طرح جدید برای حذف پدیده چک های برگشتی

بر اساس جزئیات طرح جدید بانک مرکزی که اخیرا در تهران و چند شهر به مرحله اجرا گذاشته شده تحویل گیرنده چک می تواند همان موقع که چک را دریافت می کند سریعا با ارسال کد شناسه اعتباری که بر روی برگه چک درج شده مطلع شود که آیا فرد صادرکننده چک از اعتبار کافی برای صدور چک برخوردار است یا خیر ، و در صورتی که فرد اعتبار مناسب نداشته باشد تحویل گیرنده چک می تواند از قبول آن خودداری کند.

به گزارش فردا، فروشنده ها همیشه موقع دریافت چک این نگرانی را دارند که مبادا چکی که دریافت کرده اند برگشت بخورد و ضرر کنند. این دغدغه ها همواره وجود داشته و حتی چک هایی که از افراد خوش نام دریافت می شد گاهی این نگرانی را برای فروشنده ها داشت که مبادا به هزار و یک دلیل چک پاس نشود و آنها  متضرر شوند. اما اکنون با ورود تکنولوژی جدید دیگر بساط صدور چک بلا محل در حال جمع شدن است و دیگر کسی نمی تواند چک بی محل صادر کند .
 
بر اساس جزئیات طرح جدید بانک مرکزی که اخیرا در تهران و چند شهر به مرحله اجرا گذاشته شده  تحویل گیرنده چک می تواند همان موقع که چک را دریافت می کند سریعا  با ارسال کد شناسه اعتباری که بر روی برگه چک درج شده مطلع شود که آیا فرد صادرکننده چک از اعتبار کافی برای صدور چک برخوردار است یا خیر ، و در صورتی که فرد اعتبار مناسب نداشته باشد تحویل گیرنده چک می تواند از قبول آن خودداری کند.
 
در این طرح جدید، افراد به راحتی می توانند از سابقه فرد صادر کننده چک مطلع شوند ، به این معنی که اگر کسی سابقه چند مورد چک برگشتی داشته باشد به اطلاع تحویل گیرنده چک می رسد و در نهایت فرد می تواند از قبول چک شخص بد سابقه اجتناب کند.
 
آنگونه که از جزئیات این طرح بیان شده در این فرآیند به جای اصل برگه چک،‌ تصویر چک در شعبه واگذارنده تهیه و به همراه اطلاعات مربوط به متن، آورنده و ذینفع چک از طریق شبکه‌های ارتباطی و مخابراتی به بانک‌ صادرکننده چک‌ ارسال می‌شود.
 
به این ترتیب بانک‌ صادرکننده چک‌ پس از دریافت فایل تصویر و داده، نسبت به اعتبارسنجی و اعمال کنترل های لازم اقدام و مراتب تایید، عودت یا برگشت چک را به صورت الکترونیکی به بانک واگذارنده اعلام می کند.
 
در خصوص مزایای اجرای این طرح موارد متعددی گفته شده از جمله ،کاهش مخاطرات امنیتی و سوء‌ استفاده ناشی از انتقال و حرکت برگه‌های چک به خارج از شعب، کاهش هزینه‌های شبکه بانکی به دلیل الکترونیک شدن  و حذف فرآیندهای دستی و سنتی صدور چک که قبلا دردسرهای زیادی را ایجاد کرده بود.
 
همچنین امکان اطلاع مردم از وضع عملکرد دارنده دسته چک مبنی بر وجود و یا عدم وجود چک برگشتی با استفاده از زیرساخت های تعبیه شده بانک مرکزی فراهم خواهد شد.
 
برای افرادی هم که خواهان دریافت دسته چک باشند همین فرایند انجام می شود  به این معنی که عتبارسنجی از افراد متقاضی دریافت دسته چک به صورت دقیق و هوشمند صورت می پذیرد و احتمالا افرادی که واجد شرایط نباشند یا سلبقه چندین مورد چک برگشتی داشته اند از گردونه کار خارج می شوند.
 
با اجرای این طرح مخاطرات مردم در زمان پذیرش چک با اطلاع از وضع عملکردی دارنده دسته چک کاهش یافته و در نتیجه با افزایش شفافیت اطلاعاتی، دارنده دسته چک نیز نسبت به مراقبت و مدیریت بهینه نسبت به مانده حساب خود مبادرت به صدور چک خواهد کرد.
 
تفاوت طرح جدید با شیوه سنتی قدیمی این است که مکانیزم تسویه چک قبلا به صورت 48 ساعته انجام می گرفت و در فواصل استانی گاه دوهفته طول می کشید ولی الان به صورت 24 ساعته تسویه و واریز وجه به حساب انجام خواهد شد.
 
آمار چک های برگشتی همچنان نگران کننده است
 
طی سالهای اخیر آمارهای نگران کننده ای در خصوص چک های برگشتی در کشور منتشر شده است . همچنین طبق اعلام منابع رسمی کشور ، تعداد زندانیان چک در کشور کماکان رو به افزایش است . طی روزهای اخیر اسد الله جولایی مدیرعامل ستاد دیه کشور گفت که  صدور چک های بلامحل و محکومیت های مالی غیرعمد در حال حاضر از بقیه جرایم پیشی گرفته است.  
 
طبق آمار 9 ماه اخیر، 19 هزار و 256 نفر از زندانیانی که از ابتدای امسال تا پایان آذر به حبس محکوم شده اند جرمشان صدور چک های بلامحل و محکومیت های مالی غیرکلاهبرداری بوده که روند افزایشی این جرم در آمار ماه های مختلف سال قابل مشاهده است.
 
 بر این اساس در فروردین 93، 1373 نفر به واسطه محکومیت مالی راهی زندان شده اند، در حالی که این رقم در اردیبهشت به 2277 نفر، در شهریور به 2373 نفر و در آذر به 2483 نفر رسیده است. محکومان مالی غیرعمد و صادرکنندگان چک های بلامحل غیرکلاهبرداری کسانی هستند که ناآگاهانه از دسته چک استفاده کرده اند یا کلاهبرداران حرفه ای به نام آنها دسته چک گرفته اند و به اسم اینها کلاهبرداری کرده اند.