کشورهای مختلف برای مقابله با اعتیاد جوانان به شبکه‌های اجتماعی چه تمهیداتی اندیشیده‌اند؟

استرالیا با ارائه لایحه ممنوعیت دسترسی کودکان زیر ۱۶ سال به شبکه‌های اجتماعی، به جمع کشورهایی پیوست که برای مقابله با اعتیاد دیجیتال جوانان تلاش می‌کنند. کشورهای مختلف پیش از این تلاش کرده‌اند با تصویب قوانینی همچون اعمال جریمه‌ها یا وضع ساعات منع فعالیت، این مسئله را حل کنند.

 

این روزها، والدین نگران‌تر و کودکان روز به روز به شبکه‌های اجتماعی معتادتر می‌شوند. در فرانسه، عضویت در شبکه‌های اجتماعی برای افراد زیر ۱۳ سال اصولاً ممنوع است و نوجوانان بین ۱۳ تا ۱۵ سال نیز به رضایت والدین نیاز دارند.

 

با این حال، دور زدن این محدودیت‌ها بسیار آسان است؛ به عنوان مثال، بسیاری از نوجوانان با دستکاری تاریخ تولد یا از طریق استفاده از گوشی هوشمند افراد دیگر به راحتی به محتوای شبکه‌های اجتماعی دسترسی پیدا می‌کنند.

 

در چندین مطالعه به تأثیرات منفی و مخرب شبکه‌های اجتماعی اشاره شده است. آخرین مورد، گزارشی است که در فرانسه در اواخر ماه آوریل با همراهی کمیسیونی متشکل از کارشناسان انجام شد. این گزارش استفاده از تلفن همراه  را  از سن ۱۱ سالگی به بعد توصیه می‌کند و استفاده از تلفن هوشمند پیش از ۱۳ سالگی و دسترسی به شبکه‌های اجتماعی پیش از ۱۵ سالگی را مناسب نمی‌داند، چرا که این کمیسیون بر «ماهیت اعتیادآور» این شبکه‌ها تأکید کرده است.

 

طبق همین گزارش، ۳۵ درصد از کودکان ۷ تا ۱۲ سال و ۸۹ درصد از نوجوانان ۱۳ تا ۱۸ ساله در حال حاضر تلفن‌های هوشمند  شخصی خود را دارند.

 

 

دولت استرالیا بر اساس لایحه‌ای که از سال جاری اجرایی می‌شود، تصمیم گرفته تا از قانون‌گذاران فرانسه هم فراتر رود و سن حداقلی برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی را بین ۱۴ تا ۱۶ سال تعیین کند. این تصمیم روز سه‌شنبه، ۱۰ سپتامبر (۲۰ شهریور ۲۰۲۴) توسط آنتونی آلبانیزی، نخست‌وزیر استرالیا اعلام شد. به این ترتیب، استرالیا یکی از اولین کشورهای جهان می‌شود که بیشترین محدودیت سنی را برای دسترسی به شبکه‌های اجتماعی اعمال می‌کند.

 

نخست وزیر استرالیا با «آفت» نامیدن این پلتفرم‌ها برای جوانان، اعلام کرد تا زمانی که این قانون به مرحله اجرا برسد، یک آزمایش سنجش سن پیش از ورود به شبکه‌های اجتماعی در ماه‌های آینده به اجرا خواهد در آمد. با این‌ حال، تحلیل‌گران معتقدند که کنترل این محدودیت سنی همچنان دشوار است. توبی موری، استادیار علوم کامپیوتر و فناوری اطلاعات در دانشگاه ملبورن، معتقد است که هنوز حتی مشخص نیست که ابزارهای فنی لازم برای اعمال چنین محدودیتی وجود داشته باشد. وی تاکید کرد: «دولت در حال آزمایش فناوری‌ها برای تأیید سن است. اما ما می‌دانیم که روش‌های فعلی قابل اعتماد نبوده و به راحتی قابل دور زدن و یا برای حریم خصوصی کاربران خطرناک هستند.»

