معصومه ابتکار:سال 92 که برگشتم دیدم از 84 هم عقب‌تر رفته‌ایم

رییس سازمان حفاظت محیط زیست معتقد است کیفیت خودروهای تولیدی سال 94 نسبت به سال 90 بهتر شده اما به وضعیت اخذ معاینه فنی انتقاد دارد و خبر می‌دهد که در حال پی‌گیری برای بازنگری این موضوع است.

خانم ابتکار می‌گوید: نسبت به آلودگی هوا و وجود گرد و غبار خصوصا آلایندگی در مناطق غربی و جنوبی کشور حساس است  تا اندازه‌ای که در این باره هفته گذشته و در اجلاس بین المللی آب و هوا در پاریس با رییس جمهوری عراق گفت و گو کرده، تردد 3 میلیون موتور سیکلت فرسوده در تهران نیز مورد انتقاد اوست.

  او از احیای دریاچه ارومیه به عنوان یکی از اهداف مهم دولت یاد می‌کند و همچنین اعتقاد دارد انتقاداتی که درباره رفع تحریم‌ها و موضوعات زیست محیطی انجام شده منصفانه نبوده است.

  این عضو شاخص دولت یازدهم البته حاضر نیست به عملکرد خود نمره دهد چرا که این کار را در صلاحیت مردم می‌داند. 

  این موارد مهم‌ترین محورهای گفت و گوی عصر ایران با دکتر معصومه ابتکار معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست است. نخستین مصاحبه با او در بازگشت ازاجلاس جهانی آب و هوا در پاریس؛ گفت و گویی که در یک روز سرد پاییزی و در دفتر کار متولی محیط زیست کشور در دفتر کار او در پارک پردیسان انجام شد:

 

* شما به تازگی به نمایندگی از رییس جمهوری اسلامی ایران در اجلاس جهانی آب و هوا که در پاریس انجام شد شرکت کردید. اجلاسی که با هدف  کاهش گازهای گلخانه ای برگزار شد. لطفا ضمن تعریف گاز گلخانه ای به زبان ساده توضیح دهید کشور ما تا چه میزان توانسته است سهم خود را در زمینه کاهش انتشار این گازها ایفا کند؟

--- بر اثر تولید دی اکسید کربن، متان و گازهای دیگری که در فرآیند های صنعتی، احتراق سوخت‌ها‌ی فسیلی ، متان زغال سنگ، گازوییل و ... به وجود می‌آید گاز هایی در جو زمین منتشر و موجب حبس حرارت خورشید می شوند و همن امر سبب افزایش تدریجی دمای زمین می شود. به این پدیده ، گازهای گلخانه ای گفته می شود؛ پدیده ای که باعث شده دمای زمین به طور میان‌گین 85 صدم درجه افزایش یابد. این افزایش دما در ایران طی 25 سال گذشته 1 تا 1.5 درجه سانتی‌گراد بوده است.

اما در زمینه کاهش گاز های گلخانه‌ای در ایران نیز باید بگویم در این مورد 6 ماه کار مستمر انجام و گزارشی از وضعیت موجود و میزان توانمندی های کشور برای بهینه سازی مصرف انرژی انجام شده است . همچنین دستور العمل سیاست های کلی اطلاح الگوی انرژی که از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شده خود به کاهش گاز های گلخانه ای کمک شایانی می‌کند. دولت نیز در یک ماهه گذشته مصوبه‌ای در زمینه کاهش گازهای گلخانه‌ای داشته و مطابق آن با وجود برنامه‌های توسعه ای کشور باید تا سال 2030 در زمینه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای 4 درصد کاهش داشته باشیم.

  این درحالی است که در صورت لغو کامل تحریم ها گاز های گلخانه ای ایران 8 درصد دیگر نیز کاهش می یابد. و در مجموع شاهد کاهش 12 درصدی انتشار این گازها هواهیم بود.  این برنامه را ایران در اجلاس پاریس ارائه داد و مورد تقدیر نیز قرار گرفت.


* چه اقداماتی برای کاهش این گازها در کشور در دست اجرا دارید؟

---   علاوه بر اینکه کل نیروگاه ها از نظر بهینه سازی باید ارتقا یابد، باید در زمینه هایی مانند  اصلاح الگوی مصرف انرژی در شهرها و مناطق مسکونی و همچنین وضعیت حمل و نقل اصلاحاتی انجام دهیم که در تمامی این موارد برنامه های ملی آماده شده و مشکلی برای اجرا نداریم.

