حلقه گمشده در چرخه خدمات اینترنت

سال‌هاست که بحث کاهش بهای اینترنت به بحث گذاشته شده است و تا کنون طرح‌های گوناگونی در این زمینه از سوی نهادهایی همچون سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، زیرساخت و دیگر بخش‌های مرتبط، مطرح شده که برخی از این کاهش قیمت‌ها در نهایت تأثیر قابل لمسی روی بازار این سرویس نداشته است و به نوعی باید گفت مصرف کننده نهایی یعنی همان کاربران خانگی این کاهش قیمت را احساس نکرده‌اند.

به نوشته ایران، نخستین کاهش قیمت روی سرویس اینترنت به سال 90 باز می‌گردد که از سوی شرکت ارتباطات زیرساخت اعمال شد. در آن زمان محمود خسروی، مدیرعامل این شرکت، اعلام کرد که  تخفیف 20درصدی پهنای باند برای شرکت‌های ندا (PAP) در طول یک سال گذشته به صورت علی‌الحساب‌ در صورتحساب‌های شرکت‌های فعال در این حوزه اعمال شده است.

بعد از آن اواخر دی ماه سال‌جاری بود که سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی(رگولاتوری)  خبر از بازنگری در تعرفه خدمات سرویس‌های اینترنتی داد. بعد از گذشت مدت زمانی عاقبت سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تعرفه ارائه خدمات اینترنت پرسرعت مبتنی برفناوری ADSL را با هدف کاهش هزینه اینترنت در سبد خانوار تا سقف 35 درصد کاهش داد. خبری که نه تنها خوشحالی فعالان صنف اینترنت کشور  را به دنبال نداشت بلکه سبب انتقاد و ارسال نامه اعتراضی آن‌ها به وزیر ارتباطات و فناروی اطلاعات نیز شد.

انتقادهای پیش آمده در خصوص مصوبه 181 (کاهش هزینه اینترنت در سبد خانوار تا سقف 35درصد) گروه فناوری روزنامه ایران را بر آن داشت تا میزگردی با حضور آقایان «حسن کریمی» معاون بهره‌برداری و مدیریت شبکه شرکت ارتباطات زیرساخت، «وحید سلمان» مدیرکل دفتر بررسی‌های اقتصادی شرکت ارتباطات زیرساخت، «کاظم آیت‌اللهی» رئیس سازمان نظام صنفی رایانه کشور، «علیرضا علمی» دبیر انجمن شرکت‌های اینترنتی ایران و «احمد نخجوانی» مدیر عامل شرکت شاتل(یکی از شرکت‌های ندا PAP )  برگزار کند. میزگردی که شماره نخست آن را روز قبل از نظر گذراندید.

در شماره نخست به نقل از بخش دولتی خواندیم که تصور این که کاربر نهایی با اجرای این مصوبه 35 درصد تخفیف دریافت خواهد کرد اشتباه است چرا که این تخفیف تنها 20درصد است. یعنی اگر کاربر ماهانه 10 هزارتومان حق اشتراک اینترنت پرسرعت پرداخت می‌کرد؛ این قیمت به 8هزار تومان کاهش پیدا خواهد کرد. همچنین بخش خصوصی نیز بر این نکته پافشاری داشت که اکثر کاربران به دنبال افزایش کیفیت اینترنت هستند تا کاهش بهای آن؛ چرا که سال‌هاست کاربران از افت و قطعی اینترنت گلایه دارند. بنابراین بهتر است مصوبات به سمت و سویی پیش برود که در نهایت اینترنت با کیفیت و در عین حال با قیمت مناسب به دست مصرف‌کنندگان برسد. به هرحال اگر تمایل به دانستن نکات بیشتری در خصوص تعرفه واقعی اینترنت با اجرای مصوبه 181 دارید با ادامه این مطلب با ما همراه شوید.

* در حال حاضر درصد بالایی از کاربران حاضرند قیمتی بالاتر از قیمت مصوب پرداخت کنند به شرط این‌که از کیفیت اینترنت خوبی بهره‌مند شوند، شرکت ارتباطات زیرساخت که متولی واردات انحصار پهنای باند است چه برنامه‌هایی برای ملموس‌تر شدن بحث کیفیت اینترنت داشته و بخش خصوصی هم چه برنامه‌هایی در این زمینه در دست اقدام دارد؟

حسن کریمی: کیفیت اینترنت دارای مؤلفه‌های متعددی است و ما مهمترین شاخص کیفیت را سرعت می‌دانیم و شاید بقیه دوستان هم در این مورد اتفاق‌نظر دارند، بعد از آن روی شاخص‌هایی مانند تأخیر و غیره بررسی‌هایی انجام می‌دهیم که ببینیم کیفیت اینترنت در کشور چطور است. مهم‌ترین پارامتر موجود در بحث کیفیت که ما‌ آن را مهم‌ترین افتخار شرکت ارتباطات زیرساخت می‌دانیم، پهنای باند تضمین شده است، یعنی این‌که پهنای باند را به صورت یک به یک می‌فروشیم.