 

فرانسه و استرالیا تنها کشورهایی نیستند که از افزایش استفاده کودکان از صفحه نمایش و به ویژه شبکه‌های اجتماعی نگرانند. چندین کشور دیگر نیز تدابیری در این زمینه اتخاذ کرده‌‌اند.

 

 

شورای وزیران اسپانیا در ماه ژوئن لایحه‌ای را تصویب کرد که حداقل سن برای دسترسی به شبکه‌های اجتماعی را ۱۶ سال تعیین می‌کند.

 

در اسپانیا، اکنون برای افتتاح یک حساب کاربری و اتصال به تیک‌تاک، اینستاگرام یا ایکس به اجازه والدین نیاز است. آژانس حفاظت از داده‌های اسپانیا (AEPD) اعلام کرده است که روی توسعه یک سیستم شناسایی کار می‌کند تا از دور زدن افراد زیر سن قانونی هنگام ایجاد حساب‌های خود جلوگیری کند.

 

 

در ایالات متحده، از ماه مارس ۲۰۲۴ طبق قانونی که در ایالت فلوریدا تصویب شده، نوجوانان زیر ۱۴ سال دیگر حق اسکرول یا همان مرور صفحات شبکه‌های اجتماعی را ندارند. این قانون که توسط ران دی‌سانتیس، فرماندار جمهوری‌خواه فلوریدا امضا شده‌است، بار مسئولیت را به دوش پلتفرم‌ها انداخته و برای شرکت‌هایی که «آگاهانه یا از روی بی‌احتیاطی» این قانون را نقض کنند، جریمه سنگینی به مبلغ ۵۰ هزار دلار در نظر گرفته است.

 

البته نوجوانان بین ۱۴ تا ۱۵ سال می‌توانند با رضایت والدین در شبکه‌های اجتماعی ثبت‌نام کنند و از ۱۶ سال به بعد آزادانه به این پلتفرم‌ها دسترسی داشته باشند.

 

ایالت‌های یوتا و آرکانزاس نیز دسترسی کودکان به شبکه‌های اجتماعی را محدود کرده‌اند. در سطح فدرال نیز لایحه‌ای که حداقل سن برای عضویت در پلتفرم‌ها را ۱۳ سال تعیین می‌کند در ماه ژوئیه توسط مجلس سنا تصویب شد، اما هنوز در مجلس نمایندگان به رای گذاشته نشده است.

 

 

چین پیشتاز مبارزه با اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی در جهان است. این کشور رابطه جوانان با صفحات نمایش را بسیار جدی می‌گیرد، که البته به آن اجازه می‌دهد علاوه بر مقابله با اعتیاد دیجیتال، کنترل سیاسی بیشتری بر جمعیت خود و همچنین شرکت‌های فعال در این حوزه اعمال کند.

 

در چین، اگرچه محدودیت سنی خاصی برای ثبت‌نام در شبکه‌های اجتماعی تعیین نشده است، اما دولت این کشور از سال ۲۰۲۳ دسترسی افراد زیر ۱۸ سال به اینترنت را بین ساعات ۲۲ شب تا ۶ صبح ممنوع کرده است.

 

این قانون که به نام «ضد اعتیاد» و «ضد نزدیک‌بینی» شناخته می‌شود، همچنین زمان اتصال کودکان به اینترنت را بسته به سن آن‌ها بین ۴۰ دقیقه تا ۲ ساعت در روز محدود می‌کند. برای کودکان زیر ۱۳ سال، دسترسی به اینترنت باید توسط والدین تأیید شود، که این کار با استفاده از کدهای صادر شده برای نوبت‌های ۳۰ دقیقه‌ای انجام می‌شود.

 

اپلیکیشن چینی تیک‌تاک نیز از این قوانین مستثنی نیست، به‌طوری که افراد زیر ۱۴ سال فقط به مدت ۴۰ دقیقه در روز می‌توانند از آن استفاده کنند. همچنین، بازی‌های ویدئویی آنلاین نیز محدود شده‌اند و کودکان و نوجوانان فقط اجازه دارند سه ساعت در هفته از این بازی‌ها استفاده کنند.

