حدود حجاب اسلامی برای بانوان از نگاه امام خمینی(ره)

عظمت و شخصیت حضرت امام(ره) به سان کوهی بود بسیار بزرگ که قله رفیعش در ورای ابرهای طبیعت سر به آسمان معنویت و عبودیت حق ساییده و با پیوند سرچشمه لایزال هستی،‌ وجودش از زلال معرفت سیراب گردیده بود و از گستره پیرامونش،‌ چشمه سارهای حکمت، جاری شده بود و تشنه کامان آب حیات را سرمست شوق وصال می‌نمود.

عظمت شخصیت امام(ره) و عمق و گستردگی آن حتی برای نزدیک ترین افراد و برجسته ترین شاگردان ایشان قابل دسترسی و شناخت دقیق نبود و کسی را هم یارای چنین ادعایی نیست، با این همه هر کس متناسب با درک و ظرفیت خویش و از بعد ظاهری و اثباتی،‌ قطره ای از دریای حکمت و فرزانگی امام(ره) را چشیده است و با جمع آوری این قطره‌هاست که جویبارهایی از آن دریای فضیلت برای تشنه کامان تاریخ و نسل‌های آینده، جاری می‌شود.
 
"محمد حسین رحیمیان" نویسنده کتاب "یادها و یادداشت‌هایی از زندگی امام خمینی قدس سره" می‌نویسد: این بنده ناچیز بیش از نیمی از عمرم را به سان خاری،‌ در کنار گل بی خار وجودش سر کردم، ولی به دلیل قابلیت، کمتر از طراوت و زیبایی ملکوتیش بهره مند شدم و بی گمان آنچه از او نصیبم شد، قطره ای بود از دریا و در عین حال آنچه از درک احساسم با قلم شکسته در قالب الفاظ ناقص می‌آید باز هم قطره ای است از دریا!

آنچه در زیر می‌آید هرگز نمی‌تواند معرف شخصیت والای حضرت امام(ره) باشد، بلکه فقط گوشه‌ای است از داستان آشنایی "محمد حسن رحیمیان" و خاطراتی چند از آنچه مستقیما شاهد و مرتبط با آن بوده است و البته در چند موردی که نقل صدها خاطره‌ای است که از دیگران شنیده است.


تبیّن در لیالی مقمره

در اوایل ماه مبارک رمضان به طور مکرر درمورد مسئله اذان صبح که حضرت امام(ره) ملاک را تبین می‌دانستند، به خصوص در جاهایی مانند تهران به خاطر روشنی چراغها تبین کمتر قابل تشخیص است، سوال می‌شد. یک روز، درپی صحبت از اینکه چند دقیقه بعد از اذان رادیو، فجر قابل تبین است، در حالی که توجهشان به آقای رسولی و حقیر بود فرمودند:

شما یک روز بروید خارج شهر.

منظورشان جایی بود که روشنایی چراغها نباشد و ببینید چه موقع تبین حاصل می‌شود. به خاطر مشکل قصد اقامت این کار انجام نشد و بعد از چند روز حضرت امام(ره)، با لحنی خاص و تعریض گونه از تاخیر ارائه نتیجه، از قضیه سراغ گرفتند که وجب انفعال و شرمندگی ما شد. به هر حال، محذور هنوز برای اینجانب باقی بود آقای رسولی روز بعد، به تنهایی در پی تحقیق رفتند. آنگاه که مشرف شدیم، به عرض رساند که تا حدود نیم ساعت بعد از اذان، طلوع فجر قابل تبین و مشاهده بود. ولی حضرت امام(ره) ضمن عدم قبول فرمودند:

این طور نیست 10  الی 15 دقیقه بیشتر نیست. (63/3/23)

حضرت امام(ره) در مناسبتی دیگر در مورد تبین لیالی مقمره – که همان شبهایی است که در اثر وجود نور ماه در هنگام طلوع فجر، تبین از زمان واقعی طلوع فجر تاخر؟ است – ضمن آنکه تبین را احتیاط واجب دانستند، در مورد لیالی مقمره نیز به بعضی تا بیست و پنجم و بیست و ششم ماه گفته بودند، فرمودند:  تا بیست و دوم، بیست و سوم و شاید فقط تا بیستم ماه باشد.

آقای رسولی معروض داشت در گذشته ظاهرا در مورد تبین فتوا بود. فرمودند: بله، ولی الان احتیاط واجب می‌دانم.

