چه کسي به او گفت معصومه

حضرت معصومه (س) در خانداني که سرچشمه علم و تقوا و فضائل اخلاقي بود، پرورش يافت.

پس از آن که پدر بزرگوارش شهيد شد، فرزند آن امام، حضرت رضا (ع) عهده دار تعليم و تربيت خواهران و برادران خود شد و تامين مخارج آنان را نيز به عهده گرفت. در اثر توجهات زياد آن حضرت، هريک از فرزندان امام کاظم (ع) به مقامي والا دست يافتند و زبانزد همگان شدند. به روايت تاريخ بعد از امام رضا(ع)، حضرت معصومه(س) از نظر علمي و اخلاقي والامقام ترين آنان است. از اسامي، لقب ها، تعريف ها و توصيفاتي که ائمه اطهار (ع) از ايشان گفته اند، اين حقيقت آشکار و روشن مي شود که ايشان نيز چون حضرت زينب (س) عالمه غير معلمه بوده است. حضرت فاطمه معصومه (س) مظهر فضائل و مقامات است. روايات معصومان، فضيلت ها و مقامات بلندي را به آن حضرت نسبت مي دهد. امام صادق (ع) در اين باره مي فرمايند: «آگاه باشيد که براي خدا، حرمي است و آن مکه است و براي پيامبر خدا حرمي است و آن مدينه است و براي امير مؤمنان حرمي است و آن کوفه است. بدانيد که حرم من و فرزندانم بعد از من، قم است. آگاه باشيد که قم کوفه کوچک ماست. بدانيد بهشت، هشت دروازه دارد که سه دروازه آنها به سوي قم است. بانويي از فرزندان من به نام فاطمه دختر موسي در آن جا رحلت مي کند که با شفاعت او، همه شيعيان ما وارد بهشت مي شوند.» در اين نوشتار بر آنيم تا به بيان ويژگيهايي که موجب تجلي اين صفات براي آن حضرت شد بپردازيم.

مقام علمي

حضرت معصومه (س)، از جمله بانوان گرانقدر و والامقام جهان تشيع است و مقام علمي بالايي دارد. نقل شده که روزي جمعي از شيعيان به قصد ديدار حضرت موسي بن جعفر (ع) و پرسيدن پرسش هايي ازايشان در مدينه منوره مشرف شدند. چون امام کاظم (ع) در مسافرت بود، پرسش هاي خود را به حضرت معصومه (س) که در آن هنگام کودکي خردسال بود، دادند. فرداي آن روز براي بار ديگر به منزل امام رفتند ولي هنوز ايشان از سفر برنگشته بود. پس به ناچار پرسش هاي خود را بازخواستند تا در مسافرت بعدي به خدمت امام برسند، غافل از اين که حضرت معصومه (س) جواب پرسش ها را نوشته بود. وقتي پاسخها را ديدند، بسيار خوشحال شدند و پس از سپاسگزاري فراوان، شهر مدينه را ترک کردند. از قضاي روزگار در بين راه با امام موسي بن جعفر (ع) مواجه شده ماجراي خويش را بازگفتند. وقتي امام، پاسخ پرسش ها را مطالعه کردند، فرمودند: «پدرش به فدايش.»

