پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : «روابط ايران و عراق، روابط گسترده و رو به گسترشي است كه ادامه هم خواهد يافت.» اين آينده‌يي است كه سفير ايران در عراق در گفت‌وگو با «اعتماد» پيش‌بيني مي‌كند.
حسن دانايي‌فرد در اين گفت‌وگو به تشريح روابط ايران و عراق، كمك‌هاي تهران به بغداد در ماه‌هاي گذشته، دلايل افزايش رفت و آمدهاي مسوولان دو كشور، عملكرد ائتلاف ضد داعش، درخواست امريكا از ايران، روند آزادسازي مناطق اشغال شده توسط داعش به دست نيروهاي مردمي و ارتش عراق، حرف و حديث‌هايي درباره حضور نظامي ايران در عراق، سردار سليماني و بازگشايي سفارت عربستان در بغداد مي‌پردازد. وي كمك‌هاي ايران به عراق را بدون هيچ‌گونه پيش‌شرط و در راستاي امنيت ملي كشورمان و اهميت ثبات منطقه مي‌داند و تاكيد دارد كه امريكا در قالب ضد داعش هيچ اراده‌يي براي مقابله با تروريسم ندارد.
سفير ايران در بغداد از قدرداني‌ها و گلايه‌ها سخن مي‌گويد؛ قدرداني از كمك‌هايي كه به موقع، موثر و سازنده بوده‌اند و گلايه از ائتلاف كه اراده‌يي براي مبارزه با تروريسم نشان نمي‌دهد. او حضور يا عدم حضور سردار سليماني در عراق را مهم نمي‌داند چراكه مهم نفس كمك‌هاست؛ كمك‌هايي كه اگر نبودند مي‌توانست شرايط را در اربيل و بغداد به گونه‌يي ديگر تبديل كند و شرايط را به گونه‌يي كرده است كه حالت تهاجمي داعش را به حالت انفعالي مبدل كرده است. مشروح گفت‌وگوي «اعتماد» با حسن دانايي‌فرد، سفير ايران در عراق در پي مي‌آيد.
در اين روزها شاهد افزايش رفت و آمد مسوولان ارشد ايران و عراق هستيم. ارزيابي‌تان از روابط تهران و بغداد چيست؟
روابط ميان جمهوري اسلامي ايران و جمهوري عراق يك روابط متنوع، گسترده و همه‌جانبه است. ما فقط در اين روزها شاهد اين حجم روابط و رفت و آمدها نيستم بلكه در سال‌هاي اخير و قبل از انتخابات، دايما اين رفت و آمدها را داشته‌ايم اما از زمان انتخابات عراق يعني ارديبهشت ماه و حادثه داعش و همچنين تشكيل دولت و تشكيل پارلمان عراق باعث شد مقداري رفت و آمدها كاهش پيدا بكند. اين كاهش رفت و آمدها به دليل مسائل سياسي نبوده است بلكه به دلايل اجرايي و سامان گرفتن پارلمان جديد، كابينه جديد و رييس‌جمهور بود كه موجب شد از ارديبهشت ٩٣ تا ٢٥ مهرماه همين سال كه فرآيند سياسي طول كشيد، كمي رفت و آمدها كاهش يابد. بعد از اينكه دولت جديد عراق كارش را شروع كرد، رفت و آمدها هم مجددا شروع شد. شما مي‌بينيد كه در آخر مهر ماه شاهد سفر آقاي حيدر العبادي، نخست وزير جديد عراق به تهران بوديم و رييس پارلمان، وزير خارجه عراق، معاون رييس‌جمهور عراق و ديگر مقامات ارشد اين كشور به تهران آمدند به عبارتي در سه ماه گذشته شاهد ٢٤ سفر از سوي مقامات بلند پايه دو كشور بوديم و در سه ماه باقيمانده امسال نيز حدود ٢٤ تا ٢٦ سفر ديگر نيز در حال برنامه‌ريزي است كه از جمله آنها سفر رييس‌جمهور عراق، وزراي كشور و اقتصاد و... به تهران و از تهران به بغداد است.
