تحقیقات و مطالعات نشان می‌دهد که بزاق دهان بخش مهمی از سلامت بدن انسان است و می‌تواند از دهان در مقابل بیماری‌های لثه، خرابی دندان و... جلوگیری کند.
بزاق دهان چیزی نیست که تا به حال شما وقت زیادی را صرف فکر کردن برای آن کرده باشید اما آیا می‌دانستید که هر لحظه و در هر روز بزاق دهان می‌تواند روی سلامت شما تاثیرگذار باشد؟ بزاق دهان برای سلامت دهان و بهبود گوارش و غیره بسیار مناسب است. بسیاری از ما گمان می‌کنیم چیزی بی‌ارزشی‌تر از بزاق دهان وجود ندارد به همین دلیل قدر آن را نمی‌دانیم.
اگر شما هم جزو همین افراد هستید، مطلب زیر را بخوانید تا به ارزش واقعی بزاق پی ببرید. در این قسمت خواهید دانست که چگونه بزاق دهان روی سلامتی شما تاثیرگذار است
بزاق دهان چیست ؟
بزاق دهان ۹۸ درصد از آب تشکیل شده است و شامل مقدار کمی مواد مهم مثل موکوس، پروتئین‌ها، مواد معدنی، الکترولیت‌ها، ترکیبات آنتی باکتریالی و آنزیم‌ها می‌باشد.
بزاق دهان باعث رطوبت دهان شما می‌شود، جویدن شما را نرم می‌کند، بلع شما را راحت‌تر می‌کند و اسیدهای مضر را خنثی می‌سازد. همچنین آنها را نابود کرده و از تنفس بدبو جلوگیری می‌کند، در برابر پوسیدگی، دندان شما را محافظت کرده و بیماری‌های لثه را از بین می‌برد. بزاق دهان مانع آسیب دیدگی دندان‌ها شده و سرعت شفا دادن زخم‌ها را افزایش می‌دهد.
بزاق دهان از سه جفت غده بزاقی اصلی نشأت گرفته که صدها غده کوچک در حفره دهانی دارند. غده‌های اصلی بزاق دهان، مسئول تولید اکثر بزاق‌ها هستند که شامل پاروتید در قسمت داخلی گونه، زیر زبان و زیر استخوان فک هستند.
غده‌های کوچکی هستند که به آنها سه جفت غده بزاقی گفته می‌شود و بزاق را از غده‌ها وارد دهان می‌کند. مقدار کمی از بزاق به طور مداوم وارد دهان می‌شود و دهان را مرطوب نگه می‌دارد.
غده‌های بزاقی هر زمان که غذا می‌خورید یا حتی به غذا خوردن فکر می‌کنید و غذایی را بو می‌کشید، به کار می‌افتند.
غده‌های شما بزاق زیادی دارند که می‌توانید مقدار زیادی از آنها را در دهان خود ببینید. یک فرد به طور میانگین ۲ الی ۴ پینت بزاق تولید می‌کند.
چرا بزاق حائز اهمیت است؟
بزاق بخش مهمی از سلامت بدن محسوب می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که می‌تواند از دهان در برابر بیماری‌های لثه، خرابی دندان و در عفونت‌های جهانی جلوگیری کند.
بزاق لایه نازک از بزاق روی دندان را پوشش می‌دهد و در برابر باکتری‌ها از دهان مراقبت می‌کند. همچنین عاملی برای کشتن باکتری‌های بیماری‌زا است. زمانی که بزاق دهان شما دست به کار می‌شود، تمام ذرات غذا را حتی در ریزترین حالت دور می‌کند تا دندان آسیب نبیند. اسید باقیمانده غذاها را نیز از بین می‌برد. اسید باعث آسیب دیدگی به دندان می‌شود. به همین دلیل است که می‌گوییم بزاق برای سلامت دندان‌ها مهم است.
در پاسخ به این سوال شما در اینکه " بزاق دهان دارای چه موادی است" باید بگوییم که مواد کلسیم، فسفر، فلوراید و دیگر مواد معدنی در درون بزاق باعث بهبود سطح دندان می‌شوند و آن را سالم نگه می‌دارند که در برابر پوسیدگی‌ها مقاومت کند و همچنین نقش مهمی در بهبود گوارش دارد.
