فراز و فرود جشنواره تئاتر فجر

سی و سومین جشنواره تئاتر فجر بعدازظهر امروز(چهارشنبه) با تفاوت هایی نسبت به سایر دوره ها برگزار می شود. از حضور پررنگ شهرستانی ها تا آشنایی با تئاتر کشورهای مسلمان و تجلیل از شهدای تئاتر کشور از جمله این تفاوت ها است.

جشنواره امسال در شرایطی آغاز می شود که بسیاری از فعالان این عرصه انتظار دارند این دوره جشنواره در شان تئاتر کشور برگزار شود.

حالا برگزاری مطلوب جشنواره سی وسوم تئاتر فجر محکی جدی برای مدیریت تازه تئاتر کشور است که اردشیر صالح پور به عنوان یک پژوهشگر،استاد دانشگاه و نویسنده در راس آن قرار گرفته است.

صالح پور دبیر سی و سومین جشنواره تئاتر فجر می گوید آمده تا تنها وظیفه اش یعنی باز کردن درب های تئاتر به روی اهالی آنرا محقق کند تا هنرمندان به خانه شان بازگردند، کار دیگری که او خواهان انجامش است بازگردادن تئاتر به اهلش است و معنای این حرف این است که دست کم تاکنون غیر هنری ها حضوری پررنگ در این عرصه داشته اند.

دبیر جشنواره تئاتر فجر به تازگی فاش کرد که تابه حال دو بار از دبیری جشنواره استعفا داده اما او را نگه داشتند و به این دلیل سرپرستی اداره کل هنرهای نمایشی را هم پذیرفته که در چند روز باقی مانده به جشنواره دغدغه هماهنگی نظراتش با مدیر جدید را نداشته باشد.



**تئاتر فجر از نگاه آمار

طبق اعلام دبیرخانه، جشنواره تئاتر فجر امسال شاهد حضور 118 اثر شامل 106 اثر ایرانی و 18 اثر خارجی است که از مجموعه 106 اثر ایرانی 29 اثر نمایش خیابانی و 77 اثر نمایش صحنه ای هستند. همچنین از بین آثار ایرانی، 61 اثر مربوط به شهرستان و 45 اثر متعلق به تهران است که نسبت تولید آثار ارائه شده 60 به 40 است.

در بخش مسابقه بین الملل جشنواره امسال 25 اثر حضور دارد که این آثار از بخش های مرور (12 نمایش)، تئاتر بین الملل (7 نمایش)، تازه های تئاتر (4 نمایش)، مناطق (یک نمایش) و میهمان(یک نمایش) انتخاب شده اند که با یکدیگر به رقابت می پردازند.

به این ترتیب 11 نمایش از فهرست 25 تایی اعلام شده قبلا روی صحنه رفته است و از میان 14 نمایش دیگر حاضر در بخش مسابقه بین الملل جشنواره تئاتر فجر نمایش های «اقیانوس آرام» از مشهد و « چند روایت نامعتبر، ندیدنی» از یاسوج در میان رقابت کنندگان حاضر هستند.

با حذف گروه های ایرانی نمایش های خارجی حاضر در این بخش را می توان در «پرواز بر فراز شهر» محصول ارمنستان، «بازار» کاری از کشور عمان، «فراموشی» نوشته داریوش ربیعی و کارگردانی اسکندر اسکایف از روسیه، «کمپلکس اودیسه» از آلمان و «کتاب ها» محصول کشور لهستان خلاصه کرد.

نمایش «قلعه انسانات» نوشته و کار علی شمس؛ که در این بخش حضور دارد محصول مشترک ایران و ایتالیا است و نمایش «باغ البالو» به کارگردانی آتیلا پسیانی نیز به عنوان میهمان در این دوره حضور یافته و احتمالا اجرای عمومی را بعد از اختتامیه جشنواره سی و سوم نیز ادامه خواهد داد.