در صحبت‌هايتان به تكميل فرآيند سياسي در عراق از ارديبهشت تا مهرماه امسال اشاره داشتيد. در آن ايام نيز با توجه به ظهور و حضور غافلگيركننده داعش، شرايط كمي دشوار شده بود و اين در حالي بود كه عراق نيازمند كمك و ياري كشورها بود و بسياري از كشورها نيز كمك‌شان را منوط به سرانجام رسيدن وضعيت سياسي اين كشور كرده بودند اما تهران از همان ابتدا به كمك بغداد آمد. ارزيابي‌تان از نقش جمهوري اسلامي ايران در اين برهه چيست؟
موضوع امنيت عراق، يك موضوع بسيار مهم و اساسي براي جمهوري اسلامي ايران است. ما حداقل ١٤٠٠ كيلومتر مرز مشترك با عراق داريم. رفت و آمدهاي زايران دو كشور را شاهد هستيم كه امسال با توجه به اتفاق اربعين، دو طرف بيش از چهار ميليون زاير را مبادله كردند كه اين حجم مساله بسيار مهمي در روابط دو كشور است. اين حجم تردد بين دو كشور در دنيا بي‌نظير است. از سوي ديگر، عراق يكي از شركاي مهم تجاري ما است. بنابراين امنيت عراق براي ما بسيار مهم است. آمدن داعش از نظر ما غافلگيركننده نبود. ما بارها خطر آنها را به مسوولان عراقي گوشزد كرده بوديم. اينجانب، ماجراي احتمال سقوط موصل را دي ماه سال ۹۲ به مسوولان مربوطه اعلام كرده بودم، يعني حدود شش ماه قبل از حادثه سقوط موصل. اما متاسفانه آن چيزي كه نبايد اتفاق مي‌افتاد، اتفاق افتاد اما پس از اين حادثه و تقاضاي عراق بدون پيش‌شرط اقدام كرديم زيرا امنيت عراق براي ما بسيار مهم است، از سويي، با وجود اينكه امريكايي‌ها موافقتنامه استراتژي امنيتي با عراق دارند و معنايش اين است كه هر گاه و در هر لحظه‌يي عراق با هر خطري روبه‌رو شد آنها بلافاصله بايد وارد عمل مي‌شدند اما با شرط و شروط گذاشتن و درنگ‌هاي‌شان باعث شدند كه خطر بيشتري را متوجه عراق كنند. در صورتي كه جمهوري اسلامي ايران از راه‌هاي مختلف مانند مشاوره، آموزش و تامين مايحتاج مربوطه نيروهاي مسلح و با قرار گرفتن در كنار ارتش عراق و نيروهاي مردمي (كه پس از فرمان جهاد تاريخي حضرت آيت‌الله سيستاني وارد صحنه شده بودند) توانست نقش تعيين‌كننده و منحصر به فردي جهت جلوگيري از پيشرفت و ادامه تصرف شهرها توسط داعش داشته باشد.
نظرتان درباره ائتلاف جهاني ضدداعش چيست؟
امريكايي‌ها ائتلافي را تشكيل دادند اما تا الان اين ائتلاف طبق اطلاعات موجود كار موثري براي آزادسازي ارضي در داخل عراق نكرده است. آقاي حيدر العبادي و مسعود بارزاني و ديگر مسوولان عراقي، از اقدامات به موقع، موثر و سازننده جمهوري اسلامي ايران بارها تشكر و قدرداني كرده‌اند و ضمنا گلايه‌هاي بسياري از ائتلاف وجود دارد.
پس مي‌توان گفت كه اگر كمك‌هاي ايران نبود بغداد توسط نيروهاي داعش فتح شده بود.
هم در بغداد و هم در اربيل، اگر جمهوري اسلامي ايران كمك‌هاي به موقع، موثر و سازنده خود را انجام نداده بود وضعيت مي‌توانست چيز ديگري باشد.