فضيلت زيارت

دعا و زيارت پر و بال گشودن از گوشه تنهايي و تا اوج، با خدا بودن است. دعا و زيارت جامي است زلال از معنويت ناب در کام عطشناک زندگي و زيارت حرم حضرت معصومه(س) بارقه اميدي در فضاي غبارآلود زمان، فرياد روح مهجور در هنگامه غفلت و بي خبري و نسيمي فرحناک و برخاسته از باغ هاي بهشت است. زيارت مرقد حضرت فاطمه معصومه (س) انسان را از غرق شدن در گرداب نوميدي باز مي دارد و به تلاش بيشتر دعوت مي کند. زيارت مزار کريمه اهل بيت (س) سبب مي شود که زائر حرم خود را نيازمند پروردگار ببيند، در برابر او خضوع کند، از مرکب غرور و تکبر که سرچشمه تمام بدبختي ها و سيه روزي هاست فرود آيد و حضرت معصومه (س) را واسط درگاه پروردگار عالميان قرار دهد. بر همين اساس است که براي زيارت آن حضرت، پاداش بسيار بزرگي وعده داده شده و آن، ورود به بهشت است. در اين باره امام جواد (ع) فرمود: «هرکس عمه ام را در قم زيارت کند، بهشت از آن اوست.»
درباره فضيلت زيارت حضرت معصومه (س) روايات فراواني از پيشوايان معصوم (ع) رسيده است. از جمله هنگامي که يکي از محدثان برجسته قم به نام سعد بن سعد به محضر مقدس امام رضا(ع) شرفياب مي شود، امام هشتم خطاب به ايشان مي فرمايد: «اي سعد! از ما نزد شما قبري است.» سعد مي گويد: «فدايت شوم! آيا قبر فاطمه دختر موسي بن جعفر(س) را مي فرماييد؟ مي فرمايد: «آري، هرکس او را زيارت کند، در حالي که به حق او آگاه باشد، بهشت از آن اوست.» امام جعفر صادق (ع) نيز در اين باره مي فرمايد: «هرکس او را زيارت کند، بهشت بر او واجب مي شود.» در حديث ديگري آمده است: «زيارت او، هم سنگ بهشت است.» بي شک براي همين است که براي آن حضرت زيارت ماثوره وارد شده است. يکي از ويژگي هاي حضرت معصومه(س) زيارت نامه اي است که از معصومان (ع) به ما رسيده و پس از حضرت فاطمه زهرا(س)، او تنها بانويي است که زيارت ماثور دارد و اين نشان دهنده مقام والاي اين بانوي گرانقدر است. شيخ محمد تقي تستري در قاموس الرجال، حضرت معصومه (س) را بانوي اسوه معرفي کرد و فضيلت وي را در ميان دختران و پسران حضرت موسي بن جعفر (ع)، بعد از امام رضا (ع) کسي هم شأن حضرت معصومه (س) نيست.» بي گمان اين اظهار نظرها و نگرش ها درباره شخصيت فاطمه دختر موسي بن جعفر (ع) بر برداشتهايي استوار است که از متن روايات وارده از ائمه اطهار (ع) به دست آمده است. اين روايتها مقام هايي را براي فاطمه معصومه (س) برشمرده اند که نظير آن، براي ديگر برادران و خواهران وي نيامده است.

چه کسي به او گفت «معصومه»؟

حضرت فاطمه معصومه(س) بانويي بهشتي، غرق در عبادت و نيايش، پيراسته از زشتي ها و شبنم معطر آفرينش است. شايد يکي از دلايل انتخاب نام «معصومه» براي اين بانو، آن باشد که عصمت مادرش، حضرت زهرا (س) در او تجلي يافت. بر اساس برخي از روايات، اين لقب را امام رضا(ع) براي ايشان برگزيدند؛ علامه مجلسي در اين باره مي گويد: «امام رضا(ع)، هرکس معصومه را در قم زيارت کند، مانند کسي است که مرا زيارت کرده است.» همچنين از حضرت معصومه (س) در ميان دانشمندان و فقيهان گران قدر شيعه با لقب کريمه اهل بيت ياد مي شود. از ميان بانوان اهل بيت، اين نام زيبا تنها به آن حضرت اختصاص دارد.

شفاعت

بالاترين جايگاه شفاعت، از آن رسول خداست که در قرآن کريم از آن به مقام محمود ياد شده است. همچنين دو تن از بانوان خاندان رسول مکرم اسلام شفاعت گسترده اي دارند که بسيار وسيع و جهان شمول است و مي تواند شامل همه اهالي محشر باشد. اين دو بانو حضرت فاطمه زهرا(س) و حضرت فاطمه معصومه(س) هستند. در مورد شفاعت گسترده حضرت زهرا(س) همين بس که شفاعت مهريه آن حضرت است و به هنگام ازدواج، پيک وحي، طاقه ابريشمي از سوي پروردگار آورد که بر آن جمله «خداوند مهريه فاطمه زهرا را شفاعت گنه کاران از امت محمد (ص) قرار داد» نوشته شده بود. اين حديث را اهل سنت نيز نقل کرده اند.
پس از فاطمه زهرا (س) از جهت گستردگي شفاعت، هيچ بانويي به شفيعه محشر، حضرت معصومه (س) نمي رسد. امام جعفر صادق (ع) فرمودند: «با شفاعت او، همه شيعيان ما وارد بهشت مي شوند.»
*شهاب يراقچي