**پوستری که حاشیه ساز شد

دوره سی و سوم جشنواره تئاتر فجر پیش از آنکه آغاز به کار کند به واسطه پوسترش که بدون فراخوان و بی سرو صدا رونمایی شده بود با حاشیه هایی عجین شد. اتفاقی که شاید برگزار کنندگان جشنواره امسال که به نظر می رسید در صدد بی حاشیه برگزار کردن آن بودند را با چالشی ناخواسته مواجه کرد.

هنرمندان، کارشناسان و رسانه ها انتقادات زیادی را روانه پوستر جشنواره که از سوی یارتا یاران طراحی شده بود کردند.

قباد شیوا طراح و گرافیست که داور بخش پوستر جشنواره امسال هم هست یکی از نخستین کسانی بود که نسبت به این پوستر واکنش نشان داد و گفت: به نظرم باید پرسش اصلی را متوجه سفارش دهنده بدانیم چون وقتی شما برای خرید وسیله نقلیه به فروشگاه مراجعه می کنید ممکن است اتومبیل، دوچرخه و گاری همه موجود باشد و محصولات با کیفیت گوناگون در دسترس، اما انتخاب کننده باید پاسخگوی نتیجه نهایی باشد.

از میان هنرمندان تئاتر هم باران کوثری و ستاره اسکندری با انتشار عکسی در اینستاگرام نسبت به این پوستر واکنش نشان دادند و در شبکه های اجتماعی نیز بحث های زیادی درباره این پوستر درگرفت و اکثر کاربران نسبت به طراحی این پوستر اعتراض داشتند.

همه این انتقادات در نهایت طراح این پوستر را واداشت که در گفت و گو با روابط عمومی جشنواره سی و سوم تئاتر فجر از کار خود دفاع کند، یارتا یاران گفته که این دوره از جشنواره مبنای اساسی کار خود را بر محور «هویت ایرانی ـ تئاتر ملی» قرار داده است.

جنجال پوستر به نشست خبری دبیر جشنواره سی و سوم هم راه یافت و سوالات چالش برانگیز نماینده چند رسانه باعث شد لحظات پایانی نشست جوی ملتهب را رغم بزند.

اما دبیر جشنواره دفاع جانانه ای از پوستر کرد چرا که او نظر خودش را دارد، صالح پور معتقد بود یارتا یاران در وهله اول یک آرتیست تئاتر است که باید کارش را قدر و حرمت بنهیم، او خودش پیشنهاد طراحی پوستر را مطرح کرد؛ بدون اینکه از ما ریالی پول بگیرد و یا توقعی داشته باشد.همه تنها به توهین و مسخره او پرداختند.



**مدیری که تئاتری هم هست

اما انتقادها به همینجا ختم نشد و شامل مسائل ریز و درشت دیگری هم می شد. صالح پور در میان نماینده رسانه های مختلف تاکید کرد که یک مدیر نیست بلکه یک تئاتری است و مقابل اهالی تئاتر هم قرار نگرفته بلکه کنار آنها قرار دارد.

دبیر جشنواره تئاتر فجر که حالا چندی است سمت سرپرستی مرکز هنرهای نمایشی را نیز یدک می کشد در نشست خبری از تلاش برای تحقق تئاتر ملی سخن گفت که بر همین اساس تم جشنواره امسال فرهنگ ایرانی- تئاتر ملی است و رویکرد جشنواره نیز بر اساس فرهنگ و هویت شرقی و تئاتر ملل مسلمان استوار شده است اما همین مسئله با انتقاد نماینده یکی از رسانه ها مواجه شد که رویکرد ملی در تئاتر را وظیفه و کارویژه جشنواره تئاترهای آیینی_سنتی می دانست و چنین رویکردی برای جشنواره تئاتر فجر را محدود کردن این جشنواره ارزیابی می کرد.

یکی از انتقادهای دیگر به جشنواره امسال حضور کشورهایی مانند عمان و کویت در جشنواره سی و سوم بود که صالح پور اینگونه از عملکرد مدیریت خود دفاع کرد که این کشورها باهزینه خودشان درخواست شرکت در جشنواره را داشته اند.

