آیا 'اوباما' باید به 'ایران' سفر کند؟

 به عقیده برخی تحلیل گران، قدرت های جهان و به خصوص آمریکا برای سوق دادن ایران به موضع همکاری در زمینه برنامه هسته ای به عاملی مهم برای تغییر بازی نیاز دارند. آنها معتقدند پیشنهاد سفر اوباما به ایران، ایده ای برانگیزنده خواهد بود اما ممکن است گزینه جایگزین آن مقابله نظامی باشد.

به گزارش فرارو به نقل از کریستین ساینس مانیتور، ایران طی 34 از زمان انقلاب خود دستاوردهای مهمی در خاورمیانه داشته و علیرغم موج تحریم های اقتصادی غرب، برنامه هسته ای خود را بدون کوچکترین نشانه ای از کند شدن روند آن، پیگیری کرده است. آیا زمان آن رسیده که آمریکا جریان موجود را تغییر داده و حرکتی مانند «سفر نیکسون به چین» را در مورد جمهوری اسلامی ایران اجرایی کند؟

این ایده برانگیزنده در مرکزیت دو کتاب جدید دو تن از کارشناسان آمریکایی در مورد ایران باعث تعجب برخی در واشنگتن شده است؛ حتی در شرایطی که مذاکرات میان ایران و گروه 1+5 در مورد برنامه غنی سازی اورانیوم تهران روز سه شنبه آغاز شد.
برخی کارشناسان می گویند قدرت های جهان، به خصوص آمریکا اگر خواهان حرکتی از سوی ایران و شاید اجتناب از به راه افتادن جنگ خاورمیانه تا تابستان سال آینده هستند، باید به دنبال عاملی بزرگتر از کاهش اندک تحریم ها برای تغییر جریان بازی باشند.

فلینت لورت، کارشناس سابق امور خاورمیانه در شورای امنیت ملی دولت بوش و استاد امور بین الملل دانشگاه پنسیلوانیا می گوید: «اگر آمریکا سطح مشخصی از غنی سازی امن را بپذیرد، می توان طی چند هفته به یک توافق در مورد مسئله هسته ای رسید، اما این توافق به طور اساسی به معنای پذیرش جمهوری اسلامی به عنوان یک قدرت مشروع است.» مسئله ای که لورت از آن حمایت و دفاع می کند.

لورت که چندی پیش با همکاری همسرش، هیلاری من لورت از دانشگاه جورج تاون کتاب «رفتن به تهران» را منتشر کرده، می گوید رئیس جمهور در نهایت مجبور است برنامه ای مشابه «راه گشایی نیکسون- کسینجر به چین» در سال 1972 را اجرایی کند و «ایران و برخورداری آن از سیاست خارجی مستقل را بپذیرد.»

باراک اوباما متعهد شده که ایران را از ساخت تسلیحات هسته ای باز دارد، این در حالی است که اسرائیل به عنوان متحد آمریکا که ماه مارس میزبان اوباما خواهد بود، مدعی است ایران احتمالاً در حال حاضر ذخایر لازم اورانیوم غنی شده و عوامل دیگر برای تسریع روند تولید بمب هسته ای تا تابستان سال جاری را دارد.

بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل اخیراً مدعی شد که ذخایر اورانیوم با غنای 20 درصد ایران، جمهوری اسلامی را به «خط قرمز» نزدیکتر کرده و مقامات اسرائیل هشدار داده اند که عبور از این خط قرمز حمله نظامی علیه تاسیسات هسته ای ایران را به دنبال خواهد داشت.

ایران بارها تاکید کرده که برنامه هسته ای خود را با اهداف صلح آمیز به پیش می برد اما متعهد شده هرگز بر سر برنامه غنی سازی اورانیوم معامله نکند و هرگز در برابر تحریم های شدید اقتصادی غرب سر فرود نیاورد.

در چنین شرایطی گزینه های آمریکا به شدت محدود هستند. جو بایدن، معاون رئیس جمهور آمریکا اوایل ماه جاری میلادی پیشنهاد اوباما در مورد مذاکرات مستقیم با تهران که نخستین بار در سخنرانی مراسم تحلیف سال 2009 از سوی رئیس جمهوری آمریکا مطرح شد را بار دیگر تکرار کرد. اما بایدن که در کنفرانس امنیت بین المللی مونیخ صحبت می کرد، گفت ایران باید آماده ارائه یک برنامه ویژه باشد.

به عقیده برخی کارشناسان منطقه ای، بحران هسته ای ایران هرگز بدون کاهش سردی روابط واشنگتن- تهران حل نخواهد شد. اما برخی دیگر از جمله چند تن از جمهوری خواهان جنگ طلب هشدار می دهند که مقامات ایران هر مذاکره ای با واشنگتن را به درازا خواهند کشاند.

در کنفرانس مونیخ در کنار سخنان بایدن، جان مک کین، سناتور ایالت آریزونا تاکید کرد که با مذاکرات مستقیم مخالفتی ندارد اما با اشاره به اینکه امید چندانی به نتیجه بخش بودن آن نیست گفت: «ما پیشتر این فیلم را دیده ایم.»

مک کین در ادامه افزود: «ما باید از تاریخ درس بگیریم؛ هیچ اهمیتی ندارد که در چه موردی گفتگو صورت گیرد، اگر هنوز با مشکلات بنیادی- وی مدعی است مشکلات بنیادی خواست ایران برای دستیابی به سلاح هسته ای است- روبرو هستید، انجام گفتگو چندان اهمیتی ندارد.»

لورت که در سال های اولیه جنگ افغانستان عضوی از تیم مذاکره کننده آمریکایی با ایران بوده، در مقابل اظهارات مک کین به دلیل تجربه ای که داشته، می گوید: «ما می توانیم با رهبر معظم ایران و نظامی که ایشان ریاست آن را به عهده دارند، مذاکره کنیم.»

لورت با اشاره به اینکه هرگونه گشایشی با ایران در شرایط فعلی، به دلیل جایگاه آسیب دیده آمریکا در خاورمیانه پس از جنگ عراق و افغانستان، بسیار دشوارتر خواهد بود، می افزاید عملکرد شورای امنیت ملی آمریکا در دوره ریاست جمهوری بوش، تلاش های وی برای تقویت دیدگاه های مربوط به تعامل با ایران را نابود کرد.

وی با بیان اینکه جایگاه آمریکا در منطقه با سقوط آزاد روبرو است، اضافه می کند یک مداخله نظامی دیگر در منطقه برای آمریکا مهلک خواهد بود.

اما به عقیده لورت پذیرش و توافق با جمهوری اسلامی ایران می تواند آغازگر روند احیای آمریکا در منطقه باشد. بازسازی روند نزدیکی آمریکا به چین توسط ریچارد نیکسون، سی و هفتمین رئیس جمهور آمریکا، موقعیت آمریکا در آسیا را نجات داد. لورت معتقد است رویکردی مشابه از سوی اوباما در قبال ایران «می تواند نتیجه ای مشابه داشته باشد.»