مجهز به این سیستم نیستند.
 
جلب مشارکت مردم اولویت نخست
 
در بعد اجتماعی برنامه جامع کنترل کیفی هوای اصفهان، اطلاع رسانی و توصیه‌های آموزشی در خصوص آلودگی هوا برای جلب مشارکت مردم در اولویت قرار دارد. همچنین به استناد بند 20 مصوبه 29/07/1392 هیئت وزیران، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف هستند به تولید برنامه، فیلم، انیمیشن و محتواهای شنیداری دیداری در خصوص آلودگی هوا بپردازند. اما تا امروز اقدام قابل مشاهده و کلانی در این رابطه انجام نشده است.
 
به نظر می‌رسد در بخش اجتماعی این برنامه تنها نکته‌ای که موقتاً به انجام رسید تعطیلی ادارات و مدارس در روزهای پنج شنبه بود.
 
اگرچه در راستای بهبود کیفیت هوای اصفهان اقداماتی صورت گرفته است و در سال 95 نسبت به سال 91 و 92 از هوای پاک‌تری برخوردار هستیم اما اصفهان هنوز یکی از آلوده‌ترین کلان شهرهای کشور است. اصفهانی که پتانسیل‌های متعدد و قدرتمندی برای تبدیل شدن به یکی مراکز بزرگ و موفق گردشگری را دارا است امروز با حرکت غیر قابل توقف صنعت رو به نابودی می‌رود.
 
محیط زیست تنها ماند
 
تمام اقدامات ذکر شده در برنامه جامع کنترل کیفی هوای اصفهان قابل تقدیر است. اما متاسفانه هیچ کارگروه فعال و دغدغه مندی برای پیگیری و به سرانجام رسیدن این برنامه وجود نداشته است. در فصل پنجم این برنامه به تفکیک و کاملاً مشخص عنوان شده است که هر اقدام بر عهده کدام نهاد است اما از آنجایی که تمام فعالیت‌های لازم میان بخشی و چندوجهی هستند در لا به لای بروکراسی اداری گم می‌شوند هرکس بر شانه دیگری می‌اندازد.
 
بعد از تدوین این برنامه نظارت و پایشی برای میزان اثرگذاری همان اندک اقدامات وجود نداشت و سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان متولی اصلی هرچند در برخی ابعاد جای نقد دارد اما تنها گذاشته شد.
 
تمام مشکلات زیست محیطی که امروز گریبان گیر این کلانشهر هستند و در آینده نه چندان دور تبدیل به بحران خواهند شد در دو مسئله اصلی خلاصه می‌شود. فرهنگ و زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی و استفاده از خودروهای شخصی و همچنین تمرکز غیر منطقی و سنگین صنایع آلاینده.
 
تا روزی که دولت و صاحبان صنایع فعال و آلاینده استان اصفهان دست از سودآوری به قیمت جان و سلامت مردم بر ندارند و تا روزی که مردم مسئولیت تنها نشستن در خودرو از رده خارج شده را نفهمند اصفهان جز سرطان چیزی برای تنفس ندارد.