 این بدین معنی است که هر شرکتی که پهنای باند را از شرکت ارتباطات زیرساخت خریداری کرده باشد، در هر ساعتی از شبانه روز و در هر روزی از هفته یا سال، باید بتواند پهنای باندی را که خریداری کرده است، مصرف کند که این موضوع تحت عنوان پهنای باند تضمین شده مطرح می‌شود.

اگر بخواهم روی دیگر پارامترهای کیفیت صحبت کنم، به موافقتنامه سطح خدمات SLA اشاره خواهم کرد. شرکت ارتباطات زیرساخت با تمام مشترکین خودش موافقتنامه سطح خدمات مبادله می‌کند. اگر این مبادله صورت نگیرد بدین معنی نیست که شرکت ما نخواسته مبادله کند بلکه شرکت یا طرف مقابل نخواسته یا نیامده مبادله نامه خودش را دریافت کند. ما به هر صورت چه با مبادله موافقتنامه سطح خدمات و چه بدون آن، خودمان را موظف می‌دانیم که سطح برنز را برای شرکت دریافت‌کننده خدمات قائل شویم و هرگونه اختلال احتمالی که باعث شود کیفیت ما از آن سطح تضمین شده در (serivice level agreement) توافقنامه سطح خدمات افت بکند، خودمان را ملزم به پرداخت خسارت می‌دانیم و قبلاً هم اتفاق افتاده که خسارت‌هایی را به شرکت‌هایی در یک شرایط خاص پرداخت کردیم.

احمد نخجوانی: اگر کیفیت سرویس را بر اساس سرعت در نظر بگیریم، چند عامل نظیر پهنای باند دریافتی از شرکت ارتباطات زیرساخت و بستر انتقال این پهنای باند از طریق شرکت مخابرات استان‌ها نیز در این موضوع دخیل هستند. به عنوان مثال شرکت شاتل در هزار نقطه از کشور حضور دارد، بنابراین باید بستر انتقال اینترنت توسط شرکت‌های زیرساخت، مخابرات استانی و بین استانی فراهم شود. طبق گفته آقای کریمی، کمیسیون تنظیم مقررات، سطح برنز را برای دریافت کنندگان پهنای باند در نظر گرفته است و ما تا به امروز حتی یک بار از شرکت‌های مخابراتی، خسارتی بابت SLA دریافت نکرده‌ایم. بگذارید در مورد شرکت ارتباطات زیرساخت هم سکوت کنم چرا که ما جزو بزرگترین مشتریان زیرساخت هستیم و در تاریخ همکاری‌مان، هیچگونه خسارتی بابت SLA از این شرکت دریافت نکرده‌ایم. بخشی از مردم مدام از افت کیفیت اینترنت شکایت دارند و ما معتقدیم که یک  Black box وجود دارد که نمی‌دانیم در آن چه اتفاقی می‌افتد. به عنوان مثال در یک ماه گذشته پروتکل HTTPS با اختلالات بسیار جدی‌ای روبه‌رو بود و در برخی موارد که این اختلالات بیشتر می‌شد، یک دفعه با صدها تماس از سوی مشترکین مواجه می‌شدیم که از باز نشدن جی‌میل یا پیوست نشدن فایل‌هایشان شکایت داشتند.

یک سری موضوع‌ها شامل فیلترینگ یا بحث‌های امنیتی در پشت پرده وجود دارد که ما از آن‌ها بی‌خبر هستیم. به هر حال ما نقطه تماس با مردم هستیم و متأسفانه خیلی اوقات هم که با مسئولان ذیربط تماس می‌گیریم، وجود اختلالات اینترنت یا تکذیب می‌شود یا پاسخ قانع‌ کننده‌ای به ما نمی‌دهند.