*در صحبت های خود به موضوع آلایندگی حمل و نقل اشاره کردید . هم اکنون خودروهایی در کشور تولید می شود که تکنولوژی ساخت آنها مربوط به سالیان گذشته است. چرا سازمان حفاظت محیط زیست  اقدامی در این باره انجام نمی دهد؟

--- متاسفانه تا سال 1379 هیچ استانداردی در زمینه خودروها و آلایندگی آنها وجود نداشت. در آن سال با پی گیری های دولت، استاندارد هایی لحاظ شد و در نهایت تا پایان سال 81 برای خودروها استاندارد یورو 2 اجرایی شد. در سال های بعد اجرای استانداردهای بالاتر به توزیع سوخت یورو 4 موکول شد . در دولت یازدهم هم از اواخر سال 92 و با حذف بنزین پتروشیمی و جایگزینی آن با سوخت یورو 4 و توزیع آن در شهرها بر اساس مصوبه دولت کل صنایع خودرویی کشور ملزم به اجرای استاندارد یورو 4 شدند.

  در کنار این اقدامات نیز خطوط تولیدی صنایع به طور مداوم مورد بازرسی قرار می گیرد تا درصورت عدم انطباق برخورد های لازم انجام شود. هرچند که اجرای استانداردهای یورو 4 در خودرو سازی با 10 سال تاخیر انجام شد ولی این اقدام با روی کار آمدن دولت یازدهم به سرعت انجام شد و حتی وزیر محترم صنعت نیز اعلام کرده است که  استاندارد یورو 5 را نیز اجرایی خواهد کرد.

  هم اکنون کیفیت خودروهای کشور در سال 94 خیلی بهتر از سال 91 و 92 است. درست است که خودروسازان باید به سمت ارتقای تکنولوژی بروند ولی نمی توان انتظار داشت خودروسازی یی که سال ها هیچ گونه نظارتی بر روی آن ها نبوده به سرعت متحول شود ولی به این سمت در حال حرکت هستیم.

  در زمینه آلاینده های خودرویی موضوع دیگری نیز مطرح است و آن تقلب در ارائه معاینه فنی در برخی از مراکز معاینه فنی است. در حال حاضر معاینه فنی موضوعی رها شده است به طوری که در برخی از این مراکز اخذ معاینه فنی تبدیل به محور تقلب شده و با یک تلفن و واریز پول معاینه صادر و ارسال می شود.

   برای جلوگیری از این گونه مسائل محیط زیست با همکاری پلیس راهنمایی و رانندگی  و وزارت کشور در صدد راه اندازی سامانه یکپارچه ای هستند که با تبادل اطلاعات  امکان هرگونه تقلب از بین می رود. هر چند که مسئولیت مردم در این زمینه هم بسیار مهم است و شهروندان باید در مورد آلایندگی خودروهای خود حساس باشند و به سرعت در صدد رفع آن برآیند.

*خانم ابتکار مسئولان پلیس عنوان می کنند موتور سیکلت ها  4 برابر بیشتر از خودروها آلایندگی ایجاد می کنند. چرا سازمان حفاظت محیط زیست اجازه تولید چنین موتور سیکلت هایی را صادر می کند  و برنامه شما برای رفع این موضوع چیست؟

--- در زمینه موتور سیکلت ها یک بخش خطوط تولید است که متاسفانه در این زمینه عقب ماندگی داریم. در سال 92 که به سازمان بازگشتم هیچ استانداردی در این زمینه وجود نداشت در حالی که زمانی که در دوره قبل مسئولیت سازمان محیط زیست را بر عهده داشتم، و در فواصل سال های 83 و 84 دویست کارخانه و کارگاه های زیر پله ای  تولید غیراستاندارد موتور سیکلت شناسایی و تعطیل شده بودند.

اما رفتیم و وقتی بازگشتیم دیدیم وضعیت در این عرصه بسیار خراب شده است و حتی به 10 سال قبل از سال 84 برگشته ایم، لذا دوباره فعالیت ها را در این عرصه آغاز کردیم و با پیگیری های انجام شده استاندارد یورو 2  در این عرصه اجرایی شد.  هم اکنون نیزدر مورد موتور انژکتوری و برقی در حال کار هستیم ولی متاسفانه هم اکنون 3 میلیون موتورسیکلت فرسوده فقط در تهران در حال ترددند که آلودگی زیادی را ایجاد می کنند  و باید در این زمینه اقداماتی انجام شود.

*چرا به صورت جدی در زمینه لزوم تولید موتورسیکلت ها برقی  ورود نمی کنید؟

--- در حال پیگیری هستیم ولی اینگونه موتورها قیمت زیادی دارند. ما باید به دنبال راهکاری باشیم که قابلیت های اجرایی آن بالا باشد. در مورد موتورسیکلت ها کارشناسان پلیس راهور، وزارت کشور، شهرداری ها و سازمان حفاظت از محیط زیست ساعت ها کار کارشناسی داشته اند و در این مورد برنامه هایی را در دست اجرا داریم.

