سرویس تاریخ «انتخاب» کتاب پیر پرنیان اندیش، جمع‌آوری خاطرات هوشنگ ابتهاج توسط میلاد عظیمی و عاطفه طیه است که در سال ۱۳۹۱ توسط انتشارات سخن منتشر شد. هوشنگ ابتهاج در این کتاب به خاطرات خود در مواجهه با سؤالات گردآورندگان می‌پردازد. این کتاب در دو جلد و بیش از هزار صفحه منتشر شده است. «انتخاب» روزانه بخش‌هایی کوتاه از این کتاب را در سی قسمت برای علاقه‌مندان به تاریخ منتشر خواهد کرد.
قسمت سوم: عیب موسیقی ایرانی
تکنوازی درخشانی از استاد کسایی می‌شنویم... سایه عمیقاً لذت می‌برد و وقتش خوش است.
- استاد بزرگترین مشکل موسیقی ایرانی چیه؟
تعداد موسیقی ما مشکلی نداره یه موسیقی معینیه برای کار معینی؛ این موسیقی برای درون آدمیه برای درون انسان ایرانی نه هر آدمی وقتی این موسیقی از درون انسان ایرانی می‌خواد بیاد بیرون و کاری بکنه عاجزه
- یعنی چی؟
یعنی شما از این موسیقی برای موسیقی جنگ نمی‌تونید استفاده بکنید. برای موسیقی کار نمی‌تونید استفاده بکنید؛ اونچه نفسانیات آدمی است، اون هم آدم ایرانی با اون خاطره و سابقه ذهنی بله این موسیقی به حالاتی از آدم ایرانی رو نشون می‌ده... شما برای به مجلس عروسی نمی‌تونید از این موسیقی استفاده بکنید، برای این کار‌ها ساخته نشده
-خُب برای بقیۀ ساحات زندگی انسان چیکار باید کرد؟ باید موسیقی ساخت... بابا! شما یه غزل حافظو نمی‌تونید تو میتینگ اجتماعی - سیاسی بخونید شما به محض اینکه لحن صداتونو بلند کنید و بخونید: «سال‌ها دل طلب جام جم از ما می‌کرد با صدای بلند اصلاً تمام مفهوم کلمات عوض میشه. اول انقلاب بعضی موزیسین‌ها برای اینکه موسیقی انقلابی بزنن و تهییج کنند، سیم سازشون پاره می‌شد! این، موسیقی موسیقی انقلابی نمی‌شه که موسیقی ایرانی آرامش می‌خواد، در خود فرو رفتن می‌خواد تعمق می‌خواد، یه حالات عاطفی و تأمل می‌خواد.
- این تلقی از کارکرد موسیقی ایرانی به نوعی صحه نمی‌ذاره بر نظر کسانی که می‌گن موسیقی ایرانی رخوت‌آوره و منجر به رکود و خمود میشه و به درد جامعه نمی‌خوره؟ نه، رکود نیست... اما به درد خیلی از کار‌های جامعه امروزی نمی‌خوره. کارگر برای انجام کارش نمی‌تونه از این موسیقی استفاده کنه ولی وقتی همین کارگر دچار اون احوال درونی بشه، این، موسیقی، موسیقی او هم هست... ه این تأکیدی که شما بر احوال درونی انسان ایرانی می‌کنید، آیا به این معنا نیست که موسیقی ما قابلیت جهانی شدن نداره؟ نه... غیر ایرانی‌ها هم می‌تونن لذت ببرن اما این لذت واقعی نیست، همون طوری که یک فرنگی می‌آد گنبد مسجد شیخ لطف الله رو می‌بینه؛ می‌تونه لذت هنری ببره و تحسین کنه اما این گنبد اون به نیایش وادار نمی‌کنه حرف من اینه
- بزرگترین خطری که موسیقی ایرانی رو با همین کارکردی که گفتید تهدید می‌کنه چیه؟
اینکه انسان ایرانی اینقدر تغییر بکنه و از این خاطره و سابقه ذهنی و این احوالات دور بشه که دیگه نتونه با این موسیقی ارتباط برقرار کنه... اینکه می‌گن این موسیقی غمگینه، خُب این غم غم نون و آب که نیست این همون غمیه که به قول حافظ به دعا خواسته‌ام... این غمواگه نکنیم و باهاش مأنوس نباشیم، خب نمی‌تونیم از این موسیقی استفاده کنیم.
-به جز این چه خطری موسیقی ما رو تهدید می‌کنه؟
این رفتار اهل موسیقی با هم که حرمت همو نگه نمی‌دارند. با این کار هم خودشونو ضایع می‌کنند و هم موسیقی رو و هم اینکه درست نمی‌دونند که موسیقی رو برای چه کاری می‌خوان مصرف کنند و در نتیجه رونق و آبروی موسیقی در خطر می‌افته و دشمنای موسیقی می‌گن ببینین این موسیقی چقدر عاجزه و الکنه.
-به نظر شما هنوز ساز علی اکبرخان شهنازی و آقا حسینقلی می‌تونه با نسل جوون ارتباط برقرار کنه؟ به نظر شما هنوز شاهنامه می‌تونه با نسل جوون ارتباط برقرار کنه؟
اگه نسل جوون تربیت بشه و با الفبای موسیقی اشنا بشه بله... چرا نتونه
- کی باید این تربیت رو اعمال کنه؟
اول خونواده‌ها... بعداً معلم‌ها و آموزگار‌ها و در نهایت جامعه... جوون‌ها از صبح تا شب از فردوسی چی می‌شنون؟ مگه اون‌هایی که دانشجو هستند و فلان... رادیوی شما، تلویزیون شما، مطبوعات شما چقدر از فردوسی حرف می‌زنن و مردمو با شاهنامه آشنا می‌کنن؟ حضور ملموسی نداره شاهنامه تو جامعه و زندگی. این شرایطو باید تغییر داد... شما تأثیر رادیو و تلویزیون دست کم نگیرید.
- الآن رادیو و تلویزیون نقش مخربی در قبال موسیقی ایرانی دارن؟
بدتر از مخرب
- به نظر شما میشه وضعیت موسیقی در رادیو تلویزیون درست بشه؟ بله چرا نمی‌شه کافیه تلویزیون در یه ساعاتی موسیقی ایرانی پخش کنه، موسیقی کلاسیک پخش کنه، موسیقی فرنگی پخش کنه.
- خُب این کارو که می‌کنند؟
آخه این موسیقی ایرانی نیست که قربونت برم... شعر از استاد فلان، آهنگساز استاد فلان، خواننده هم استاد فلان همه چیزش غلطه؛ وا رفته، بی معنا، بی حرکت... رادیو تلویزیون باید انقدر موسیقی خوب از هر نوعی - پخش کنه که جوون‌ها اول بفهمن که موسیقی خوب به چی می‌گن بعد برسه به اینکه این موسیقی ایرانیه و کلاسیکه و فلانه و اطلاعات جزیی بدن.... گوش‌ها باید عادت کنند به شنیدن موسیقی خوب، سلیقه‌ها باید بالا بره... به خدا مصلحت حکومت هم اینه که مردم موسیقی خوب گوش کنند.