کاظم آیت‌اللهی: من استنباطم این است که اگر بخواهیم کیفیت را ارتقا بدهیم، باید فضای ارائه خدمت و کیفیت خدمت را رقابتی کنیم. نمی‌شود گفت تقصیر چه کسی است، بلکه مقصر اصلی، سردرگمی مصوبات، زیادی متولیان و همه دست‌اندرکارانی است که در قرائت‌های موجود، سردرگمی ایجاد کرده‌اند. ما باید فضا را رقابتی کنیم و یک جنبه black box هم بحث امنیت است. درست است که باید ملاحظات امنیتی رعایت شود اما متأسفانه موضوع امنیت باعث شده که باقی مسائل نادیده گرفته شود. واقعیت این است که ورود پهنای باند باید رقابتی شود و به بهانه امنیت نباید بگوییم که ورود پهنای باند فقط باید در انحصار شرکت‌ ارتباطات زیرساخت باشد که با این کار فقط و فقط زحمت زیرساختی‌ها را زیاد کرده‌ایم. به نظر می‌رسد که گلوگاه امنیتی یک بحث مشخص دارد و باید در چارچوب خودش و نه کمتر و بیشتر بررسی شود. زیرساخت باید رقابتی باشد و ما در این مرحله با مسائل و مشکلات خاصی روبه‌رو هستیم.

همچنین پروانه فعالیت اپراتورها باید سر و سامان بگیرد. واقعاً خواسته یا ناخواسته این موضوع بخصوص با توجه به فشار به بخش خصوصی و تلاش آن‌ها برای بقا و زنده ماندن، باعث سوءاستفاده می‌شود. با توجه به تصدی‌گری‌هایی که در چند سال اخیر مطرح شده‌ است، PAPها و ISPها هر دو نمی‌توانند زنده بمانند. مباحث سرعت، کیفیت و SLA در جای خود درست، اما به نظر من مهم‌ترین اصل این است که فضا را باز و رقابتی کنیم و به هر کسی یک سرویس بدهیم. من صحبت‌های آقای کریمی مبنی بر تعداد کم سرویس‌دهندگان اینترنتی در دنیا را کاملاً تأیید می‌کنم اما فضای رقابتی و آزاد را ایجاد کنید تا همه بفهمند دارند چه می‌کنند.

وحید سلمان: ما درباره همه چیز صحبت کردیم به جز کیفیت. آمدیم گفتیم سیستمی که به وجود آمده، باعث عدم کیفیت شده است. فرض کنید اگر کنترل و نظارت بر قیمت اینترنت نباشد، قیمت‌ها به ناکجا آباد می‌رود. پس کنترل و نظارت برای حمایت از مصرف‌کنندگان در بخش زیرساخت و فضای مجازی واجب است. همچنین کنترل کردن این‌که چه اتفاقی دارد می‌افتد بسیار مشکل است. در برخی موارد خاص ممکن است جی‌میل 24 ساعت کار نکند یا هر روز مشکل داشته باشد یا در یک ساعت یک اتفاق خاصی بیفتد که اینها مربوط به کیفیت نیست. طبق قانونی که شاید نانوشته باشد، قرار است پهنای باند اینترنتی که از طرف شرکت ارتباطات زیرساخت وارد کشور می‌شود به نسبت یک به یک توسط شرکت ارتباطات زیرساخت به اشتراک گذاشته شود، یعنی یک STM1 را معادل یک STM1 توزیع کنند. علت این کار چیست؟ می‌گویند که تمام کاربران در طول روز پای رایانه نیستند، پس می‌توان پهنای باند را به اشتراک گذاشت. در لایه ACSESS که شرکت‌هایPAP  و ISPها حضور دارند، مجاز هستند که پهنای باند اینترنت را به نسبت یک بر 8 به اشتراک بگذارند. یعنی یک اتصال 128 کیلوبیت را بین 8 نفر به اشتراک بگذارند.
چون بر اساس آمار، عین 8 نفر در یک لحظه و به صورت همزمان، آپلود و دانلود ندارند و این پهنای باند برای یک مدت دست یک کاربر و برای مدتی دیگر دست کاربر دیگری است تا در مصرف پهنای باند صرفه‌جویی شود.صنعت مخابرات بر اساس رفتار مشترک کار می‌کند و بر همین اساس نیز تصمیم‌گیری می‌کنند. در زمان جنگ تحمیلی و موشک‌باران تهران، در مخابرات سوئیچ‌های دیجیتالی داشتیم و به محض این‌که یک نقطه از تهران هدف موشک قرار می‌گرفت، تماس تلفنی با آن منطقه قطع می‌شد، به این دلیل که آن مرکز تلفن همزمان پاسخگوی همه 10 هزار مشترک خود نیست، برای همین این مرکز برای 15 یا 20 درصد از مشترکین امکان سرویس‌دهی دارد تا در حجم تجهیزات نصب شده، صرفه‌جویی شود.همان طور که آقای کریمی فرمودند زیرساخت پهنای باند را یک به یک توزیع می‌کند و از ضریب یک به سه استفاده نمی‌کند.

