هم میهن: با توجه به عقب‌افتادگی در سال آبی جاری، بارش‌های اخیر در پهنه‌های مختلف کشور نه‌تنها جواب خشکسالی را نمی‌دهد بلکه حتی فراتر از آن همچنان در امور روزمره نیز دچار بحران می‌مانیم. حتی اگر دوماه باقی مانده از زمستان و بهار شاهد بارش‌های خوبی باشیم هم عقب‌افتادگی یا بدهکاری ثابتی که همواره با زندگی روزانه ما وجود دارد، حل‌شدنی نیست. اگر شانس بیاوریم بدهی بیشتر نشود. اگر بارش‌ها به اندازه انتظار باشد، خدا به ما کمک کرده تا شرایط آبی از این که هست، بدتر نشود. پاییز و ۲۰ روز دی خشکی را پشت سر گذاشتیم که عقب‌افتادگی‌هایی را ایجاد کرده و این بارش‌های محدود و موقت در خشکسالی تاثیر خاصی نمی‌گذارد.
امسال هم تعداد زیادی خودرو در گردنه چری شهرستان کوهرنگ گرفتار شدند و غلامعلی نیک‌فهم، مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای گیلان، محور پونل به خلخال به دلیل احتمال ریزش بهمن و نبود ایمنی کافی در آن تا اطلاع ثانوی مسدود شده است. در محور‌های کوهستانی و ۱۱۰ گردنه برفگیر، نیرو‌های پلیس و راهداری، هلال احمر و اورژانس آماده‌باش بودند. با این وجود سرهنگ احمد شیرانی، رئیس مرکز اطلاعات و کنترل ترافیک پلیس راهور فراجا و سردار حسینی، رئیس پلیس راهور فراجا اعلام کردند؛ «هیچ‌یک از محور‌های مواصلاتی اصلی در کشور به دلیل بارش‌ها مسدود نیست. در تمامی جاده‌ها به شکل روان درحال انجام است.» طبق اعلام فراجا در روز گذشته ۲۳ تصادف منجر به فوت حادث شد و کمتر از ۱۰ مورد این تصادفات به دلیل شرایط جوی و در محور‌های برفگیر و کوهستانی رخ داده است.
فناوری ساخت سامانه بارشی وجود ندارد
صادق ضیائیان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مخاطرات وضع هوا درباره سامانه بارشی حاکم بر کشور گفت: «برای امروز بارش‌های شدیدی در نیمه جنوبی استان آذربایجان غربی خواهیم داشت و در استان کردستان، اردبیل، گیلان و آذربایجان شرقی نیز بارش‌های شدید برف رخ می‌دهد. این بارش‌ها مشکلاتی را به وجود خواهد آورد و احتمال قطع شدن راه‌های مواصلاتی روستایی را افزایش می‌دهد.»
او افزود: «علاوه بر آن امروز استان مازندران، کرمانشاه، ایلام و لرستان بارش‌های خفیفی را شاهد هستند. روز یکشنبه (فردا) بارش‌ها در استان آذربایجان شرقی، گیلان، مازندران، اردبیل، آذربایجان غربی، لرستان، شمال خوزستان، ایلام، چهارمحال و بختیاری، همدان، زنجان، تهران، البرز و قزوین ادامه خواهد داشت. همچنین بارش‌های شدید در استان جنوب آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و اردبیل رخ خواهد داد و ممکن است مشکلاتی را در راه‌های مواصلاتی این استان‌ها ایجاد کند. همچنین در محور‌های مواصلاتی استان تهران، استان البرز و حاشیه جنوبی خزر نیز بارش برف پیش‌بینی می‌شود. به همین دلیل توصیه می‌کنیم از سفر به این استان‌ها به‌ویژه استان‌های ساحلی دریای خزر، اردبیل، آذربایجان شرقی و جنوب آذربایجان غربی خودداری کنند. انتظار می‌رود این سامانه بارشی روز دوشنبه به صورت کامل از کشور خارج شود و تقریباً بارشی را در هیچ نقطه از کشور شاهد نباشیم.»
رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مخاطرات وضع هوا در پاسخ به این سوال که تا آخر سال سامانه بارشی دیگری وارد کشور می‌شود؟ تاکید کرد: «زمستان بدون بارش نمی‌شود، اما مهم این است که بارش‌ها از آن‌چیزی که طبیعی است، یا بیشتر است یا خیر؟ به احتمال زیاد بارش‌هایی که اتفاق می‌افتد کمتر از بارش‌های معمول زمستان باشد. برای زمستان بارش‌های بیشتری انتظار داریم. اگرچه رحمت الهی جای شکرگزاری دارد، اما با توجه به کم‌بارشی ماه‌های گذشته این بارش‌ها نمی‌تواند کم‌بارشی‌های قبل را جبران کند.»