در همان روزها، بن‌بستي در فرآيند سياسي عراق براي انتخاب نخست وزير پيش آمده بود. با وجود آنكه طرفداران آقاي مالكي اكثريت مجلس را به دست آورده بودند اما شاهد مخالفت‌هاي بسياري با ايشان براي نخست وزيري مجددشان بوديم. نقش ايران براي خروج عراق از اين بن‌بست چه بود؟
جمهوري اسلامي ايران در زمينه‌هاي مختلف تلاشش اين است كه عراق به سمتي نرود كه مشكلات داخلي‌اش بيشتر شود و مشكلات جديدي به وجود آيد. سياست ما كمك به دوستان عراقي است. در اين باره هم جمهوري اسلامي ايران نقش تعيين‌كننده‌يي داشت تا اين فرآيند به سرعت انجام شود و عراق دچار مشكلات جديدي نشود چراكه حمله داعش وضعيت را دشوار كرده بود و كساني كه در بيرون از عراق از داعش حمايت مي‌كردند سعي مي‌كردند از آنها به عنوان ابزار فشار بر بغداد استفاده كنند كما اينكه هم‌اينك نيز همچنان از داعش حمايت مي‌كنند و تا آنجايي كه ممكن است از فروپاشي داعش جلوگيري مي‌كنند، جمهوري اسلامي در عرصه سياسي نيز كمك كرد.
در آن زمان اخباري منتشر شده بود كه مسوولان ايراني، نوري‌المالكي را متقاعد كردند كه ديگر نخست وزير نشود. اين مساله صحت دارد؟
همان طور كه گفتم تلاش ما در آن ايام، اين بود كه خلأ قدرت و شرايط نابسامان هرچه سريع‌تر تمام شود تا عراق از اين وضعيت خارج شود و مشكلات بيشتري به وجود نيايد. مهم اين است كه در حال حاضركشور عراق داراي حكومت و دولتي است كه همه گروه‌ها در آن سهم دارند و اميدوارم سران و مديران اجرايي دولت و گروه‌ها از آن به عنوان يك فرصت استفاده كنند و بر مشكلات‌شان فايق شوند.
عملكرد آقاي عبادي را به عنوان نخست وزير چگونه مي‌بينيد؟
ايشان انتخابي مرضي‌الطرفين است. دولت عراق نيازمند همراهي همه گروه‌ها و جريانات سياسي است تا دولت بتواند شرايط را سامان دهد و فكر مي‌كنيم همه بايد دست به دست هم بدهند تا ايشان بتواند ماموريت خود را به نحو شايسته‌يي انجام دهد.
در تابستان بحث همكاري ايران و امريكا براي همكاري و مبارزه با داعش به وجود آمد و رييس‌جمهور نيز آن را رد نكرد. نظرتان در اين باره چيست؟ آيا درخواستي از سوي دولت امريكا براي كمك و همكاري ايران شده بود؟
اين بحثي بود كه مقام معظم رهبري به صراحت به آن پرداختند و به آن پاسخ دادند. از امريكايي‌ها اراده‌يي جدي براي مبارزه با تروريسم مشاهده نمي‌شود؛ به عنوان مثال، متوسط پرواز هواپيماهاي اينها در روز، پنج پرواز است در حالي كه متوسط پروازشان زماني كه در سال ۲۰۰۳ به عراق حمله كردند، حداقل ٨٠٠ پرواز بود.