زیرساخت به اندازه 155 مگابیت پهنای باند اینترنت را وارد و به همین اندازه نیز آن را واگذار می‌کند. قبل از این مصوبه جلسه‌هایی برگزار شد و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات تجهیزاتی دارد که میزان به اشتراک‌گذاری پهنای باند توسط PAPها و ISPها را اندازه‌گیری می‌کند.
بر اساس اندازه‌گیری‌ای که سازمان تنظیم مقررات در موضوع کاهش قیمت اینترنت انجام داد مشخص شد شرکت ارتباطات زیرساخت، پهنای باند را یک به یک توزیع می‌کند و شرکت‌‌هایی که ارائه دهنده خدمات اینترنت هستند پهنای باند را یک به 24 یا یک به 32 توزیع می‌کنند، یعنی آن سهمی هم که شرکت زیرساخت استفاده نکرده، اینها استفاده می‌کنند. در بحث قیمت و کیفیت اینترنت هم به این موضوع اشاره شد که اگر کسی دارد 10 هزار تومان هزینه اشتراک ماهانه پرداخت می‌کند اگر این مبلغ به 8هزار تومان کاهش پیدا کند زیاد خوشحال نمی‌شود، اما اگر کسی سرویس 128 کیلوبیت دارد، بتواند به جای 3 کیلوبیت، 30کیلو بیت استفاده کند خیلی خوشحال می‌شود. برای این‌که این اتفاق بیفتد، باید هر کسی در جای خودش قرار بگیرد و انصاف را رعایت کنیم و به جای این‌که پهنای باند را یک به 24 به اشتراک بگذارند آن را به صورت یک به 8  به مشترکین ارائه کنند که این باعث می‌شود مشترک نهایی سود ببرد. انحصاری بودن واردات پهنای باند توسط شرکت ارتباطات زیرساخت، وظیفه‌ای است که حاکمیت برعهده او گذاشته است و اگر این وظیفه را از او سلب کنند، در نهایت هیچ فرقی به حال هیچ کس در مجموعه زیرساخت نخواهد شد.

علیرضا علمی: من خودم ISP دارم و اصلاً این طور نیست که پهنای باند را یک به 24 یا 32 به اشتراک بگذاریم. در حال حاضر بزرگ‌ترین مشکل ما بحث کانجست پهنای باند است. یک زمانی پهنای باند گران بود و لذا آن موقع صرفه‌جویی می‌کردند و هم‌اکنون صرفه‌جویی وجود ندارد و به اشتراک‌گذاری در دستور کار قرار گرفته است. اخیراً و حتی در دو سه سال گذشته من به شخصه چنین چیزی ندیدم که شرکت‌هایی که ADSL یا WIFI ارائه می‌کنند چنین اقدامی انجام بدهند. به عنوان مثال خود ما به مشترک سرویس 256 کیلوبیت با 8 گیگابیت دانلود ارائه کردیم که بتواند 30 الی 32 کیلوبیت دانلود داشته باشد اما چون با این مشترک به صورت گیگ کار می‌کنیم، برخی شب‌ها ظرفیت را خالی می‌کنیم و آن پهنای باند خالی باعث می‌شود که سرعت بالا رفته و تا 3 مگابیت، جواب بدهد و خود مشترک هم از این موضوع که سرعت بالاست ابراز رضایت می‌کند. برخی شرکت‌ها هم که اینترنت نامحدود استفاده می‌کنند، حتی به ضریب اشتراک یک به 8 اعتقادی ندارند.

نخجوانی: اگر موضوع کیفیت در کشور ما مهم است و همه از آن گلایه می‌کنند، قانونی داریم که اگر بالاتر از 128 کیلوبایت اینترنت بفروشیم جرم مرتکب شده‌ایم. این یک تناقض است که دوست دارم در صحبت‌ها مطرح شود.