صالح پور خود مدعی است که به طور حقیقی در همین 15-10 روز پیش از نشست خبری جشنواره به شکل جدی و البته شبانه روزی استارت جشنواره را زده است، اعترافی که از سوی رسانه ها چیزی جز عذر بدتر از گناه محسوب نشد.



**ویژگی های جشنواره امسال

آشنایی با تئاتر کشورهای مسلمان و تجلیل از شهدای تئاتر کشور از جمله بخشهای جدید جشنواره سی و سوم است و البته یک شورای مشورتی که به گفته صالح پور وزیر ارشاد با تشکیل آن موافقت کرده و قرار است به واسطه آن جشنواره از پشتوانه دانش و بصیرت اهالی تئاتر بهره مند شود نیز از تازه های جشنواره سی و سوم است، شورایی که با حضور هنرمندان تشکیل می شود تا بتوانند به تئاتر کمک کنند.

به نظر می رسد تئاتر کشور حداقل در شهر تهران قرار است از این پس به لحاظ سخت افزاری از امکانات بهتری برخوردار باشد چرا که بخش خصوصی در انفعال و کم تحرکی بخش دولتی پا به میدان گذاشته و شاهد گشایش سالنهای کوچک و بزرگ در تهران هستیم و البته شهرداری تهران هم با ساخت سالنهای ویژه تئاتر مانند مجموعه خاوران بخشی هر چند ناچیز از وظیفه خود در قبال فرهنگ و هنر را بر دوش کشیده است. مجموعه ای که گفته می شود سالنی در حد و قواره تالار وحدت دارد که می تواند به تئاتر ما کمک بسیاری کند.

حضور پررنگ بانوان در بخش های مختلف جشنواره اشاره ای بود که صالح پور به آن داشت و با وجود صحت این موضوع اما معلوم نیست که نسبت به دوره های گذشته این مورد چقدر با رشد مواجه بوده است. هنرمندان بانوی حاضردر بخشهای مختلف جشنواره از جمله کارگردانی، بازیگری، طراحی گریم و صحنه امسال از کمیت چشمگیری بهره می برند.

جشنواره ای که ارشدترین مقام برگزار کننده اش آنرا عالی ترین تجلی گاه تئاتر کشور می داند دچار چالشهای زیادی است، به گفته صالح پور از چهار ماهی که به او حکم دبیری داده اند، سه ماه و اندی از آن را به تغییر مدیران و تعلیق آنها سپری کرده و همیشه این تغییرات اداری به تئاتر ما لطمه زده است.



**حضور پر رنگ شهرستانها در جشنواره امسال

کفگیر بودجه آنقدر به ته دیگ خورده که مانع برگزاری جشنواره تئاتر فجر امسال در شهرستان ها شده اما به گفته صالح پور شهرستان ها با آثارشان حضور پررنگی در جشنواره امسال خواهند داشت.

از دیگر انتقادها به جشنواره امسال پذیرش بیش از اندازه آثار در بخش متون است که باعث شده تعداد زیادی متن در مرحله اول پذیرفته و بعد تنها 12 متن انتخاب شود.

صالح پور البته از صمیمیت و وفاق اهالی تئاتر هم سخن می گوید، مسئله ای که فضای تئاتر کشور در این اواخر خلاف آنرا شاهد بوده است. او مدعی است خوشبختانه به رغم تمام کمبودها و کاستی هایی که در یک سال اخیر برای تئاتر وجود داشته، اما خانواده تئاتر رویکرد جانانه ای نشان داده چرا که دعوت جشنواره فجر را پاسخ داده است.

جشنواره سی و سوم تئاتر فجر در حالی امروز آغاز به کار می کند که فراز و فرودها و حواشی های زیادی را پشت سر گذاشته ولی انتظار می رود این رویداد فرهنگی در شان تئاتر کشور برگزار شود.

سی وسومین جشنواره بین المللی تئاتر فجر از یکم تا 12 بهمن ماه 93 با دبیری اردشیر صالح پور در تهران برگزار می شود.

جواد فیاض محرمی