 

 

در سال ۲۰۱۵، یعنی پیش از ظهور تیک‌تاک و استفاده روزافزون از چنین برنامه‌هایی در بین نوجوانان، تایوان تلاش کرد تا با تصویب قانونی نمادین، زمان حضور کودکان در مقابل نمایشگرها را کاهش دهد. این قانون برای والدینی که به فرزندان خود اجازه می‌دهند «بیش از زمان معقول» در مقابل نمایشگرهای دیجیتال باشند، جریمه ۱۵۰۰ دلاری در نظر گرفته است.

 

اما با وجود برخی موارد گزارش شده، این قانون در عمل به‌ندرت اجرا شده است. طبق گزارش روزنامه تایپه تایمز، بیشتر شکایات از سوی پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌های مستمندی بوده که اعتیاد دیجیتال را در نوه‌هایشان مشاهده کرده بودند اما توان پرداخت جریمه را نداشتند.

 

به هر روی، به دلیل دشواری در اثبات این تخلفات، هیچ جریمه‌ای به مرحله اجرا در نیامد. وزیر بهداشت تایوان که مسئول تدوین این قانون بود، در نهایت اعتراف کرد که هدف اصلی این قانون بیشتر نمادین بوده است.

 

 

در غیاب قوانین مشخص، در ماه‌های اخیر شاهد ظهور چندین طرح ابتکاری بوده‌ایم که خواستار متوقف کردن استفاده از گوشی‌های هوشمند هستند. به عنوان مثال، چندین شهرداری در ژاپن تصمیم گرفته‌اند که دانش‌آموزان مدارس خود را با تلفن‌های همراه بدون دسترسی به اینترنت تجهیز کنند. طبق گزارش رادیو فرانس اَنفو فرانسه، این تلفن‌ها تنها امکان تماس با شماره‌های اضطراری و فهرستی از مخاطبین تأیید شده توسط والدین را فراهم می‌کنند.

 

در فرانسه، ایده دور نگه داشتن گوشی‌های هوشمند نیز جذاب است. در کنفرانس مطبوعاتی بازگشایی مدارس در ۲۷ اوت (۶ شهریور)، نیکول بلوبه، وزیر پیشین آموزش و پرورش فرانسه، از معرفی طرح «وقفه دیجیتال» خبر داد که در ۱۹۹ مدرسه راهنمایی به صورت آزمایشی اجرا خواهد شد و سپس از سال ۲۰۲۵ به صورت سراسری به کار گرفته خواهد شد. در حال حاضر، قانون فرانسه استفاده از تلفن‌های هوشمند را در مدارس و کالج‌ها ممنوع کرده است، اما هر مدرسه خودش مختار است که چگونه این قانون را عملیاتی کند.

 

سیستم جدید «به معنای کنار گذاشتن تلفن همراه از سوی دانش‌آموزان» است، به این صورت که آنها باید تلفن‌های خود را در زمان ورود به مدرسه در یک کمد قرار دهند و تنها در زمان ترک مدرسه آن را بازپس گیرند. نخست‌وزیر جدید فرانسه، میشل بارنیه، هنوز در مورد این مسئله اظهار نظری نکرده است.

 

 

در این میان، چندین انجمن به مسئله اعتیاد به صفحه‌نمایش‌ها پرداخته‌اند. «انجمن مواجهه با صفحه نمایش» در سال ۲۰۲۳ ابتکاری به نام «۱۰ روز بدون صفحه‌نمایش» را راه‌اندازی کرد.

 

نزدیک به ۵۰۰ موسسه آموزشی در این طرح شرکت کردند که شامل ۷۵ هزار دانش‌آموز بود که همگی موافقت کردند تلفن‌های خود را کنار بگذارند. این مشارکت نشان‌دهنده آگاهی و اراده قوی برای اقدام در این زمینه است.

 

منبع: یورونیوز