تغییر مکان نمایشگاه کتاب هنوز قطعی نیست

معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره انتقال مکان نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از مصلا به شهر آفتاب گفت: آقای قالیباف نیز دیروز اعلام کرد توافق اولیه برای برگزاری نمایشگاه کتاب در شهر آفتاب صورت گرفته است. اما برای قطعی شدن برگزاری نمایشگاه در شهر آفتاب هنوز زمان لازم است.

 در حالی که محمدباقر قالیباف شهردار تهران 28 دی‌ماه از برپایی نمایشگاه کتاب پیش رو در شهر آفتاب خبر داد و گفت با توافق انجام‌شده اولیه بین شهرداری و وزارت ارشاد، مقرر شده نمایشگاه کتاب در شهر آفتاب برگزار شود، سیدعباس صالحی عصر سه‌شنبه 29 دی‌ماه در نشستی با موضوع سیاست‌های بیست و نهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، درباره مهم‌ترین بحث نمایشگاه کتاب پیش رو یعنی مکان نمایشگاه گفت: موضوع مکان نمایشگاه در این سال‌ها پرچالش بوده است. همه می‌دانند هر اتفاق فرهنگی با مساله مکان یک پیوند اساسی دارد. برهمین مبنا اتفاقی به بزرگی نمایشگاه کتاب تهران چه از لحاظ تعداد حضور ناشران،‌ حضور شخصیت‌های داخلی و خارجی و حضور مخاطبان مساله مکان را جدی‌تر کرده و می‌کند. اما در این ارتباط گزینه‌های خیلی زیادی در پیش پای ما نیست که بخواهد مطرح شود. در حال حاضر چهار گزینه قابل طرح بیشتر نداریم.

او درباره گزینه اول که همان مصلاست گفت: مصلا امتیازاتی دارد که از مهم‌ ترین آنها دسترسی خوب آن است. اما مشکلاتی هم دارد. مهمترین مشکل آن این است که با اینکه می‌توان از آن استفاده نمایشگاهی کرد، اما برای نمایشگاه ساخته نشده است. نکته دوم اتلاف منابع مالی سنگین است که هر ساله صرف آن می‌شود. به طور میانگین هر سال سه تا چهار میلیارد صرف می‌کنیم تا نمایشگاه‌ را در آن آماده کنیم و بعد پوچ می‌شود که خود نکته مهمی است. صرف انرژی انسانی در طول شش ماه، نصب و استقرار نمایشگاه و همچنین ارتباط برقرار کردن با حدود 70 سازمان و نهاد مختلف برای برپایی این نمایشگاه در مصلا از دیگر مشکلات آن است. نکته دیگر تاثیر نمایشگاه در آلودگی محیطی است که گزارش‌های شهرداری نشان می‌دهد که این نمایشگاه چقدر باعث آلودگی محیطی می‌شود.

او در ادامه باغ کتاب را گزینه دوم خواند و گفت: ما برای برپایی نمایشگاه 120 هزار متر مربع فضا نیاز داریم اما باغ کتاب با زمین‌های مجاورش حدود 80 هزار متر مربع فضا در اختیار ما می گذارد که این مشکل جدی ما در برپایی نمایشگاه در این مکان بود.نکته دیگر این است که در بحث حمل و نقل نیز مشکلاتی برای برپایی نمایشگاه در این مکان وجود دارد. ضمن اینکه باغ کتاب تجهیزاتی دارد که برای برپایی نمایشگاه کتاب باید آنها را از این مکان خارج کرد و این مسئله باعث هزینه‌های زیاد و استهلاک تجهیزات می‌شود. گزینه سوم محل مرکز توسعه صادرات است که به خاطر برپایی نمایشگاه وزارت نفت امکان استفاده از آن نیز نبود ضمن اینکه گرفتاری‌های ترافیکی و حمل و نقل این امکان را به ما نمی‌دهد که نمایشگاه را در آنجا برپا کنیم. در عین حال نمی‌توانستیم تقویم زمانی این نمایشگاه ها را هم برهم بزنیم و فصل برگزاری نمایشگاه کتاب را پس و پیش کنیم.

صالحی با این توضیحات به سراغ گزینه شهر آفتاب رفت و گفت: آخرین موردی که باقی می‌ماند مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب است که از سال 1384 طبق مصوبه شورای شهر کار خود را آغاز کرده است. استارت اجرایی این نمایشگاه از سال 90 خورده است و گام اول اجرایی شدن آن طبق گزارش شهرداری در حال حاضر 93 درصد طی شده است.

