گاهی سرفه‌کردن، حتی بعد از خوردن غذا، طبیعی بوده و شیوه بدن شما برای حذف چیزی است که آن را دوست ندارد. مثلاً یک چیپس سیب‌زمینی می‌تواند گلویتان را تحریک کند. اما اینکه هر بار بعد از خوردن غذا به سرفه بیفتید ممکن است نشانه این باشد که مشکلی در بدنتان وجود دارد.
همه ما تجربه این را داریم که غذا در گلویمان گیرکرده و به سرفه افتاده‌ایم. اما برخی افراد بعد از خوردن یک سری از غذاها به سرفه می‌افتند. مثلاً خوردن غذاهای چرب، گلوتن دار یا حاوی قند و الکل می‌تواند باعث شود خلط بیشتری تولید شده و سرفه کنید. سرفه‌کردن به‌خودی‌خود بد نیست.
سرفه یک رفلکس ناخودآگاه است که به‌واسطه موکوس، گردوخاک یا تحریک راه‌های هوایی ایجاد می‌شود. در واقع سرفه روشی است که بدن شما به تحریک دستگاه تنفسی پاسخ می‌دهد. بدن شما از هوای تولید شده توسط سرفه برای بیرون راندن محرک استفاده می‌کند.
دلایل سرفه کردن بعد خوردن غذا
گاهی سرفه‌کردن، حتی بعد از خوردن غذا، طبیعی بوده و شیوه بدن شما برای حذف چیزی است که آن را دوست ندارد. مثلاً یک چیپس سیب‌زمینی می‌تواند گلویتان را تحریک کند. اما اینکه هر بار بعد از خوردن غذا به سرفه بیفتید ممکن است نشانه این باشد که مشکلی در بدنتان وجود دارد، مثلاً آلرژی غذایی، آسم، ریفلاکس اسید معده به مری، پنومونی تنفسی، عفونت تنفسی و دیسفاژی.
آلرژی غذایی
میلیون‌ها نفر آلرژی غذایی دارند. معمولاً آلرژی غذایی واکنش‌های شدیدی تولید نمی‌کند، اما برای عده‌ای از افراد آلرژی غذایی می‌تواند کشنده باشد. درمانی برای آلرژی غذایی وجود ندارد؛ اما داروها و راهکارهایی برای کنترل آن وجود دارد.
آلرژی غذایی، شایع‌ترین نوع آلرژی در کودکان است؛ اما در هر سنی می‌تواند ظاهر بشود. آلرژی غذایی زمانی است که سیستم ایمنی بدن نسبت به یک ماده غذایی بخصوصی، بیش از حد واکنش نشان می‌دهد. هشت ماده غذایی مسئول تقریباً ۹۰ درصد از واکنش‌های آلرژیک هستند: تخم‌مرغ، لبنیات، بادام‌زمینی، بادام درختی، ماهی، صدف، گندم، سویا و کنجد. آنهایی که دچار آلرژی غذایی هستند ممکن است علائم گوناگونی داشته باشند، مثلاً سرفه، تنگی نفس، کهیر، خس‌خس سینه، تورم و مشکلات گوارشی. این واکنش معمولاً در عرض یکی دو ساعت بعد از مواجهه با آلرژن خوراکی رخ می‌دهد؛ اما معمولاً دو سه دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد. اما در آلرژی‌های شدید ممکن است حلق متورم و مسدود شود و نیاز به اقدام اورژانسی باشد.
وقتی یک آلرژی غذایی در شما ایجاد شد لازم است از آن غذا اجتناب کنید. یعنی برچسب روی محصولات غذایی را چک کنید؛ زیرا برخی از آنها می‌توانند در محصول نهایی پنهان باشند. مراجعه به متخصص آلرژی می‌تواند کمک کند ماده غذایی که به آن آلرژی دارید اما نمی‌دانید چیست پیدا کنید. تراپی‌هایی نیز وجود دارند که با شیوهٔ «در معرض آلرژن قراردادن» به افرادی که آلرژی‌های شدید غذایی دارند کمک می‌کنند. همچنین ایده خوبی است که کودکان را هر چه زودتر در معرض غذاهایی که احتمال دارد آلرژی‌زا باشند قرار دهید تا جلوی ایجاد آلرژی غذایی را بگیرید.
ریفلاکس اسید معده به مری
حتماً در مورد بیماری ریفلاکس شنیده‌اید. در این عارضه، اسید معده به سمت مری بالا می‌آید و می‌تواند مزه تلخ مانند در دهان ایجاد کند و باعث درد و سوزش سردل و گلودرد شود. سرفه‌کردن بعد از خوردن غذا می‌تواند علامت دیگری از ریفلاکس باشد.
