نقش داریوش مهرجویی در سینمای ایران

اگر روزی سریالی با موضوع تاریخ سینمای ایران ساخته شود، نقش داریوش مهرجویی در چند قسمت آن پررنگ و در قسمتهایی کوتاه و کم رنگ متصور می شود، اما به هر حال یکی از بازیگران اصلی آن خواهد بود.

در این سریال که امید می رود در آینده ساخته شود، زندگینامه داریوش مهرجویی از جمله تولد او در 17 آذر سال 1318 در تهران و عزیمتش به آمریکا در سن 20 سالگی برای تحصیل، مطرح می شود ولی در این مجموعه بیشتر بر سینمای متفاوت او که توانسته نظر خاص و عام را جلب کند، تاکید خواهد شد.

این سریال اگر قسمت هایی چون موج نو، اقتباس ادبی، زن در سینما، کمدی، طرح مسائل روشنفکری و جشنواره ها، داشته باشد، نقش بازیگری که به جای مهرجویی ایفای نقش می کند در همه این قسمتها پررنگ خواهد بود.

در این مجموعه، به احتمال زیاد چند نما از فیلم ˈالماس 33 ˈ اولین اثر مهرجویی (سال 46)، که ساخت آن بسیار پر هزینه بوده ولی مورد توجه مردم و منتقدین قرار نگرفت، نمایش داده می شود و نظر یکی از نویسندگان، که آن را مصداق آفتابه لگن هفت دست - شام و نهار هیچی، دانسته نیز یادآوری شود.

سازندگان این سریال شاید بخش هایی از آخرین کارهای مهرجویی مثل چه خوبه که برگشتی ( 1391) را نیز پخش کنند و دیدگاه منتقدان در مورد این فیلم مبنی بر اینکه بهتر است استاد دیگر فیلم نسازند، را هم مطرح کنند.

سازندگان سریال سینمای ایران با هر دیدگاهی که داشته باشد نقش مهرجویی و فیلم گاو،( 1348) در موج نوی سینمای ایران را نمی تواند نادیده بگیرند هرچند ممکن است گفته های ابراهیم گلستان ( سازنده فیلم های خشت و آیینه و اسرار دره جنی ) را که نقش مهرجویی را کم رنگ جلوه داده و اهمیت این فیلم را در داستان غلامحسین ساعدی دانسته؛ نیز پخش کنند.

در این سریال به طور قطع تصاویری از فیلم گاو پخش می شود و گفته خواهد شد که این فیلم نگاه جهانیان به سینمای ایران را عوض کرده است.سازنده این سریال به گونه ای تصویری نشان خواهد داد که برخی از دیگر آثار مهرجویی نیز از اهمیت برخوردارند و موفقیت او تنها به فیلم گاو محدود نمی شود.

کارگردان این سریال با نمایش گوشه هایی از جشنواره های داخلی وخارجی موفقیت های مهرجویی را در قاب تصویر قرار خواهد داد و یادآور می شود که کارهای این کارگردان اولین جوایز مهم بین المللی را نصیب سینمای ایران کرده است.

در این سریال تصاویری از اعطای جایزه های مهم بین المللی به مهرجویی به عنوان کارگردان و عزت الله انتطامی بازیگر فیلم گاو پخش می شود و نگاهی گذرا به دیگر موفقیت های این فیلمساز در جشنوارهای شیکاگو، مسکو، برلین، پاریس، توکیو، سن سباستین ،نانت، سائوپائولوی برزیل و زیمباوه خواهد شد.

سازنده این سریال با نام بردن از فیلم های آقای هالو، پستچی ،دایره مینا، سارا و پری که در جشنوارهای داخلی و خارجی برنده جایزه شده اند، حضور داریوش مهرجویی به عنوان داور در جشنوارهای بین المللی را نیز مطرح می کند.

سازندگان سریال سینمای ایران با هردیدگاهی، مهرجویی را به عنوان یکی ازصاحبان پرشمارترین آثار اقتباسی و از موفق ترین ها در این زمینه ارزیابی می کنند و یادآور می شوند که فیلم گاو با آن همه موفقیت و استقبال مردم و منتقدان از قصه چهارم مجموعه عزاداران بیل نوشته غلامحسین ساعدی اقتباس شده است.

سازندگان این فیلم شاید به این نکته نیز اشاره کنند که مرحوم دکتر هوشنگ کاووسی از منتقدان سخت گیر و ابداع کننده اصطلاح فیلمفارسی به تعریف از فیلم گاو پرداخته و نوشته است که مایه ای که دکتر ساعدی در نوشته اش می آورد متبحرانه و مبتکرانه است که با دخالت یک گارگردانی آگاه و با احاطه چون مهرجویی به فیلمی قابل توجه تبدیل شده است.

