در بسیاری از کاوش‌های باستان شناسی وقتی صحبت از گنجینه‌های ارزشمند می‌شود، مقصود کوزه‌ها یا ظروف سفالی است. مواردی که می‌توانند از نظر علمی ارزش زیادی داشته باشند و داده‌های مهمی را در رابطه با نسل‌های گذشته به ما منتقل کنند. هرچند که اینبار دانشمندان واقعا یک گنج ارزشمند را پیدا کرده‌اند. کشف یک ظرف پر از سکه های طلای باستانی ایران چیزی بود که هیچکدام از اعضا گروه پژوهشی دانشگاه میشیگان آمریکا انتظار نداشتند.
این گنجینه باستانی زیر خانه‌ای در شهر نوتیون کشف شده است. یکی از شهرهای یونان باستان که در غرب ترکیه امروزی و ۵۰ کیلومتری ازمیر قرار دارد. روی سکه های کشف شده می‌توان تصویری از یک کماندار را مشاهده کرد که زانو زده است. بررسی آثار باستان شناسی نشان می‌دهد که این نماد معمولا روی دریک، سکه طلای امپراتوری ایران باستان ظاهر می‌شده است.
پژوهشگران دانشگاه میشیگان آمریکا بر این باور هستند که این سکه ها در شهر سارد (۹۷ کیلومتری شمال شرقی نوتیون) ضرب شده‌اند. کریستوفر راته، استاد هنر و باستان شناسی مدیترانه باستان در دانشگاه میشیگان و سرپرست تیم پژوهشی بر این باور است که کشف سکه های طلای باستانی ایران کاملا غیرمنتظره بود و ارزش زیادی دارد.
برخی کارشناسان بر این باور هستند که امپراتوری ایران از این سکه ها برای پرداخت حقوق نیروهای نظامی طرفدار خود استفاده می‌کرده است. هرچند مسئله اینجاست که هیچکس حجم زیادی از سکه های بسیار ارزشمند را بدون برنامه خاصی به امان خدا رها نمی‌کند؛ بنابراین می‌توان گفت که رخداد بسیار بدی سبب فراموشی این گنجینه ارزشمند شده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که سکه ها در حوالی قرن پنجم پیش از میلاد ضرب شده‌اند. همین بازه زمانی نیز می‌تواند از راز مدفون شدن آنها پرده بردارد. به‌گفته گزنفون، مورخ مطرح یونانی هر یک سکه دریک معادل حقوق ماهانه یک سرباز بوده است. به‌همین‌خاطر می‌توان گفت که کشف یک ظرف پر از سکه های طلای ایران باستان اهمیت فوق‌العاده زیادی دارد.
محل کشف اشیاء مختلف در خانه باستانیجالب اینجاست که سکه های طلای ایران باستان تنها موارد کشف شده در این خانه نیستند. در سال‌های گذشته نیز این خانه به‌لطف ظروف سفالی و مجسمه‌های مختلف به اخبار علمی راه یافته بود. باستان‌شناسان نیز متوجه شده بودند برخی از دیوارهای خانه قدمتی بیشتر دارند و به دوران هلنیستی (دوره پس از مرگ اسکندر در سال ۳۲۳ تا ۳۱ پیش از میلاد) مربوط می‌شوند.
در طول قرن ششم پیش از میلاد نوتیون به همراه بسیاری از شهرهای یونانی دیگر تحت کنترل امپراتوری ایران قرار گرفت. در قرن پنجم پیش از میلاد یونانی‌ها توانستند برای بازه‌های زمانی محدود این شهر را از کنترل امپراتوری ایران خارج کنند. هرچند که در طول قرن چهارم پیش از میلاد مجددا نوتیون به‌عنوان بخشی از ایران شناخته شد.
بین سال‌های ۴۳۰ و ۴۲۷ پیش از میلاد گروهی از طرفداران پیوستن شهر به امپراتوری ایران نوتیون را اشغال کردند. در میان این افراد برخی از یونانی‌ها نیز حضور داشتند. هرچند که در نهایت یک ژنرال یونانی به‌نام Paches توانست بخشی از نیروهای طرفدار ایران را کشته و بقیه را از شهر اخراج کند.
باستان‌شناسان بر این باور هستند که در خلال همین رخدادها طرفداران امپراتوری ایران مجبور شده‌اند حجم زیادی از سکه های طلای خود را در زیر یک خانه مخفی کنند. در واقع آنها امیدوار بوده‌اند که به زودی شهر را تحت کنترل خود می‌گیرند. هرچند که چند هزار سال بعد گروهی از دانشمندان آمریکایی سکه های طلای ایران باستان را کشف کردند.
