شورای روابط خارجی اروپا: هاشمی محبوب جهان عرب از بهبود روابط با ریاض سخن می گوید/ایران و عربستان به خاطر سوریه خصومت ها را کنار می گذارند؟

«شورای روابط خارجی اروپا» نوشت: میلیون‌ها نفر از مردم سوریه در حال تلاش برای زنده ماندن در پناهگاه‌های پوشیده از برف خود هستند. با توجه به بحران جاری سوریه، جهان اسلام باید در این دوره زمانی خود را نشان دهد و برای سیاست خارجی خود دست به کار شود.

به گزارش سرویس بین الملل تیک Tik.ir، در پرتو تحولات اخیر در مسئله هسته‌ای ایرانیان، ایران و عربستان سعودی یک فرصت ناب و مناسب در اختیار دارند تا به شکلی استراتژیک عملیات خود در سوریه را پیش از برنامه‌ریزی مذاکرات صلح ژنو در ژانویه، مورد بازنگری قرار دهند. ایران و عربستان باید در صورت لزوم خارج از فرآیند ژنو، در مذاکراتی دو جانبه با هم تعامل کنند، تا میان خودشان به توافق برسند تا بلکه بعد از آن بتوان به آتش بس در سوریه امیدوار بود.

بعید است در حین برگزاری مذاکرات صلح ژنو، شور و مشورت مستقیم در مورد هماهنگی‌های منطقه‌ای میان ایرانیان و عربستانی‌ها انجام شود. اگر ایران با تفاسیر ارائه شده از ابلاغیه ژنو یک، که تقریباً به اتفاق آراء (به استثنای روسیه) از جانب تدوین‌کنندگان آن مورد پذیرش قرار گرفته، موافقت کند، آن‌گاه باید عقب‌نشینی «اسد» از قدرت را هم بپذیرد.

ایران تمایلی به پذیرش این شرط ندارد و بعید است در کنار گروه‌های مخالفان سوری در ژنو حضور یابد. اگر ایران و عربستان بخواهند به راه‌حلی جدی برای آتش‌بس در سوریه دست یابند، باید یک روند مذاکراتی جداگانه را آغاز نمایند که در آن مواضع آتی خود در مورد توازن قدرت در منطقه را به شکلی منسجم مورد بحث و گفتگو قرار دهند و مدیریت کنند. در سال گذشته، جنگ داخلی سوریه فقط در داخل کشور جریان نداشت بلکه به مرزهای کشورهای همسایه نیز سرایت کرد. پناهندگان در حال خروج از سوریه هستند و تعداد مبارزان خارجی که وارد کشور می‌شوند، نه تنها همسایگان نزدیک سوریه، بلکه اروپا را نیز تحت تأثیر قرار داده است.

بی‌ثباتی منطقه که از جنگ داخلی سوریه نشئت می‌گیرد باید عربستان سعودی و ایران را تحت فشار قرار دهد که بدانند زمان انجام این مذاکرات با سرعت هر چه بیشتر، فرا رسیده است.

حتی با وجود عوامل گیج‌کننده بسیاری که اکنون به درگیری سوریه کشیده شده‌اند، واضح است که بدون مداخله نظامی امریکا، اتفاق نظر میان ایران و عربستان سعودی گامی مهم در آتش بس جنگ سوریه خواهد بود. مردم سوریه به ناچار راه را برای آینده سوریه هموار خواهند کرد.

 به هر حال بعید است پایگاهی که سوری‌ها بتوانند در آن انجام این فرآیند طولانی را آغاز نمایند، در کنفرانس صلح ژنو مهیا گردد.

بعید است که ایجاد هرگونه ثبات نهایی در سوریه، به فهرست آرزوهای عربستان و ایران جامه عمل پوشاند؛ با این حال، می‌توان فضایی برای سازش و مصالحه ایجاد کرد. این توافقنامه می‌تواند به شکل توافق در مورد یک چارچوب اشتراک قدرت، یا برگزاری انتخابات (تحت نظارت جامعه بین‌الملل) باشد که گروه‌های وفادار به «اسد» و شایسته‌ترین گروه‌های مخالفان، برای رقم زدن آینده سوریه در آن شرکت جویند.

برای رسیدن به هر مرحله از آتش بس در سوریه، ایران و عربستان سعودی باید کنار هم نشسته و با یکدیگر مشورت کنند. مذاکرات دوجانبه میان ایران و عربستان سعودی، ضروری و امکان‌پذیر است. اگرچه بسیاری افراد مشتاقند به شکاف میان سنی-شیعه دامن بزنند، اما اختلافات فرقه‌ای را می‌توان از طریق متحد کردن منافع ملی هر دو کشور، مدیریت کرد. دولت جدید ایران به جهان عرب کمک کرده است. «ظریف» در طول تازه‌ترین دیدار خود از منطقه، آمادگی ایران به همکاری با عربستان سعودی در خصوص معضلات منطقه را تکرار کرد.

از وقتی رئیس جمهور «روحانی» به قدرت رسیده، هنوز هیچ دیدار رسمی میان ایران و عربستان سعودی صورت نگرفته است. با این حال، «رفسنجانی» رئیس جمهور سابق ایران که در جهان عرب محبوبیت دارد، علناً در مورد تمایل خود به بهبود روابط با ریاض سخن گفته است.

علیرغم موضع محکمی که عربستان سعودی علیه تصویب یک قرارداد با ایران در مورد برنامه هسته‌ایاش اتخاذ کرده است، «ملک عبدالله» در ابتدا حامی انتخاب «روحانی» و پیام ایران مبنی بر گسترش روابط منطقه‌ای بود. به طور کلی نشانه‌ها حاکی از آن است که ایران و عربستان سعودی می‌توانند یک مسیر دیپلماتیک را برای آتش‌بس در سوریه دنبال نمایند و در طول این زمستان، تنش‌های منطقه‌ای خود را کنار گذارند.

تا وقتی بازیگران بزرگ همچنان در مذاکرات ژنو نادیده گرفته می‌شوند، بعید است صلح یا آتش‌بس در آینده نزدیک در سوریه اتفاق افتد. ایران و عربستان سعودی باید در مورد منافع خود در منطقه و به ویژه در سوریه، یک موضع مسئولیت‌پذیر اتخاذ نمایند. حال که شروع سومین زمستان، بحران انسانی سوریه را تشدید کرده است، ایران و عربستان سعودی باید در مذاکراتی دوجانبه که می‌بایست زودتر از این‌ها انجام می‌شد، با هم تعامل کنند. به موازات مذاکرات صلح ژنو، این مسئله گامی در جهت نزدیک شدن به کاهش خشونت‌ها در سوریه و جلوگیری از شروع چهارمین زمستانی خواهد بود که طی آن میلیون‌ها سوری در چادر پناه می‌گیرند.