او گفت: بحث این نمایشگاه سال گذشته هم توسط آقای احمد مسجد جامعی رئیس شورای شهر مطرح شد اما سال گذشته امکان برپایی نمایشگاه در ان نبود ولی امسال با توجه به گزارش‌هایی که از شهرداری به ما رسید به نظر این گزینه را باید جدی می‌گرفتیم.

صالحی سپس به مزیت‌های برگزاری نمایشگاه کتاب در شهر آفتاب اشاره کرد و گفت: بعد از گزارش‌هایی که از شهرداری درباره شهر آفتاب به ما رسید ما چندین بار از این محل بازدید ‌کردیم و بعد بحث‌ها جدی‌تر شد و آقای قالیباف شهردار تهران به آقای جنتی وزیر ارشاد نامه نوشتند که شهر آفتاب هم می‌تواند میزبان نمایشگاه کتاب باشد. شنبه هفته قبل دوستانی از تشکل‌های نشر و وزارت ارشاد از این محل بازدید کردند. گزارش این بازدید فراهم شد . مجموعه این گزارش‌ها روز یکشنبه به دست آقای جنتی رسید و طرح بحث شد.

او افزود: بعد از این قرار شد ما جلسه‌ای با آقای قالیباف داشته باشیم که این جلسه دیروز با آقای قالیباف برگزار شد و من در آنجا در این جلسه یک ساعته تمام جنبه‌های ایجابی و دغدغه‌ها درباره برپایی نمایشگاه در شهر آفتاب را مطرح کردم.

معاون فرهنگی وزارت ارشاد بر مبنای این جلسه یک ساعته اظهار کرد: طبق گزارش‌ها و همچنین جلسه‌ای که با آقای قالیباف شهردار تهران داشتیم تا به حال گام اول نمایشگاه شهر آفتاب تا 93 درصد اجرایی شده است.همچنین به ما گفته شده است در حال حاضر 55 هزار فضای نمایشگاهی و قابل ارائه در شهر آفتاب وجود دارد و بازدیدها هم این را نشان می‌دهد. بخش‌های دیگر نیز قرار است ساخته شود. همچنین فضاهای دیگری تسطیح و آسفالت ریزی شده است که عملا اگر قرار باشد نمایشگاه کتاب در آنجا برگزار شود به صورت ترکیبی از این فضا و آن 55 هزار متر به صورت موقت مورد استفاده قرار می گیرد.البته شهرداری قول داده است که فضا را با شرایط بهتری آماده کند.

او در ادامه درباره مزایای برپایی نمایشگاه کتاب در شهر آفتاب به نسبت مصلا گفت: اول اینکه این فضا چون برای نمایشگاه ساخته شده نمایشگاهی است و ما با یک نمایشگاه استاندارد مواجه هستیم. ویژگی دوم مثبت این است که هزینه‌های مالی و انسانی هدر نمی‌رود و ما می‌توانیم منابع مالی را به سمت نمایشگاهی کردن فضا سوق بدهیم.

صالحی افزود: ما سالانه حدود 9 میلیارد در حوزه سخت افزاری نمایشگاه هزینه می‌کنیم که این می‌تواند به بخش نمایشگاهی کتاب سوق پیدا کند.

معاون فرهنگی وزیر ارشاد اظهار کرد: نکته دیگر این است که شورای شهر در این زمینه تصمیم گیرنده است و طبق قانون مصوب آن‌ها اگر امسال ما به شهر آفتاب نرویم سال‌های آینده باید این اقدام را انجام دهیم، چون تا به حال برای ساخت شهر آفتاب حدود 700 تا 1000 میلیارد تومان هزینه شده و طبیعی است که چنین خرج انبوهی نمی‌تواند عاطل و باطل بماند. همچنین نمی توان در مقابل این تصمیم ایستاد، چون بحث‌های مربوط به آلودگی محیطی و نقش نمایشگاه کتاب در آن در زمان برپایی قابل کتمان نیست.