سرفه‌های شبانه یا سرفه‌های بعد از غذا از علائم مرتبط با ریفلاکس هستند. گفته می‌شود تقریباً ۷۵ درصد از افرادی که ریفلاکس دارند دچار سرفه‌های مزمن نیز هستند. این سرفه‌ها معمولاً خشک‌اند و ترشح ندارند.
درمان ریفلاکس به تشخیص و بررسی پزشکی نیاز دارد. پزشک داروهایی برای کنترل علائم تجویز می‌کند مثل مهارکننده‌های H۲ و آنتی‌اسیدها. تغییراتی در سبک زندگی نیز می‌تواند به کاهش علائم کمک نماید، مثلاً ترک سیگار، تغییر رژیم غذایی، کاهش وزن و خوابیدن با چند بالش زیر سر. خوردن وعده‌های غذایی با حجم کمتر نیز بسیار مفید است.
عفونت تنفسی
حتماً تجربه سرماخوردگی و آنفلوانزا را دارید و می‌دانید سرفه بخشی از این فرایند است. بعضی از بیماری‌های تنفسی مثل کووید - ۱۹ و برونشیت، سرفه‌های بدتری دارند. این عفونت‌ها بر سینوس‌ها، گلو یا عملکرد ریه‌ها اثر می‌گذارند و منجر به تب و سرفه و سردرد و خس‌خس سینه و ضعف و گلودرد می‌شوند.
تمام عفونت‌های ناشی از تحریک می‌توانند باعث سوزش و درد گلو شوند؛ بنابراین خوردن یا آشامیدن می‌تواند گلو و ریه‌هایتان را تحریک کند. ممکن است خلط در گلویتان ایجاد شود و باعث شود بعد از خوردن دچار سرفه شوید. برخی پزشکان عقیده دارند از شیر و لبنیات پرهیز کنید؛ چون باعث افزایش موکوس طی سرماخوردگی می‌شوند. اما عده‌ای می‌گویند شیر و بزاق دهان با هم ترکیب شده و موقتاً پوششی در گلو ایجاد می‌کنند که احساسی شبیه خلط به شما می‌دهد.
عفونت‌های تنفسی معمولاً هفت تا ده روز طول می‌کشند اما می‌توانند طولانی‌تر هم بشوند. بسته به علت عفونت ممکن است نیاز به مصرف یک دوره آنتی‌بیوتیک یا داروی ضدویروس داشته باشید.
آسم
تنگی نفس و خس‌خس سینه از علائم آسم است. اما سرفه‌کردن بعد از غذاخوردن، علامت کمتر شناخته شده‌ای برای آسم است. تحقیقاتی درمورد چگونگی ارتباط سرفه بعد از غذا با سازوکار بلع انجام شد. در این مطالعه که روی ۱۲۱ بیمار مبتلا به آسم صورت گرفت، معلوم شد غذاهای تند و ادویه‌دار عامل ۷۶ درصد از سرفه‌ها بوده‌اند و غذاهای ترش و اسیدی نیز عامل ۵۳ درصد از سرفه‌ها شناخته شدند. ضمناً یافته‌ها نشان داد ترشحات پشت حلق در بیمارانی که سرفه‌های بعد از غذا دارند شایع‌تر است.
آسم یک بیماری مزمن است که سبب التهاب و باریک شدن راه‌های هوایی می‌شود و تنفس را سخت می‌کند. عوامل گوناگونی می‌توانند باعث حملات آسم شوند، مثلاً آلرژن‌ها، بوها، گردوغبار، موی حیوانات، هوا و ورزش‌کردن.
این عارضه درمانی ندارد؛ اما داروهایی برای کنترل علائم وجود دارد. بیماران می‌توانند از استروئیدها، داروهای خوراکی و استنشاقی برای راحت‌تر تنفس‌کردن استفاده کنند.
دیسفاژی
دیسفاژی عارضه‌ای است که باعث می‌شود بلع دشوار و حتی دردناک شود. افرادی که دیسفاژی دارند احساس می‌کنند غذا در گلویشان گیرکرده، ریزش آب دهان دارند، صدایشان خش‌دار می‌شود، سوزش سر دل دارند و بعد از خوردن غذا به سرفه می‌افتند و اغلب ریفلاکس هم دارند. این عارضه می‌تواند برای هر کسی در هر سن و سالی رخ بدهد؛ اما در افراد سنین بالاتر شایع‌تر است. دیسفاژی می‌تواند با سخت و دردناک کردن خوردن غذا، منجر به کاهش وزن و بیماری شود و ازاین‌رو درمان آن ضروری است.
