پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : يك روز تهران و روز ديگر پكن، آلوده‌ترين كلان‌شهر جهان خوانده مي‌شوند و اين نسبت بالاترين شهر آلوده در جهان، براي چندين شهر ديگر و به طور عمده در خاورميانه و شهرهايي در كشورهاي جنوب شرقي آسيا، تكرار مي‌گردد. آلودگي هوا به صورت يك «اپيدمي» شهرهاي صنعتي و نيمه‌صنعتي با جمعيت بالا و هجوم زيست ماشيني را در بر گرفته است. كشورهايي كه نقشه راه و مديريت دقيق و اجراي قوي قوانين و دستورالعمل‌هاي محيط‌زيستي را دارند، از چرخش مستدام آلودگي هوا در امان هستند. نياز نيست كه كارشناس محيط‌زيست باشي تا ريشه‌هاي آلودگي هوا را دريابي. انباشت هجومي جمعيت در شهرهايي كه به طور عمده مراكز يا «پايتخت» برخي كشورها هستند و وجود انواع و اقسام كارخانه‌ها و مراكز توليدي كه در همسايگي ديوار به ديوار زندگي شهروندان قرار گرفتهاند و اغلب فاقد هرگونه استاندارد محيط‌زيستي هستند، از ديگر عوامل مؤثر در ايجاد چنين وضعيتي محسوب مي‌شوند. انباشت خودروها و موتورسيكلت‌ها و ديگر وسايل نقليه آلود‌ه‌ساز فضاي تنفسي تا مصرف سوخت بنزين و گازوئيل غيراستاندارد و ساخت و سازهاي آلوده به فسادهاي مالي عوامل آلودگي هوا در شهرها ناميده شده‌اند و از كابل تا دهلي و بمبئي و كراچي تا اصفهان و مشهد و تبريز و بسياري از شهرهاي ديگر را در ليست شهرهاي آلوده ثبت‌نام كرده‌اند، شهرهايي كه ساخت و سازهاي غيرقانوني و فاقد محاسبه براي زيست سالم در آن‌ها ادامه دارد و اولين پيامدهاي آن هم مسدودسازي فضاي تنفسي طبيعي و چرخش هوا و جابجايي هوا از مسير بادهايي است كه ريه‌هاي تنفسي براي هواي شهرها است. شوراي شهرها و شهرداري‌ها با صدور مجوزهاي ساخت و ساز، در صدر اتهام سوءمديريت و ترسيم آينده‌نگري سالم‌سازي هواي شهرها ناميده شده‌اند.
واقعيت اين است كه طبيعت سالم است و بيماري‌ها از جمله آلودگي هواي طبيعت، امري عارضي است كه دست‌پخت ما انسان‌ها است. يكي از كارشناسان كه سال‌ها است درباره محيط‌زيست به صورت علمي كار كرده است مي‌نويسد؛ تهران كه در چند قرن گذشته از خوش آب و هواترين شهرهاي ايران بود، اكنون نه تنها يكي از آلوده‌ترين مناطق كشور كه يكي از آلوده‌ترين شهرهاي جهان است. چه اتفاقي افتاده كه آلودگي گريبان اين منطقه خوش آب و هوا را چنان گرفته است كه اكنون بيشتر از آن كه آلوده بودن آن تعجب‌برانگيز باشد، پاك بودن آن ما را متعجب مي‌كند؟
اين كارشناس مي‌نويسد، آلودگي هواي تهران عوامل گوناگوني دارد. اما مهم‌‌اش دلايل آن، موقعيت جغرافيايي آن است. وجود رشته كوه‌هاي البرز باعث ميشود هواي آلوده امكان خروج از تهران را نداشته باشد. انبوه‌سازي برج‌هاي بلندمتربه جلو بادهايي را كه از شرق و غرب مي‌وزند، گرفتهاند. تهران ظرفيت اين همه خودرو و آلايندگي‌هاي صنعتي را ندارد و كارخانه‌ها، پالايشگاه و معادن شن و ماسه نيز در آلوده كردن تهران مؤثرند. 30درصد كارخانه‌هاي ايران در اطراف تهران مستقر است. اين كارخانه‌هاي آلاينده در فاصله مناسبي از پايتخت قرار نگرفته‌اند. 12 سال پيش زماني كه معصومه ابتكار براي نخستين بار رئيس سازمان محيط‌زيست بود، قرار شد كارخانه‌اي در شعاع 120 كيلومتري پايتخت نباشد. اما با آمدن احمدي‌نژاد اين تصميم لغو شد.
فعاليت‌هاي محيط‌زيستي خانم ابتكار در دولت احمدي‌نژاد متوقف شد و به جاي او فرد ديگري منصوب گرديد. كارنامه اجراي طرح محيط‌زيست در هشت سال از دولت نهم و دهم هنوز نقد نشده است و پرسش‌ها درباره آن، همچنان باقي و البته مسكوت مانده است.
بر اساس آمار، در تهران بيش از 3 ميليون خودرو و 3 ميليون موتورسيكلت وجود دارد كه اغلب فاقد معاينه فني لازم‌اند. در حالي كه فقط 40درصد خودروها داراي معاينه فني‌اند، اين وضع براي موتورسيكلت‌ها بسيار بدتر است.
از حدود 3 ميليون موتورسيكلتي كه در تهران در حال تردد هستند، فقط 128 موتورسيكلت امسال معاينه فني گرفتهاند. بر اين آمار، آلوده‌سازي اتوبوس‌ها و كاميون‌هاي شهرداري، دولتي و غيردولتي و جابه‌جايي وسايل نقليه سنگين براي ساخت و سازهاي ساختماني در شهر را اضافه كنيد.
مسئولين دقيق‌تر از مردم از فاجعه آماري آلوده‌سازي‌ها اطلاع دارند و بهتر از روزنامه‌نگاران مصيبت‌نامه فاجعه محيط‌زيستي و آلودگي هوا را مي‌سرايند، اما در نهايت تعطيلي مدارس و يا تعطيلي شهر آن هم براي چند روز نسخه مي‌پيچند. اندك اندك، آلودگي هوا همچون بسياري از آلودگي‌ها از فسادهاي مالي گرفته تا اعتياد و ... چنان عادي شده است كه سوژه اين آلودگي‌ها براي ما روزنامه‌نگاران نيز از بد حادثه، به نوشتن يادداشتي ختم ميشود. زنگ خطر بزرگ اين است كه باور كنيم و عادت كنيم به آلودگي‌ها! و آلودگي روال زندگي ما شود!
*ابوالقاسم قاسم زاده/اطلاعات