او در ادامه به دغدغه‌های موجود برای برپایی نمایشگاه کتاب پیش رو در شهر آفتاب نیز اشاره کرد و گفت: اول اینکه الان کلید شهر آفتاب را به دست ما نداده‌اند و 7 درصد مسائل اجرایی آن باقی مانده است. بنابراین ما باید مطمئن باشیم که تا پایان سال این مکان آماده می‌شود و به دست ما می‌رسد. بر همین مبنا ما چک لیست نیازها را آماده کردیم که دوستان شهرداری بتوانند سریع‌تر تصمیم بگیرند. یک دغدغه مهم و جدی دیگر این است که آیا می‌توان تضمین داشت که این 7 درصد باقی مانده تکمیل خواهد شد. همچنین دغدغه‌های دیگری مثل مسائل مربوط به حمل و نقل و مترو که هنوز به بهره برداری نرسیده است. نکته دیگر این است که آیا اگر ما امسال به شهر آفتاب رفتیم این تضمین وجود دارد که سال‌های بعد و زمانی که شهر آفتاب رونق گرفت شهرداری باز هم این مکان را در اختیار ما قرار بدهد یا اینکه نه شهرداری مطالبات دیگری خواهد داشت. دغدغه دیگر مربوط به بحث مراجعه کننده و فروش است چون به هر حال نمایشگاه کتاب بخشی از هویت خود را از جمعیت انبوهش می گیرد و برپایی آن ارتباط زیادی با اقتصاد نشر دارد.

او در ادامه در خصوص این دغدغه‌ها و جلسه خود که درباره آن‌ها با محمدباقر قالیباف شهردار تهران داشته است، گفت: درباره زیرساخت‌های نمایشگاه و بحث‌های مربوط به حمل و نقل آقای قالیباف قول صریح دادند که آن‌ها را آماده می‌کنند. من در آنجا گفتم که مساله شوخی‌بردار نیست، چون نمایشگاه کتاب یک طوفان و سیل است و اگر آماده سازی آن درست انجام نشود نمایشگاه کتاب ممکن است یک شروع بد برای شهر آفتاب باشد، اما ایشان با اطمینان خاطر اظهار کردند که آماده‌سازی ممکن است و حتما واقع خواهد شد.

صالحی با بیان اینکه وقتی از آقای قالیباف تضمین خواستیم گفت: آقای قالیباف گفتند شما بازدید دیگری داشته باشید و چک لیست ریز جزییات را با دوستان شهرداری کامل کنید؛ بنابراین امروز این بازدید ها انجام شد،‌ چک لیست تهیه و قرار شد گزارش آن تا پنج‌شنبه به آقای قالیباف برسد، همچنین آقای قالیباف شنبه جلسه خود را در آنجا برگزار کند. همچنین قرار شد یک برنامه زمان بندی برای کنترل مراحل اجرایی چک لیست نیازها و اقدامات درست بشود که در آن جمع سه نفره ای به نمایندگی از تشکل‌ها ، ارشاد و شهرداری حضور پیدا کنند و ناظر پیشرفت کارها باشند و هر دو هفته یک بار گزارشی در سه نسخه ارائه شود تا اگر اخلالی در پیشرفت کارها مشاهده شود هشدارها سریع داده شود. با این نگاه به نظر می رسد ما برای کمرنگ کردن دغدغه‌ها حرکت می کنیم.

او اظهار کرد: دغدغه دیگر مربوط به آینده نمایشگاه است که آقای قالیباف پیشنهاد داد که تفاهم نامه ای برای شهرداری و وزارت ارشاد منعقد شود تا بحث برگزاری نمایشگاه در شهر آفتاب به صورت حقوقی جلو رود و با این تفاهم نامه عملا جایگاه نمایشگاه کتاب تثبیت شود و دیگر معلق نباشد.

او درباره دغدغه جمعیت و مساله فروش کتاب ناشران در نمایشگاه کتاب نیز گفت: آقای قالیباف در این زمینه قول دادند که تبلیغات شهری در زمان برپایی نمایشگاه کتاب فعال شود و به طرف نمایشگاه کتاب و ترویج کتابخوانی برود. همچنین می توان با استفاده از رسانه‌ها به خصوص رسانه ملی از این دغدغه هم کاست و از خطر پایین آمدن بازدیدکنندگان کم کرد. در سال‌های گذشته به شهرداری و صدا و سیما در رابطه با تبلیغات در حوزه کتاب و کتابخوانی انتقاد وجود داشت و مردم براساس عادت به نمایشگاه کتاب می آمدند.

