چرا مطبوعات ایران جوانمرگ می‌شوند؟

نشست تخصصی آزادی مسئولانه و تعطیلی رسانه‌ها؛ ظهر امروز(25 اسفند) با حضور جمعی از روزنامه‌نگاران؛ اساتید علوم ارتباطات و روزنامه‌نگاری و مدیران مسئول تعدادی از روزنامه‌های کثیرالانتشار در محل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها برگزار شد.

به گزارش خبرنگار ایلنا؛ محمدمهدی فرقانی به عنوان اولین سخنران با اشاره به تاریخچه روزنامه‌نگاری در ایران گفت: روزنامه‌نگاری ما علیرغم 177 سال قدمت هنوز حرفه‌ای نشده است و و ضعیت ما در حوزه سیاستگذاری و مدیریت مطبوعات به حال خود رها شده و نتیجه این شده که هم روزنامه‌نگار کار خود را به درستی نشناخته است و هم هر فردی به خود جرات می‌دهد با روزنامه برخورد و آزادی آن را محدود کند.

وی ادامه داد: تصور غالب در بسیاری از دولتمردان این است که اگر اعتماد مردم را به مطبوعات سست کنند؛ اعتماد مردم به آنها بالا می‌رود درحالیکه تحقیقات میدانی باتوجه به خاستگاه مطبوعات نشان داده همیشه همبستگی زیادی بین مطبوعات و مردم وجود دارد.

فرقانی افزود: هر گاه رابطه‌ی دولت و ملت کاملاً روشن نبوده؛ رابطه دولت و رسانه‌ها نیز خدشه‌دار شده است زیرا مردم مطبوعات و خبرگزاری‌ها را با واسطه یا بی‌واسطه وابسته به دولت می‌دانند.

فرقانی با اشاره به ارکان ساختار حرفه‌ای مطبوعات گفت: حداقل باید رکن‌های مثل آموزش تخصصی، تشکل صنفی؛ استقلال اقتصادی، مشخص بودن نظام پرداخت حقوق و دستمزد، مشخص بودن حاکمیت قانون؛ وجود شورای عالی روزنامه‌نگاری، میثاق حرفه‌ای خبرنگاران وجود داشته باشد تا بتوانیم بگوییم اعضای مطبوعات حرفه‌ای است.

وی با اشاره به مسئولیت اجتماعی روزنامه‌نگاران گفت: ما در هر دو حوزه‌ی تامین حقوق روزنامه‌نگاران و مسئولت اجتماعی دچار آسیب هستیم و امروز همچنان صحبت از حقوق مطبوعات می‌شود اما متاسفانه از حقوق روزنامه‌نگاران هیچ صحبتی در قانون نشده است.

سیدهادی خانیکی(استاد علوم ارتباطات) با اشاره به اینکه تاکنون ارزیابی درستی از جایگاه مطبوعات در کشور انجام نشده است، گفت: موقعیت مطبوعات در نظام اطلاع‌رسانی کشور کاملاً مشخص نیست. گاهی به این نقش یا زیاده از حد توجه شده یا کمتر به آن پرداخته شده است.

وی ادامه داد: از ابتدای تاریخ مطبوعات یک سوء‌تفاهمی به وجود آمده و آن اینکه مشخص نیست مطبوعات برای چه به وجود آمده و آیا مطبوعات آزاد تابع شرایط آزاد هستند یا محصول هیاهو و جنجال هستند.

خانیکی با اشاره به سن پایین روزنامه‌ها و مطبوعات گفت: مطبوعات در ایران بیشتر از هر چیز دچار جوانمرگی شده‌اند. همین امر نشان می‌دهد که روزنامه‌نگاری در کشور؛ حرفه‌ای لرزان است و هر فردی که توانسته خود را از این حرفه رها کرده است و کسانی نیز که مانده‌اند با عشق و علاقه کار کرده‌اند اما ماندن آنها باتوجه به فضا غیرعاقلانه بوده است.

وی افزود: گروهی در دولت‌های مختلف مسئله روزنامه‌ها را مسئله ملی می‌دانند و به همین دلیل سوء‌ظن‌هایی به روزنامه‌ها دارند و آنها را مخل آسایش و نظم می‌دانند.

امیر محبیان(روزنامه‌نگار) نیز با اشاره به عنوان جلسه گفت: مسئولیت همیشه هزینه‌ی آزادی است، یعنی امکان ندارد فردی آزادی داشته باشد ولی مسئولیت نداشته باشد یا برعکس مسئولیت داشته باشد اما برای انجام این مسئولیت آزاد نباشد.

وی با اشاره به اینکه مسئولیت داشتن به معنای پاسخگویی تعریف شده؛ گفت: اگر پاسخگویی به خود فرد بوده که معنی اخلاق می‌دهد اما پاسخگویی به جامعه و دیگران؛ تابع قانون است.

وی ادامه داد: اگر کسی بخواهد در چارچوب نظم اجتماعی زندگی کند باید به جامعه پاسخگو باشد..

محبیان با اشاره به دیدگاه افرادی که رسانه‌ها را تعطیل می‌کنند؛ گفت: این افراد سه گونه نگاه داد: یا رسانه را یک بنگاه اقتصادی می‌بییند و تصور می‌کنند که گروهی جمع شده‌اند تا درآمد کسب کنند یا آن را یک نهاد سیاسی و حزب سیاسی می‌دانند یا آن را یک جریان فکری می‌دانند.

محبیان ادامه داد با هر کدام از این سه گونه فکر می‌توان به یک روش رفتار کرد، اگر جلوی دادن آگهی به یک رسانه گرفته شود یا رسانه به فروش نرسد؛ رسانه تعطیل شده است. از طرفی دیگر اگر رسانه را یک نهاد سیاسی بدانند و آن را حرکت سیاسی بدانند با برخورد سیاسی آن را تعطیل می‌کنند هر چند که کار درستی نیست.

وی ادامه داد: اما اگر رسانه یک جریان فکری باشد، نمی‌توان جریان فکری را با توقیف؛ تعطیل کرد حتی تعطیلی می‌تواند باعث بیشتر دیده شدن یک رسانه شود.

محبیان با اشاره به سیاست‌زده بودن فضای رسانه در ایران افزود: متاسفانه برخوردی که با مطبوعات می‌شود برخورد صفر و یک است. یعنی باید یک رسانه یا باز باشد یا بسته و هیچ گزینه‌ی میانه‌ای وحود ندارد. از طرف دیگر بعضی از افرادی که در رسانه فعالیت می‌کنند؛ تصور می‌کنند راه دیده شدن آن است که جنجال تولید کنند و خود را وارد یک سری از درگیری‌ها کنند.

محبیان ادامه داد: در بعد تعریف نقش رسانه‌ها در منافع ملی نیز هنوز تعریف مشخصی ارائه نشده است. همین امر باعث شده بعضی فعالیت‌های روزنامه‌نگاران به توطئه‌نگاری تشبیه شود. در این میان گروهی نیز بی‌توجه به نقش رسانه و تاثیرگذاری بلندمدت آن از رسانه به عنوان توپخانه موقت با هدف تحریب استفاده می‌کنند و وقتی به اهداف خود رسیدند؛ کاری به رسانه ندارند.