سلمان: سند این قانون و ادعا کجاست؟

نخجوانی: ماه گذشته سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به همه شرکت‌های PAP اخطار داده است که واگذاری اینترنت بالاتر از 128 کیلوبیت غیرقانونی است و حتی در تبلیغات خودمان هم اگر سرویس 8 مگابیت را معرفی می‌کنیم، زیر آن می‌نویسیم «اداری» و اگر این عبارت را ننویسیم با ما برخورد می‌کنند در ضمن آقای سلمان یک شرایطی را در مورد جی‌میل و قطعی آن برای یک روز در سال مطرح کردند که باید در پاسخ به آن بگویم واقعاً این طور نیست و ما به عنوان بخش خصوصی به دنبال جذب مشتری هستیم و این‌که واقعاً اگر ایرادی وجود نداشته باشد ما بیمار نیستیم که از مشکلات HTTPS گلایه کنیم. ما با این مشکل مدام و به صورت روزانه دست به گریبان هستیم و البته مردم خودشان می‌دانند که وقتی به برخی ایام سال نزدیک می‌شویم طبیعی است که HTTPS با مشکل مواجه شود.

در مورد ضریب اشتراک و آن نکاتی که آقای سلمان گفتند باید بگویم اندازه‌گیری خاصی از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اتفاق نمی‌افتد. من در ‌ریز محاسبات اشتراک‌گذاری پهنای باند بودم و متأسفانه صحبت به وزیر رسید و تیتر رسانه‌ها شد و در نهایت شیطنت مطبوعاتی رخ داد. آنها تعداد کاربران شرکت‌های PAP را در سرعت ضرب کرده و اعلام کردند که شما به عنوان مثال فلان مقدار پهنای باند دارید که با این محاسبه به صورت یک به 20 به کاربران ارائه شده است، این حرف در صورتی درست ‌بود که همه سرویس‌هایی که ما فروختیم نامحدود باشد. پس از این بود که سازمان تنظیم مقررات با همه شرکت‌های PAP نامه‌نگاری کرد که محاسبات پهنای باند خود را اعلام کنید که چقدر موجودی پهنای باند دارید.

 ما در شرکت شاتل نشان دادیم با ترافیکی که داریم می‌توانیم چندین برابر کاربرهای موجود، اینترنت واگذار کنیم، چون بحث رقابت مطرح است و مخابرات هم به دلایلی همچون دارا بودن فیبرنوری و کافو در جایگاه انحصار نشسته است و مطمئن باشید اگر اشتراک پهنای باند یک به 24 بود، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی بیکار نمی‌نشست. شما یک نامه به سازمان تنظیم مقررات بنویسید و بدون هیچ مدرکی  اعلام کنید که مثلاً از یک شرکت PAP اینترنت دریافت کردید و از آن رضایت ندارید، رگولاتوری به شرکت مورد نظر نامه‌ می‌فرستد که ظرف مدت 5 روز فرصت دارند رضایتنامه کتبی مشتری را به آنها اعلام کنند. در سال‌های گذشته ما حتی یک بار هم به این‌که پهنای باند کمتری فروختیم محکوم نشدیم و در بدترین حالت ممکن وقتی شما نگاه می‌کنید نه فقط ما بلکه شرکت‌های مختلف ضریب اشتراک یک به2یا یک به 5/2 به مشترکین ارائه می‌کنند که حتی این رقم به 8 نمی‌رسد.

آیت‌اللهی: اگر کسی اندازه‌گیری و اعلام کرده است که پهنای باند ارائه شده به مشترکین یک به 24 بوده، باید خودش هم این موضوع را پیگیری کرده و جلوی آن را بگیرد. سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به عنوان یک نهاد حاکمیتی اگر شرکت‌هایی که خلاف تعهد، پهنای باند را که باید به صورت یک به 8 به کاربر ارائه می‌شد، یک به 24 عرضه کردند، جریمه نکرده، مسئول و مقصر است، ولی اگر این کار را کرده‌ است اسناد آن را به ما ارائه کنند و ما هم در سازمان نظام صنفی رایانه کل کشور با آن شرکت‌ها برخورد می‌کنیم.

شما می‌توانید یک بطری آب را یک جا 200 تومان و در یک هتل 7 ستاره 5 هزار تومان بخرید و کسی نیست که قیمت آن را کنترل کند. اگر واقعاً قبول داریم که ایجاد رقابت و نظارت بر صحت آن و این‌که در این رقابت ویژه‌خواری نباشد، می‌تواند به کیفیت منجر شود، باید بررسی کنیم ببینیم از ابتدا تا انتها چند مرحله داریم و کجا رقابت وجود دارد و در کجا ندارد و کجاها را می‌شود اصلاح کرد.