علت آن هم وجود آنزیم‌هایی به نام آمیلاز در آن است. گوارش از دهان آغاز می‌شود و زمانی اتفاق می‌افتد که آمیلاز شکسته می‌شود و دکستروز و مالتوز به مولکول‌های کوچکتری تبدیل می‌شوند. همچنین نقش مهمی در بلع غذا دارد و این کار را از طریق خیس‌کردن و نرم‌کردن و لیز خوردن غذا به سمت گلو انجام می‌دهد.
بزاق می‌تواند به عنوان یک شوینده و ضدعفونی کننده قوی در دهان محسوب شود و عامل تقویتی برای دهان و دندان باشد.
بزاق زخم داخل دهان را هرچه زودتر شفا می‌دهد. به همین دلیل در بسیاری از فرهنگ‌ها عقیده دارند که برای بهبود زخم‌های بیرون از دهان نیز می‌توانید مقداری از بزاق خود را روی آنها قرار دهید. معمولاً این اقدام برای حیوانات نیز انجام می‌شود.
اکسروستومیا یا دهان خشک چیست ؟
بسیاری از افراد به اندازه کافی بزاق ندارند. این وضعیت به اکستروزتومیا معروف است و معمولاً به آن دهان خشک می‌گویند. زمانی که بزاق کافی ندارید، بیماری لثه و خرابی دندان‌ها به راحتی اتفاق می‌افتد زیرا دهان شما مستعد عفونت‌ها از طریق باکتری، مخمر و قارچ شده و گوارش را سخت می‌کند و تنفس شما را بدبو می‌سازد.
علاوه بر آن احساس خشکی دهان بسیار آزاردهنده است که معمولاً باعث ورم زبان و لثه‌ها می‌شود.
وضعیت‌های مشخصی در سلامتی انسان مثل سندروم اسجورگن و دیابت می‌تواند عاملی برای خشکی دهان باشد.
درمان‌های سرطان نیز می‌تواند باعث خشکی دهان و کم آبی بدن شود. سیگار کشیدن و تنفس بدبو و نفس کشیدن از راه دهان نیز عاملی برای خشکی دهان هستند.
صدها دارو هم هستند که می توانند باعث خشکی دهان شوند، مخصوصا داروهایی که برای آلرژی، فشار خون بالا، آسم، اضطراب و افسردگی به کار می‌روند.
درمان‌های مربوط به دهان خشک
- هر روز به اندازه کافی آب بنوشید. کم آبی تولید بزاق را کاهش می‌دهد.
- حتماً با درمانگر خود صحبت کنید و ببینید که چه داروهایی باعث خشکی دهان شما شده است.
- آدامس‌های بدون قند بجوید و یا شکلات‌های بدون قند را بمکید که می‌تواند به تولید بیشتر بزاق کمک کند.
- مراقبت از دهان و دندان خود را از طریق مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به صورت روزانه تامین کنید.
- از پزشک خود بخواهید که خمیردندان‌هایی با فلوراید های قوی و فلوراید جداگانه برای شستشوی داخل دهان به شما تجویز کند.
- به طور منظم چکاپ دهان و دندان داشته باشید.
- در صورت مشاهده هرگونه لکه‌های همراه با سوزش در دهان یا لکه‌های سفید رنگ به درمانگر دهان و دندان مراجعه کنید.
- از درمانگر خود در مورد بزاق مصنوعی سوال کنید. او می‌تواند یک اسپری و شوینده به عنوان بزاق مصنوعی برای شما تجویز کند که به مرطوب کردن دهان شما کمک کند.
- از غذاهای نمکی، فلفلی یا اسیدی اجتناب کنید که عاملی برای خشکی و حساسیت دهان شما هستند.
- نوشیدنی‌های حاوی کافئین و الکل را ترک کنید که عاملی برای خشکی دهان می‌باشند.
- غذاهای نرم و لطیف بخورید که می‌تواند داخل دهان شما را مرطوب کند.
- دهان خود را ۴ الی ۶ بار در روز با جوش شیرین بشویید تا اسیدهای باکتری که عاملی برای پوسیدگی دندان هستند، کاهش پیدا کنند.
- گهمچنین می‌توانید ۲ قاشق غذاخوری پودر جوش شیرین را در مقداری آب ترکیب کرده و دهان را شستشو دهید.