سیدعباس صالحی در ادامه در پاسخ به سوال خبرنگاری که پرسید آیا تغییر مکان نمایشگاه قطعی شده است گفت: آقای قالیباف نیز دیروز اعلام کرد توافق اولیه صورت گرفته است بنابراین در حال حاضر شهر آفتاب یک گزینه قابل طرح است و دغدغه‌های ما هنوز وجود دارد، اما باید بگوییم که شهر آفتاب با این توضیحات الان تبدیل به یک سناریو قابل دفاع و جدی شده است.

او تاکید کرد: برای قطعی شدن برگزاری نمایشگاه در شهر آفتاب هنوز زمان لازم است.

صالحی همچنین در پاسخ به سوال دیگری درباره اینکه آیا شهرداری قرار است از وزارت ارشاد هزینه‌ای دریافت کند گفت: خیر. حضور ما در نمایشگاه کتاب رایگان است و این مساله می تواند در کاهش هزینه‌ها در بحث اجاره غرفه‌ها هم دخیل شود.

او همچنین درباره احتمال کاهش مخاطبان با تغییر مکان نمایشگاه گفت: نمی توانیم در این زمینه تضمین بدهیم، اما با توجه به گزینه‌هایی مثل تبلیغات شهری و رسانه ملی می توانیم امیدوار باشیم که کاهش مخاطب چندانی نداشته باشیم. ضمن اینکه بخش زیادی از جمعیتی که هر سال در نمایشگاه کتاب حاضر می شوند مربوط به شهرستان‌ها هستند و ما در شهر آفتاب می توانیم مخاطبانی از شهرهای مجاور نیز داشته باشیم. در این زمینه می‌توانیم تمهیداتی نظیر یارانه‌ها را نیز در نظر بگیریم. با این حال دغدغه‌های ما در این زمینه هنوز پابرجاست.

او در زمینه ایمنی برپایی نمایشگاه کتاب در شهر آفتاب با توجه به دوری آن از شهر و جمعیت زیاد اظهار کرد: تا زمانی که در زمینه ایمنی و حمل و نقل به ما تضمین داده شود ما قبول نمی کنیم که نمایشگاه در آنجا برگزار بشود.

صالحی در پاسخ به سوال خبرنگار ایسنا درباره اینکه چرا وقتی که تیراژ کتاب ما به 200 نسخه رسیده است و به گفته بسیاری از مدیران فرهنگی و مسئولان اتحادیه ناشران و خود شما بسیاری از ناشران شرکت کننده در نمایشگاه کتاب فعالیت چندانی در طول سال ندارند باید نمایشگاه کتاب را طوری نمایشی برگزار کرد که به آمار بازدیدکننده افزوده شود، گفت: این موضوع یک بحث مبنایی است و ما فعلا نمی توانیم به جرح و تعدیل نمایشگاه دست بزنیم. ما نمی توانیم در یک ساز و کار دولتی دست به انتخاب مثلا 500 ناشر از بین بقیه ناشران بزنیم. ضمن اینکه ناشران کوچک امیدشان به نمایشگاه کتاب است. همچنین خود برگزاری نمایشگاه در زمانی که مردم ما سهم کمی از اوقات فراغت خود را به تفرج‌گاه‌های فرهنگی اختصاص می دهند یک فرصت است تا آنها اوقات فراغتشان را در فضایی فرهنگی بگذرانند .

صالحی همچنین در پاسخ به سوالی درباره بحث ممیزی و این ادعا که برخی از کتاب‌ها منتشر شده که در آن‌ها رعایت قوانین به درستی انجام نشده است گفت: بررسان و هیات نظارت و گروه‌های مسئول این کار کارشان را براساس ضابطه‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام می دهند و ما هم مساله قوانین را موکد کرده‌ایم. اگر به هر دلیلی این قوانین رعایت نشود و محتوای کتابی ایراد داشته باشد اگر مجوز چاپ داشته باشد باز این مجوز می تواند برگردد.

وی افزود: بسیاری از موارد که در این زمینه به آن‌ها استناد می‌شود موارد بولتنی است که در آن‌ها یک جمله دیده می‌شود و باقی دیده نمی‌شود.

