با وجود قطع مازوت سوزی در برخی از شهرهای آلوده، باز هم این شهرها درگیری آلودگی شدید هستند و هوای اصفهان گویای این شرایط است. در تهران نیز هرساله پاییز و زمستان درگیر آلودگیهای شدید است که راهکارهای مدیریت شهری در چند سال اخیر حدوداً نتیجهی محسوس و مطلوبی در رابطه با ان نداشته است.
مسعود تجریشی، معاون اسبق سازمان محیط زیست، درباره آلودگی هوا با وجود قطع مازوت سوزی به «انتخاب» گفت: این انتظار درست نیست که بدون مازوت هوا خوب شود. در ادبیات مربوط به آلودگی هوا یک مسألهای به نام مطالعات سیاههی انتشار وجود دارد. این مطالعه میگوید چه آلایندهای توسط چه نوع فعالیتهایی، به چه میزان و در چه ماههایی از سال انسانها را با خطر مواجه کند. به عنوان مثال عواملی که باعث میشود شهر اصفهان آلوده شود، متفاوتتر از عوامل آلایندهی تهران است. در هر کدام از این مطالعات سهم فعالیتها در ایجاد آلودگی مشخص است. در تابستان شهر تهران به واسطهی ازون آلوده است. چون این گاز بی بو و بی رنگ است، کسی احساس خطر نمیکند در حالیکه اگر بیش از یک ماه هوای تهران را در تابستان بررسی کنید، ازون عامل آلاینده تشخیص داده میشود. 11 صبح تا 4 عصر این گاز به شدت افزایش پیدا میکند. گازی که از بنزین حاصل میشود، با نور خورشید گاز لایه پایین را ایجاد میکند.
وی دربارهی آلودگی تهران در زمستان و پاییز اظهار داشت: در زمستان و پاییز عوامل آلاینده متفاوتاند. در تابستان هوا لایهبندی نمیشود چون هوا گرم است و با وزش باد هر گازی که وجود داشته باشد، از هوا کنار میرود. در آبان این روند شروع و هوا لایهبندی میشود. در پاییز تهران یک حالت لایهبندی و گلخانهای به خود میگیرد. پایین آمدن آلودگی در سطح شهر، باعث احساس بیشتر آلودگی میشود. به جای اینکه آلودگی به حدود 18 هزار متر برسد، در زمستان به هزار متر میرسد. این اتفاق هرآنچه که در پایین به عنوان گاز تولید میشود را در سطح خود نگه میدارد. ما در پاییز و زمستان مشکل وارونگی هوا را داریم و این مسأله باعث میشود ذراتی که قابلیت پخش شدن دارند به حداقل ممکن برسند.
او در رابطه با علل آلودگی هوای تهران گفت: در زمستان اگر سوخت نامناسب استفاده کنید و موتور ماشینها درست کار نکند هوا بیشتر آلوده میشود. در زمستان 75 درصد علت اینکه ذرات در سطح پایین آسمان تجمع پیدا میکنند به کامیونها و اتوبوسها برمی گردد. گازوییل مصرفی در ایران گوگرد دارد. اتوبوسهای خوب ما بیرون شهر در حال تردداند و هر اتوبوس قدیمی در داخل شهر است، حتی اتوبوسهای ایران ناسیونال ساخت قبل از انقلاب در تهران مشغول تردد و آلودگی هستند. مثلاً کامیونهای قدیمی مانند ماک، شبها در تهران تردد دارند و باعث افزایش آلودگی میشوند.
تجریشی دربارهی آلودگی هوا در اصفهان گفت: مسیر باد از نیروگاه شهید منتظری به صورتی است که تمامی صنایع مستقر، آلودگیشان به سمت شهر است. مطالعات سیاههی اصفهان میگوید که مهمترین عوامل در اصفهان موتور سیکلت است. راهکار عبور از این بحران کاهش تردد در خیابان هاست. ماشین برقی هم هیچ نقش خاصی نمیتواند ایفا کند. لنت ترمز و لاستیک خودرو بر آلودگی اثر میگذارد، حالا خودرو برقی باشد یا بنزینی! مسألهی اسقاط هم باید جدی گرفته شود.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: نقش ذرات معلق در هوای تهران به منابع متحرک برمیگردد که سهم ۵٨ درصدی دارد از این رو باید تمرکز بر روی خروج خودروهای فرسوده باشد.