ماجرای دشمنی مصباح یزدی با شریعتی / شاگردان مصباح، مقالات شریعتی را پاره می کردند

مرکز اسناد: در پی درگذشت علی شریعتی اختلافات در حوزه علمیه ازجمله مدرسه‌ «حقانی» بر سر او بالا گرفت. موافقان از یک سو و مخالفان به رهبری آیت‌الله مصباح یزدی از سوی دیگر مکررا با یکدیگر در نزاع بودند. در همین شرایط، شایعاتی نیز درباره مخالفت امام و علامه طباطبایی با شریعتی مطرح شد.

 

پس از درگذشت دکتر علی شریعتی، فضای فکری و سیاسی حوزه‌های علمیه متأثر از آرای وی دستخوش تغییرات قابل توجهی شد. این تغییرات به‌ویژه در میان طلاب و روحانیون جوان، موجب بروز اختلافات شدید فکری و حتی تنش‌های فیزیکی میان موافقان و مخالفان او شد. مدارس علمیه، نظیر مدرسه‌ «حقانی»، به یکی از کانون‌های اصلی این جدال‌ها به رهبری آیت‌الله مصباح یزدی بدل گردید. در این فضا، مخالفان شریعتی ادعا می‌کردند که شخصیت‌هایی برجسته همچون امام خمینی و علامه طباطبایی با شریعتی صراحتا مخالفت، و اعلامیه‌هایی در رد او صادر کرده‌اند.

 

 

ادعاهایی مبنی بر راخذ مواضعی مخالف با شریعتی از جانب امام و علامه طباطبایی مطرح شده است و در سندی که در ادامه بررسی می‌شود نیز بازتاب داده شده است. در رابطه با موضع امام خمینی نسبت به دکتر شریعتی، اسناد و روایت‌های مختلفی وجود دارد. برخی از منابع، مانند سند موجود، ادعا می‌کنند که اعلامیه‌ای از سوی امام در رد شریعتی صادر شده است. اما شواهد دیگر نشان می‌دهند که امام خمینی همواره از اتخاذ مواضع تفرقه‌برانگیز پرهیز داشت و نسبت به آثار شریعتی رویکردی متوازن‌تر داشت. از طرفی، برخی شاگردان امام معتقدند اعلامیه‌ای صریح درباره نفی یا تأیید شریعتی توسط ایشان صادر نشده و بیش‌تر این ادعاها مربوط به جریان‌های دیگر بوده است.

 

علامه طباطبایی، به عنوان یکی از چهره‌های برجسته فلسفه و عرفان اسلامی، معمولاً وارد نزاع‌های سیاسی نمی‌شد. با این حال، شایعاتی درباره نگارش کتابی از سوی ایشان در رد شریعتی وجود دارد که در این سند نیز بازتاب داده شده است. این شایعات به احتمال زیاد ناشی از نقل‌قول‌های غیرمستند است. اما اختلافات فکری میان دیدگاه‌های فلسفی و عرفانی علامه و رویکرد جامعه‌شناختی شریعتی انکارناپذیر است.

 

در ادامه برای روشن‌تر شدن ابعاد موجود به بررسی سندی در این حوزه می‌پردازیم:

 

تاریخ: 8/9/36 (1356)

 

موضوع: دکتر علی شریعتی

 

از موقعی که دکتر علی شریعتی فوت شده، طرفداران وی در حوزه زیاد شده‌اند، به‌طوری‌که روزی نیست که در مدرسه حقانی بین طرفداران شریعتی و مخالفین او مشاجرات لفظی و حتی کتک‌کاری صورت نگیرد. مخصوصاً پس از فوت مصطفی خمینی و آزادی‌هایی که طلاب از جانب دولت پیدا کرده‌اند، این وضع شدت یافته است. به‌طوری‌که در مدارس علمیه کتاب‌های شریعتی به فروش می‌رسد و مخالفین نیز جرأت نمی‌کنند جلوگیری از فروش کتاب‌های مذکور بکنند. حتی مراجع تقلید هم از این جار و جنجال‌ها عاجز شده‌اند و کاری از دستشان ساخته نیست.

 

شدیدترین وضع اختلافات بین طرفداران شریعتی و مخالفین وی فعلاً در مدرسه حقانی دیده می‌شود؛ زیرا یکی از مدرسین آن مدرسه به نام مصباح یزدی، که از مؤسسین [موسسه] در راه حق نیز می‌باشد، از مخالفین سرسخت شریعتی است. لذا طرفداران شریعتی در جلسات درس وی شرکت نموده و مقالاتی را که بر رد شریعتی می‌نویسد، پاره می‌کنند. شاگردان مصباح هم مقالات شریعتی را پاره می‌کنند.

 

با این‌که از جانب [امام] خمینی اعلامیه‌ای بر رد شریعتی داده شده است، ولی طرفداران شریعتی می‌گویند منظور [امام] خمینی شریعتی نبوده، بلکه آشوری و سید ابوالفضل برقعی بوده است. عده‌ای از آنان اظهار عقیده می‌کنند که آقای شهاب‌الدین اشراقی، داماد آقای خمینی، که با کلیه طلبه‌های انقلابی مخالف است، این اعلامیه را از جانب [امام] خمینی جعل کرده و مربوط به [امام] خمینی نمی‌باشد.

 

علامه طباطبایی را تمام حوزه علمیه قبول داشتند، ولی اخیراً کتابی بر رد شریعتی نوشته است. لذا طرفداران شریعتی در حال حاضر به او هم بد می‌گویند. شیخ عباس صالحی یزدی می‌گفت قرار است برای چهلم مصطفی خمینی، آقای مرتضی حائری به اتفاق شهاب‌الدین اشراقی به عراق مسافرت کنند و شهاب‌الدین اشراقی در این مسافرت نامه‌ای از خمینی بگیرد که صراحتاً در آن بنویسد شریعتی از امام نیست و او را نفی کند.

 

نظریه شنبه - به‌طوری‌که من تحقیق کردم، موضوع مسافرت حائری و اشراقی به عراق صحت ندارد. ولی اگر چنین اعلامیه‌ای از جانب خمینی در مورد شریعتی صادر شود، دیگر طرفداران شریعتی ساکت شده و به‌کلی از بین خواهند رفت.

 

نظریه یکشنبه- مفاد گزارش [سند ناخوانا] و نظریه شنبه مورد تأیید است. به‌طوری‌که از ناحیه سایر منابع کسب خبر شد، امکان زد‌و‌خورد بین طرفداران شریعتی و طرفداران مصباح یزدی در مدرسه حقانی وجود دارد.