آقای حاج احمد آقا نیز که در وقت، حضور داشتند، گفت به هر حال لازم است که صبر کنند. حضرت امام(ره) فرمودند:

احتیاط واجب است. فرقش این است که می‌توانند به دیگری رجوع کنند. (67/8/16)

قابل ذکر است که طی ماههای قبل، دو نفر از فضلای حوزه علمیه قم رساله‌های تحقیقی پیرامون مسئله عدم وجوب تبین نوشته و برای حضرت امام(ره) ارسال داشته بودند که به محضرشان تقدیم شده بود.

بیش از حد نیاز ...

یکی از طلاب در مورد شهریه حوزه‌های علمیه که از وجوهات شرعیه تامین می‌شود سوال کرده بود که اگر سر سال خمسی، مقداری از شهریه زیاد بیاید خمس به آن تعلق می‌گیرد یا خیر؟ که حضرت امام(ره) فرموده بودند:

بیش از حد نیاز نباید بگیرند.

امام(ره) و مساله حجاب

حضرت امام(ره) علاوه بر افشای دردمندانه فرهنگ منحط و لذتگرای حیوانی غرب و در امتداد آن افشای جنایاتی که رژیم پهلوی به تبعیت از جاهلیت مدرن غربی در مورد زنان مرتکب شدند و علاوه بر حساسیتی که در جنبه‌های مختلف نسبت به مساله حجاب زنان و رعایت حریم محرم و نامحرم داشتند، که این ویژگی همچون سایر مسائل برگرفته از اسلام ناب و قرآن و عترت بود، در مقام فتاوای فقهی نیز چه در رساله‌های علمیه و چه در پاسخ به انبوه استفتائاتی که در این زمینه از محضرشان می‌شد، با صراحت به دقیق‌ترین ابعاد این موضوع پاسخ داده‌اند که نمونه‌هایی از استفتائات و پاسخ‌های امام را مرور می‌کنیم:

سوال: آیا حجاب از ضروریات اسلام است و منکر آن و کسانی که به این دستور الهی مخصوصا در جامعه اسلامی بی‌اعتنایی می‌کنند چه حکمی دارد؟

بسمه‌تعالی. اصل حکم حجاب از ضروریات است و منکر آن حکم منکر ضروری را دارد و منکر ضروری محکوم به کفر است مگر اینکه معلوم باشد که منکر خدا یا رسول نیست.

سوال: حد حجاب واجب برای بانوان چیست؟

جواب: بسمه‌تعالی – پوشاندن تمام بدن به جز وجه و کفین برای زن واجب است.

سوال: استثناء دست و قرص صورت در حجاب بانوان و جواز نگاه بدون ریبه و مفسده، با آرایش است یا ساده؟ و آیا زینتهایی مانند انگشتر جایز است اظهار شود و اگر صورت آرایش شده باشد پوشاند واجب است یا خیر؟

جواب: بسمه‌تعالی. اگر در صورت آرایش موجود باشد باید پوشانده شود و بر مرد اجنبی نیز نگاه کردن جایز نیست و همچنین در کفین اگر دارای زینت ولو مثل انگشتر باشد.

سوال: آیا برای زن جایز است در برابر نامحرم صورت آرایش کرده خود را باز بگذارد؟

جواب: بسمه‌تعالی. جایز نیست.

سوال: در صورتی که زن ابرو برداشته باشد واجب است صورت خود را بپوشاند؟

جواب: بسمه تعالی. بلی لازم است زینت را بپوشانند.

سوال: در صورتی که زن بند انداخته باشد واجب است صورت خود را بپوشاند؟

جواب: بسمه تعالی. در حکم مساله قبل است.

سوال: حدود حجاب اسلامی برای بانوان چیست و برای این امر منظور پوشیدن لباس بلند آزاد و شلوار و روسری کفایت می‌کند و اصولا چه کیفیتی در لباس و پوشش زن در برابر نامحرم باید رعایت شود؟

جواب: بسمه تعالی. واجب است تمام بدن زن به جز قرص صورت و دستها تا مچ از نامحرم پوشیده شود و لباس مذکور اگر مقدار واجب را بپوشاند مانع ندارد ولی پوشیدن چادر بهتر است و از لباس‌هایی که توجه نامحرم را جلب کند باید اجتناب شود.