ضیائیان در واکنش به ابردزدی ترکیه، گفت: «این پدیده را قویاً رد می‌کنیم. مقایسه بارش در دو کشور چنین موضوعی را نشان نمی‌دهد. مقایسه عرض و شرایط جغرافیای ایران با ترکیه موضوع تفاوت بارش‌ها را بهتر نشان می‌دهد. ترکیه کنار دریای مدیترانه و دریای سیاه قرار گرفته و عرض جغرافیایی کشور ترکیه بیشتر از بسیاری از مناطق ایران است، بنابراین رطوبت و به تبع آن، بارش بیشتری دارد. ضمن آنکه ایران روی کمربند خشک قرار گرفته است. در طول تاریخ، ایران همواره کمتر از کشور ترکیه بارش داشته است. عوامل اقلیمی نیز نشان می‌دهد که ترکیه پربارش‌تر است چراکه نزدیک منبع رطوبتی است.»
او در پاسخ به این سوال که علم آنقدر پیشرفت کرده که برای خروج از خشکسالی، سامانه‌های بارشی را طراحی کنیم؟ گفت: «به‌هیچ‌عنوان و در هیچ کشور پیشرفته‌ای در دنیا نتوانسته به این فناوری دست پیدا کند. این فناوری بسیار حیاتی و پیشرفته است و اگر کشور‌ها با دستیابی به آن می‌توانند دنیا را مدیریت کنند. این فناوری دسترسی به انرژی ماورایی است. برای توضیح این موضوع کافی است به انرژی سامانه‌های مختلف توجه شود. به‌عنوان مثال زمان شکل‌گیری یک طوفان حاره‌ای برابر نصف برق تولیدشده در جهان است و وقتی به اوج می‌رسد انرژی مورد نیاز آن نزدیک به ۲۰۰ برابر مصرف برق در جهان است. به عبارت دیگر باید به اندازه ۱۰ هزار بمب اتم انرژی آزاد شود تا بتوان سیستم‌های جوی لازم را ایجاد کرد.»
شرایط بحرانی در خشکسالی
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور به موضوع بارش‌های اخیر پرداخته و تاکید کرد: «با وجود بارش‌ها، احتمال سر به سر شدن کمبود‌ها کم است. احتمال قوی این است که سال آبی را با خشکسالی به پایان ببریم و کمبود‌ها پابرجا بماند.»
او افزود: «احتمالاً میانگین بارش‌های کشور ۴۰ تا ۵۰ درصد گرایش به کمتر از نرمال دارد. البته قطعیتی در پیش‌بینی‌ها وجود دارد. به دلیل آنکه کمیت‌ها در اقلیم کشور مؤثر هستند. به‌طور کل با توجه به شرایطی که تاکنون وجود داشته، حتی بارش‌های نرمال هم نمی‌تواند کمبود‌های کشور را جبران کند و کشور را به تعادل برساند. متاسفانه طی سال‌های گذشته با بارش شدید مواجه بودیم. مدل‌های بارش امسال نیز حاکی از گرایش به کمتر از نرمال است.»
وظیفه در پاسخ به این سوال که بارش‌ها می‌تواند آب سد‌ها را در حد نرمال افزایش دهد؟ گفت: «امسال برای ایران و بسیاری از کشور‌های دنیا سالی گرم بوده است. از سوی دیگر بارندگی‌ها کمتر از نرمال وجود داشته است. در آذر و دی بسیاری از نقاط کشور (به‌ویژه نقاط سردسیر) بی‌هنجار و گرم‌تر از حد معمول بودند. در حقیقت ذخیره برفی نیز کاهش یافته است. برف کوهستان به عبارت دیگر آب پشت سدهاست چراکه در تابستان این برف‌ها آب شده و به چشمه‌ها و رودخانه‌ها سرازیر و نهایتاً پشت سد جمع می‌شود. با کم‌برفی یا خشکسالی برفی چشمه‌ها زودتر از موعد خشک می‌شود و دِبی رودخانه‌ها کاهش می‌یابد؛ بنابراین سد‌ها به اندازه کافی آبگیری نمی‌کنند. جمعیت، مهاجرت‌های اقلیمی، فعالیت‌های صنعتی، کشاورزی و... تقاضای جامعه بیشتر از گذشته است و نگرانی‌ها را افزایش می‌دهد. شرایط آبی نسبت به گذشته بدتر شده است. چراکه در گذشته تقاضا به این اندازه نبود، ضمن آنکه سفره‌های آب‌های زیرزمینی شرایط بهتری داشتند و در خشکسالی مسئولان سراغ برداشت از آب‌های زیرزمینی می‌رفتند. اما متاسفانه آنقدر از سفره‌های زیرزمینی برداشت کردند که در دشت‌های جنوب تهران، جیرفت، همدان، اصفهان، جنوب کرمان و... با فرونشست زمین و خالی شدن سفره‌های زیرزمینی روبه‌رو هستیم. خشکسالی در چنین شرایطی نسبت به یکی، دو دهه پیش، حاد‌تر است.»