در این سریال به زبان تصویرگفته می شود که همکاری نتیجه بخش ساعدی و مهرجویی موجب شده تا داستان فیلم گاو به خوبی وجهه سینمایی یافته و به دلیل شخصیت پردازی مناسب، رعایت اصول فیلمنامه نویسی و در نظر گرفتن سلیقه مخاطب بارها از سوی منتقدان به عنوان بهترین فیلم سینمای ایران معرفی شود.

آنان به فیلم مدرسه ای که می رفتیم( 1359) به کارگردانی داریوش مهرجویی و بر اساس داستانی از فریدون دوستدار نیز به عنوان یکی از اولین فیلمهای اقتباسی پس از انقلاب اشاره می کنند و در خصوص فیلمهای آقای هالو ( 1349 )، پستچی ( 1351) لیلا( 1375) و درخت گلابی( 1376 )که با اقتباس از چند نمایشنامه تولید شده اند، نیز مطالبی طرح می کنند.

در این سریال گفته می شود که مهرجویی باساخت آثار متعدد اقتباسی از جمله دو فیلم پری ( 1373) و سارا(1371) که به ترتیب از روی کتاب معروف جی.دی.سالینجر به نام فرانی و زویی و خانه عروسک نوشته ی هنریک ایبسن نمایشنامه نویس شهیر نروژی ساخته شده اند، نام خود را در این زمینه ماندگار کرده است .

در این سریال گفته خواهد شد که این کارگردان، فیلم هامون (1368) را نیز با نگاهی به کتاب هرتسوگ اثر سائول بلو نویسنده کانادایی و زندگینامه کی یرکگارد ( فیلسوف دانمارکی) ساخته است.

سازندگان این سریال شاید حتی قسمتی را به بررسی فیلم هامون اختصاص دهند و ازآن به عنوان فیلمی فلسفی که دغدغه های روشنفکران را مطرح کرده، ستایش و خاطرنشان کنند که هامون با بازی مرحوم ˈ خسرو شکیبایی ˈ از سوی مجله فیلم به عنوان برترین شخصیت تاریخ سینمای ایران انتخاب شده است.

آنان ممکن است نقدهای مثبت که این فیلم را به دلیل طرح سینمایی مسائل فلسفی، مسئله عشق و ایمان و دنیاخواهی و آرمان خواهی ستوده اند در فیلم خود بگنجانند و همزمان نظر برخی دیگر از منتقدان را که این فیلم را رواج دهنده عرفانی منفعل دانسته اند نیز، طرح کنند.

در این سریال بر این نکته تاکید می شود که داریوش مهرجویی از جمله مردانی است که در آثار خود به ویژه در فیلم های بانو، سارا، پری و لیلا مسایل زنان را در قاب تصویر قرار داده و نقش برجسته ای در این خصوص دارد.

هم چنین، نظرات برخی دیگر از منتقدان که فیلم های مهرجویی را بیان کننده جریان فیمنیسم در ایران دانسته که زن را فارغ از زندگی خانوادگی و احساس مادری تصویر کرده نیز، پخش خواهد شد.

سازندگان سریال سینمای ایران در بررسی تاریخ کمدی به ناچار باید از داریوش مهرجویی و فیلم اجاره نشینها (1365) یاد کنند و بگویند که این فیلم با بازی عزت الله انتظامی و اکبر عبدی نقطه عطفی در تولید فیلم کمدی در ایران محسوب می شود، زیرا نه به تنها با دیالوگ بلکه با زبان و ساختاری سینمایی با تماشاگر رابطه برقرار می کند.

آنان ویژگی های ارزشمند این فیلم را یادآوری می کنند و ممکن است از برخی ضعف ها مثل اینکه اکبر عبدی در صحنه انفجاری به نسبت بزرگ، هیچ آسیبی نمی بیند و فقط سیاه می شود را نادیده بگیرند ولی ضعف دیگر اثار کمدی این فیلمساز مثل چه خوبه که برگشتی را به طور حتم مطرح می کنند.

در این مجموعه شاید به مسئله توقیف فیلم های داریوش مهرجویی از جمله فیلم سنتوری( 1385) و ندادن مجوز ساخت به برخی آثار او نیز اشاره هایی شود.

شاید در این مجموعه به سبک های سینمایی نیز پرداخته شود و در آن فیلم لیلا با بازی لیلا حاتمی به عنوان بهترین ملودرام سینمای ایران معرفی شود و گونه های دیگر فیلمسازی در آثار این کارگردان را نیز در قاب تصویر قرار گیرد.

سازندگان این سریال ناچارند بحث خود را در خصوص این فیلم ساز برجسته ناتمام بگذارند زیر او هنوز فعالیت دارد و شاید فیلم های درخور دیگری به پرونده کاری اش بیفزاید یا فیلم هایی بسازد که منتقدان و دوستدارانش را کمی دلسرد کند، اما به هر حال او و آثار ماندگارش در تاریخ سینمای ایران جاودانه خواهند ماند.