آقاي دانايي‌فر! درست است كه ايران و امريكا و ائتلاف با يكديگر همكاري مستقيمي ندارند اما به نظر مي‌رسد كه كارهاي آنها مكمل يكديگر است كه نمونه آن را مي‌توان در آزادسازي آمرلي ديد. بمباران‌هاي هوايي امريكايي‌ها راه را براي پيشروي ارتش عراق باز مي‌كرد و ارتش عراق هم با كمك مشاوره‌هاي ايران داعش را عقب مي‌راند. نظر شما در اين باره چيست؟
اينها را آنها مي‌گويند. در آمرلي امريكايي‌ها نه تنها بمباراني نكردند بلكه حتي يك عكس هوايي نيز نگرفتند. در آزادسازي آمرلي امريكايي‌ها هيچ نقشي نداشتند و آمرلي توسط جوانان و نيروهاي غيور مردمي عراق و همچنين ارتش اين كشور رفع محاصره شد.
پس عملكرد ائتلاف را مثبت نمي‌بينيد؟
بله. همان طور كه گفتم آنها روزانه شايد پنج پرواز داشته باشند. اين ائتلاف نيز دست امريكاست و ٩٥ درصد ائتلاف را نيروهاي امريكايي تشكيل مي‌دهند.
ارزيابي‌تان از روند آزادسازي‌ها در عراق چيست؟
روند بسيار خوبي است. به نظر مي‌رسد كه اين روند ادامه‌دار خواهد بود و روند تهاجمي داعش هم‌اينك تبديل به انفعالي و تدافعي شده و بازپس‌گيري اماكن اشغال شده نياز به زماني معقول نيازمند است كه آزادسازي‌ها تكميل شود.
مشاوره‌هايي كه جمهوري اسلامي ايران به ارتش عراق مي‌دهد، به چه ميزان در اين آزادسازي‌ها موثر بوده است؟
كمك‌هاي ايران به موقع، سازنده و كارا بوده و موثر بوده است كه تشكر مي‌كنند.
حضور سردار سليماني در ميان محافل عراق چطور بوده است؟
برخي‌ها به دنبال فضاسازي هستند. بودن و نبود در عراق آنقدر مهم نيست بلكه مهم اين است كه اين مسير در حال اثرگذاري است و نتيجه‌بخش.
فارغ از اين مشورت‌ها، دولت عراق از جمهوري اسلامي ايران درخواست رسمي براي حضور نظامي و مقابله با داعش را داشته است؟
آنها تقاضا داشته‌اند و ما تقاضاهاي آنها را درباره تجهيزات، آموزش و مشاوره لبيك گفتيم.
براي حضور نظامي چطور؟
نه. چنين تقاضايي نبوده و نيروي نظامي ما هم در عراق حضور ندارد.
متاسفانه چندي پيش، سردار تقوي در خط مقدم مبارزه با داعش به شهادت رسيد. اين شهادت تاثيري در مشورت دادن‌ها داشته است؟
متاسفانه عزيزي به شهادت رسيد و البته اين به آن معنا نيست كه با شهادت يك نفر مشاوره‌ها پايان يابد. مشورت دادن‌هاي جمهوري اسلامي به ارتش و نيروهاي مردمي عراق تا زماني كه نياز باشد و دولت عراق از ما درخواست داشته باشد، ادامه خواهد يافت.
هفته گذشته اخباري مبني بر بازگشايي سفارت عربستان در عراق پس از ٢٥ سال به گوش رسيد. رويكرد عربستان نسبت به دولت عراق در يك سال گذشته چطور بوده است؟
من نيز شنيده‌ام و بايد منتظر ماند اين مساله اجرايي مي‌شود يا خير.
رويكرد رياض نسبت به بغداد چگونه بوده است؟
حسب اطلاع ما، دولت عراق علاقه‌مند به داشتن روابط و همكاري با همه كشورها و بالاخص كشورهاي همسايه‌اش بوده است و هيچ محدوديتي در رابطه با كشورها و عدم افتتاح سفارتخانه‌هايش نشنيده‌ايم و اگر هم چيزي بوده، از جانب طرف مقابل بوده است كه نيامده‌اند.
و در آخر، جايگاه ايران در آينده عراق را چگونه پيش‌بيني مي‌كنيد؟
روابط ما و عراق، روابط گسترده و رو به گسترشي است كه ادامه هم خواهد يافت.