سلمان: من رقابتی که شما می‌فرمایید را قبول دارم اما می‌گویم که رقابت همه چیز نیست یعنی تنها مشکل، نبود رقابت یا تناقض در پروانه‌ها نیست، بلکه مشکلات دیگری هم وجود دارد. آماری که خدمت شما عرض کردم، از وضعیت فعلی شبکه اینترنت کشور استخراج شده است. بر همین اساس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی سهم هر کدام از شرکت‌ها یا بخش‌های دست‌اندرکار را اندازه گرفت و اعلام کرد 8/26 درصد از قیمت اینترنت برعهده شرکت ارتباطات زیرساخت، 4/34 متعلق به مخابرات ایران و 9/38 درصد هم سهم شرکت‌های PAP است. با این اوصاف اگر رگولاتوری این آمار را استخراج نمی‌کرد نمی‌توانست به این تقسیم‌بندی برسد که چقدر پهنای باند وارد کشور شده و چقدر مصرف می‌شود و چه تعداد مشترک وجود دارد.

 بنابراین در جلسه‌های طولانی از تقسیم رابطه مستقیم این دو، سهم هر کدام از شرکت‌ها در این زنجیره به دست آمد، به همین دلیل نظر دولت این بود که باید قیمت پهنای باند کاهش پیدا کند و آمدند برای آن سهم گذاشتند و اعلام کردند کاربر نهایی 20 درصد از این تخفیف نفع خواهد برد. شرکت ارتباطات زیرساخت‌ تنها شرکتی است که بدون این مصوبه نمی‌تواند با کسی قرارداد ببندد.

یعنی ما اگر بیاییم بعد از این مصوبه قرارداد 37 میلیونی با شرکت‌هایی که سرویس ADSL واگذار می‌کنند، منعقد کنیم، تخلف است. بنابراین تنها شرکتی که مقید به مصوبه  است و باید آن را اجرا کند شرکت ارتباطات زیرساخت است اما شرکت‌های PAP و شرکت مخابرات ایران خودشان را قائل به اجرای آن نمی‌دانند.

نخجوانی: چه کسی این حرف را زده است؟

سلمان: شما گفتید که مخابرات ایران خودش را قائل به این مصوبه نمی‌داند و آن را قبول ندارند.
نخجوانی: آن‌ها فقط گفتند که گردن شرکت‌های PAP از مو باریک‌تر است.

آیت‌اللهی: اگر تخلفی از نظر سازمان تنظیم مقررات اتفاق افتاده است ظلم به دیگران و مصرف‌کننده است که برای این تخلف دو اتفاق مهم آسیب‌شناسی و بررسی موانع و بازخواست متخلف صورت نگیرد که متأسفانه تا به امروز موضوع بازخواست شرکت‌های متخلف، اتفاق نیفتاده است. شما به عنوان یک کارشناس که می‌فرمایید در برخی از جلسه‌ها شرکت کردید، بفرمایید این مصوبه آن تخلف را حل می‌کند یا خیر؟ آیا با این مصوبه، آن‌ها پهنای باند اینترنت را فقط به یک به 8 می‌فروشند و دیگر یک به 24 نمی‌فروشند؟ آیا قبلاً این موضوع کنترل نمی‌شده است؟ این مصوبه تنها به یک بخشی از مصرف‌کنندگان رانت داده است.

ما به خاطر اهمیت اصل اولیه حضور اینترنت در سبد خانوار و کاهش قیمت آن، زیر بار این مصوبه رفتیم و تأکید می‌کنم که این مصوبه باید اصلاح شود.
آنچه از مجموع نظرات نمایندگان بخش دولتی و خصوصی در این میزگرد برمی آید این است که کاربران اینترنت در ایران، علاوه بر دغدغه قیمت و ارائه خدمات، مطالبه بهبود کیفیت این خدمات را نیز دارند، اگرچه اصلاح قیمت ها به خودی خود گامی در کیفی سازی است اما تمرکز بر بهبود کیفیت، الزام و ضرورت بیشتری دارد. افزون براین نکته، رقابتی کردن بازار خدمات اینترنت می تواند به افزایش کیفیت و اصلاح قیمت ها  بینجامد. «ایران» در ادامه بررسی های خود درباره معضلات فضای مجازی، در شماره های آینده خود باز هم به موضوعات دیگری خواهد پرداخت