تکرار خاموشی آمار چک‌های برگشتی

بانک مرکزی در حالی بار دیگر آخرین وضعیت شاخص‌های کلان اقتصادی را منتشر کرد که از حدود یکسال گذشته میزان چک‌های برگشتی را به دلیل راه‌اندازی سامانه چکاوک از این آمار حذف کرده است، هر چند که به گفته دبیر کل بانک مرکزی در مرحله اول راه‌اندازی این سامانه روند چک‌های برگشتی افزایشی خواهد بود.

بعد از راه‌اندازی سامانه چکاوک در دی‌ماه سال گذشته تاکنون جای میزان مبادله و برگشت چک‌ها در شاخص‌های اقتصادی اعلامی از سوی بانک مرکزی خالی شده و تاکنون مدیران این بانک هم اعلامی در این رابطه نداشته‌اند.
 
در حالی بانک مرکزی توضیح داده که دریافت آمار اسناد مبادله شده و برگشت خورده از دی ماه سال گذشته به دلیل اجرایی شدن سامانه انتقال تصویر چک (چکاوک) در کل کشور از طریق اتاق پایاپای امکان‌پذیر نیست و آمار جدیدی منتشر نکرده است که طبق آنچه پیش تر احمدی - دبیرکل بانک مرکزی - اعلام کرده در حدود چهار سال حدود 22.7 میلیون برگ چک برگشت خورده است. میزانی که البته براساس آخرین به روز‌رسانی آماری بانک مرکزی در آذرماه سال 1393 حاکی از برگشت حدود 4.5 میلیون برگ چک در 9 ماهه ابتدایی سال گذشته بود.
 
اما در شرایطی که با راه‌اندازی چکاوک به منظور شفاف‌سازی مبادلات چک انتظار می‌رفت روند فزاینده چک‌های برگشتی معکوس شود، آخرین اظهارات دبیرکل بانک مرکزی از این حکایت دارد که قطعا بنابر دلایلی آمار بالاتر از قبل از اجرای این طرح خواهد بود.
 
احمدی البته اینگونه توضیح داد که پیش‌تر وقتی برخی از چک‌ها به شعب ارائه می‌شد، کارمند و یا رییس شعبه بنابر ملاحظاتی و در نظر گرفتن جوانب، از قبول چک خودداری می‌کردند و این موجب می‌شد که حداقل تا حدی از دریافت چک‌هایی که ممکن است برگشت داده شود جلوگیری کنیم، ولی در سامانه چکاوک شرایط به گونه‌ای پیش می‌رود که دارنده چک مطمئن است چکی که به بانک می‌برد به محض ارائه هیچ کسی نمی‌تواند در عدم پرداخت آن دخالت کند، بنابراین طبیعی است که چک‌های برگشتی وجود داشته و حتی افزایش یابد.
 
آنطور که دبیرکل بانک مرکزی عنوان کرده است صاحب چک باید به گونه‌ای رفتار کند که به محض ورود چک به بانک موجودی لازم برای پرداخت مبلغ را در حساب داشته باشد، زیرا پس از آن هیچ راه و تدبیر دیگری نخواهد داشت، که این موضوع از سختی‌های دوره ابتدایی چکاوک است که ممکن است آمار چک‌های برگشتی را اضافه کند، چرا که زمانی را برای تامین منابع حساب برای پرداخت وجه چک باقی نمی‌گذارد؛ اما در گام‌های بعدی طرح مشکلات به تدریج برطرف خواهد شد.
 
وی این را هم گفت که گرچه در مرحله‌ی اول طرح چکاوک مشکلاتی وجود داشت، ولی موجب تغییر در رفتار شبکه بانکی در بین دارندگان و ذی‌نفعان چک شده و بی‌تردید در ادامه، اوضاع بهتر خواهد شد.
 
از شاخص های دیگر چه خبر؟
اما از آمار مبهم چک‌های برگشتی گذشته، در سایر شاخص های اقتصادی که بانک مرکزی آنها را در پایان شهریور ماه به روز کرده است بیشترین تغییر مربوط به شاخص سفته و برات واخواست شده با 39 درصد کاهش بوده است. این در حالی است که در پایان شهریورماه امسال در مقایسه با ماه مشابه سال گذشته شاخص بهای تولید 4.6 و همچنین شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی شهری 11.7 درصد افزایش داشته است.
 
در بازار آزاد سکه و دلار نیز گرچه سکه با 2.3 درصد و یورو با 6.4 درصد کاهش در شاخص همراه بود، ولی دلار افزایش قیمت داشته است به‌طوری که در اثر نوسانات ایجاد شده در بازار ارز در شهریورماه امسال شاخص بهای دلار 8.1 درصد در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افزایش دارد.