*یکی از انتقاد های مخالفان دولت از شما این است که در برخی از اظهار نظر های خود حل مسائل زیست محیطی را به رفع تحریم ها مرتبط دانسته‌اید. این رابطه تا چه اندازه است؟ 

--- ما همه چیز را موکول به رفع تحریم‌ها نکرده‌ایم ولی گفته‌ایم که رفع تحریم ها موثر است. به طور مثال در زمینه فناوری های نوینی که باید در پالایشگاه ها استفاده شود تا بتواند بنزین استاندارد تولید شود و یا در زمینه بهینه سازی مصرف انرژی نیازمند فرآیندهای جدید و استفاده از سلول های خورشیدی هستیم. این موضوع روشن است که ما در کشور پیشرفت های زیادی داشتیم که در شرایط تحریم به آنها رسیده ایم ولی یک بخش از تاخیر های ما ناشی از تحریم هاست.

*موضوع دریاچه ارومیه و احیای آن از جمله اقداماتی است که دولت قول پیگری جدی داد و به این موضوع ورود کرد. آخرین اقداماتی که برای احیای این دریاچه انجام شد چه بوده و الان وضعیت چگونه است؟

---سازمان حفاظت محیط زیست از ابتدا با احداث پل دراین دریاچه مخالف بود و در آن زمان نیز مکاتبات زیادی در این راستا انجام شد ولی بعد از آن تحت فشار سنگین نمایندگان مجلس و مسئولان محلی دو استان مراحل اجرایی این کار با وجود مخالفت محیط زیست پیش رفت و در نهایت محیط زیست برای احداث پل با شرایطی خاصی موفقت کرد که متاسفانه در زمان اجرا توسط وزارت راه در دولت قبل این شرایط  لحاظ نشد و بنابر این به رغم اینکه باید برای چرخش آب فضاهایی در نظر گرفته می شد، این کار انجام نشد.

در دولت یازدهم برای حل این موضوع جلسه ای با وزیر محترم راه برگزار کردیم و گزارشی از مشکلات فنی این پروژه اعلام شد و  وزرات راه نیز پذیرفت تا در حد امکان این جاده به طور کامل بازنگری شده و در مسیر هایی که امکان اصلاح در آن وجود دارد جابجایی انجام شود.

در این منطقه موضوع اصلاح الگوی مصرف آب در بخش کشاورزی یکی از مهمترین مواردی است که در حال پی‌گیری است . مطابق بررسی ها  مصرف آب کشاورزی در این منطقه 3 برابر بیشتر از الگوی مصرف است و در این زمینه با همکاری ژاپن پروژه‌ای در مورد ارائه آموزش‌های لازم در مورد اصلاح الگوی کشاورزی به کشاورزان در منطقه انجام شد و تاکنون 73 روستا در این مورد انتخاب و کشاورزان تحت آموزش قرار گرفته اند.

کار سختی است اما نتایج این تلاش های یک‌ساله به همراه بارندگی های مطلوبی که تاکنون داشته‌ایم باعث شد تا افت تراز دریاچه بسیار کاهش یابد و خوشبختانه به سمت ثابت شدن این تراز پیش می‌رویم . گام اول پیش بینی‌ها این بود که تا 3 سال آینده دریاچه وضعیت ثابتی می‌یابد و در گام‌های بعدی شروع به احیا می‌کند.

* وجود گرد و غبار در غرب کشور و حتی در شهر هایی مانند اهواز یکی از مشکلات ساکنان این مناطق از کشورمان است. چه اقدامات جدی و اجرایی برای این موضع در دستور کار دارید؟

کانون های گرد و غبار در جنوب کشور شناسایی شده و برنامه هایی از سوی دولت برای اجرا  در این مورد نهایی شده است . مطابق این برنامه ها سازمان جهاد کشاورزی مکلف به جنگل کاری به وسعت 30 هزار هکتار شده است که انتظار می رود اقدامات اجرایی آن به زودی و با سرعت آغاز شود.

احیای تالار هورالعظیم که سال گذشته اجرایی شد نیز بخشی از اقدامات پیش رو بود . بخشی از کانون های گرد و غبار در این منطقه ریشه خارجی داشته و به کشورعراق باز می گردد که با توجه به وضعیت خاص این کشور و نا‌امنی‌های موجود کار کمی دشوار شده است ولی ما  کماکان پیگیر موضوع هستیم به طوری که در حاشیه اجلاس جهانی آب و هوا در پاریس من در این مورد با رییس جمهوری عراق گفت و گو کردم و پی‌گیری‌های جدی در این مورد داریم.

* به عملکرد 2 ساله خودتان در حوزه محیط زیست چه نمره ای می‌دهید؟
 
---اعتقاد داریم در مورد عملکرد هر شخصی باید افراد دیگر به او نمره بدهند و لذا در مورد عملکرد من هم مردم باید بدهند ولی صادقانه می‌گویم که تمامی تلاش خودمان را با توجه به ظرفیت‌های موجود و امکانات به کار بسته و در حال فعالیت هستیم.