معاون فرهنگی وزیر ارشاد در ابتدای این نشست به راه‌اندازی شورای سیاست گذاری بیست و نهمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران از مرداد ماه سال جاری با ترکیبی از مدیران فرهنگی فعال در حوزه کتاب ‌، نمایندگان تشکل‌های نشر، یک نفر با نگاه هنری و زیبایی شناسی و همچنین یک نویسنده پرمخاطب اشاره کرد و گفت: تا پایان آذر ماه امسال این شورا هفت جلسه برگزار کرده و در حوزه اهداف، سیاست‌ گذاری‌ها و اقدامات، مجموعه‌ ای از مصوبات را گذرانده است.

او سپس به مهمترین این سیاست گذاری‌ها و اقدامات اشاره کرد و گفت: این شورا تا به حال 17 سیاست را مصوب کرده که مهم‌ترین آنها موضوع مشارکت تمام کنش‌گران عرصه صنعت نشر، پردازش داده‌ها و اطلاعات نمایشگاه در خدمت صنعت نشر ‌، توجه و حمایت از نشر دیجیتال و صورت‌های جدید کتاب ‌، توجه و طراحی هویت بصری و مسائل زیبایی شناسی نمایشگاه کتاب و استفاده بیشتر از ظرفیت نمایشگاه برای ترویج کتاب و کتابخوانی است.

او گفت: به تناسب این 17 سیاست 37 اقدام متناظر تصویب شده است که از مهمترین آنها پرداختن به بحث بین المللی‌تر شدن نمایشگاه کتاب با هدف دیپلماسی فرهنگی بوده است که ما با این نگاه در بحث بین المللی تر کردن نمایشگاه کتاب وارد عمل شدیم و در ادامه به بحث مهمان ویژه شدن کشور روسیه در نمایشگاه سال آتی و همچنین کشور ایتالیا در سال بعد از آن رسیدیم.دعوت از نویسندگان برجسته و مدیران نمایشگاه‌های بین المللی کتاب در ایام برگزاری نمایشگاه و استفاده از زبان دوم در محیط نمایشگاهی نیز در ذیل فعال سازی دیپلماسی فرهنگی در شورای سیاست گذاری نمایشگاه کتاب دیده شده است.

صالحی اقدام دوم را متوجه پیگیری موضوع تنوع‌های صنعت نشر ‌، استفاده از تشکل‌های اهل قلم و انجمن‌های علمی‌،دانشگاه‌ها و همچنین فعال سازی ارتباط بین نویسندگان و مخاطبان و ایجاد غرفه ابتکارات و اتفاقات عرصه نشر دانست و گفت: توجه به توزیع کنندگان کتاب بخش مغفول مانده ما در نمایشگاه‌های قبلی بود که طبق سیاست‌گذاری‌ها بر آن شدیم که در نمایشگاه پیش‌ رو حضور توزیع کنندگان کتاب بدون فروش را در نمایشگاه تسهیل کنیم. همچنین تقویت وجه نمایشگاهی نمایشگاه کتاب تهران ‌، تهیه گزارش‌های توصیفی و تحلیلی برای عموم ‌ و همچنین برای کسانی که به صورت تخصصی در عرصه نشر فعالیت می‌کنند از دیگر اقدامات شورای سیاست گذاری نمایشگاه کتاب بوده است.

او گفت: برگزاری کارگاه‌های آموزشی در حوزه تحولات نشر، توجه خاص به گروه‌های ترویجی کتابخوانی، به وجود آوردن امکان خرید و فروش رایت داخلی و همچنین بررسی فروش متمرکز و موضوعی کتاب از سوی ناشران از جمله اقداماتی بوده که تا به حال پیگیری شده است.

صالحی ادامه داد: گام دوم ما در شورای سیاست گذاری در حوزه مدیریتی بود که با نگاه کوچک سازی ساختار و واگذاری آن به تشکل‌ها انجام شد. در این زمینه یک کمیته تفویضی شکل گرفت که در آن کمیته وجوه قابل تفویض اداری و مدیریتی به نتیجه رسید و بنا شد تعدادی از کمیته‌هایی که تشکل‌ها توانایی برعهده گرفتن مسئولیت آن را داشتند به آنها واگذار شود. همچنین امسال طبق آیین نامه شورای سیاست گذاری بنا شد تشکل‌ها در حوزه گمرک، کمیسیون معاملات‌، مقررات و آیین نامه‌ها عضو داشته‌ باشند.