شما نیاز به دسترسی به خیلی از عضلات و عصب‌ها دارید تا غذا را از دهان به پایین و به سمت مری هدایت کنید؛ بنابراین هر گونه مشکل عصبی یا حرکتی در این عضلات می‌تواند باعث شود بلع مناسبی نداشته باشید. دیسفاژی می‌تواند ناشی از سکته مغزی، پارکینسون، سرطان، آسیب‌های سروگردن، فلج صورت و ناهنجاری‌های دهانی باشد.
دیسفاژی درمانی ندارد؛ اما راهکارهایی برای مدیریت این عارضه وجود دارد. مثلاً گفتاردرمانی می‌تواند به فرد کمک کند تکنیک‌های جدیدی برای بلع یاد بگیرد. غذاهای نرم و مایع هم می‌توانند بلع را راحت‌تر کنند.
پنومونی تنفسی
یک تکه غذا یا میوه موقع قورت‌دادن به گلویتان می‌پرد و بعد از دو سه دقیقه سرفه‌کردن تصور می‌کنید همه چیز خوب است. اما اگر ذراتی از غذا هنوز باقی‌مانده و با سرفه خارج نشده باشند، شما دچار پنومونی تنفسی خواهید شد. این نوع پنومونی شامل التهاب و در نهایت عفونت ریه خواهد شد. این بیماری علاوه بر سرفه بعد از خوردن غذا باعث تنگی نفس، خس‌خس، تب و خستگی، درد در قفسه سینه و مشکلاتی در بلع نیز می‌شود.
غذاها و نوشیدنی‌هایی که اشتباها در گلو گیر می‌کنند معمولاً با سرفه خارج می‌شوند و به ریه‌ها راه پیدا نمی‌کنند. اما افرادی که تحت بیهوشی هستند یا مشکل بلع دارند و یا سیستم ایمنی‌شان ضعیف است بیشتر مستعد پنومونی تنفسی هستند. ضمناً این عارضه نسبتاً سریع بعد از ورود غذا یا نوشیدنی به ریه‌ها اتفاق می‌افتد، حتی شاید یکی دو ساعت بعد.
پزشک می‌تواند با عکس‌برداری با اشعه ایکس، آزمایش خون و کشت این عارضه را تشخیص بدهد. سپس یک دوره آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود تا عفونت درمان شود. افرادی که برای تنفس مشکل دارند ممکن است نیاز به اکسیژن، استروئید و دستگاه‌های تنفسی داشته باشند. پنومونی یک عارضه جدی است که در صورت عدم درمان فوری می‌تواند موجب آبسه و اسکار در ریه‌ها شود.
علائمی که نشان می‌دهد باید فورا به پزشک مراجعه کنید:
تنگی نفس
مشکل در تنفس هنگام دراز کشیدن
عرق کردن در هنگام غذا خوردن یا بلافاصله بعد از آن
احساس بسته‌شدن راه گلو
تب
درد قفسه سینه یا درد در بازوها
سرگیجه یا غش بعد از غذا خوردن
در ادامه چندین راهکار برای جلوگیری از سرفه بعد خوردن غذا آورده‌ایم:
آهسته غذا بخورید و درست بجوید: وقت‌گذاشتن برای خوردن و جویدن کامل غذا می‌تواند از آسپیراسیون جلوگیری کند و هضم راحت‌تر را تسهیل کند و خطر سرفه را کاهش دهد.
رفلاکس معده به مری را کنترل کنید: با پرهیز از خوردن غذاهای محرک، انتخاب وعده‌های غذایی کوچک‌تر، درازنکشیدن بلافاصله بعد خوردن غذا و استفاده از داروهایی مانند آنتی‌اسیدها
بدنتان را سیراب نگه دارید: نوشیدن مقدار کمی آب (یخ نباشد) در طول وعده‌غذایی می‌تواند به بلع کمک کند و از تحریک گلو که می‌تواند منجر به سرفه شود جلوگیری کند.
از پرخوری بپرهیزید: مصرف وعده‌های غذایی کوچک‌تر و مکرر می‌تواند از پرخوری جلوگیری کند، فشار روی دیافراگم و احتمال سرفه را کاهش دهد.
آلرژن‌ها را شناسایی کنید و از آنها اجتناب کنید: شناخت و اجتناب از غذاهایی که به آنها حساسیت یا آلرژی دارید می‌تواند به جلوگیری از واکنش‌های آلرژیک و سرفه ناشی از آن کمک کند.
آبریزش بینی را کنترل کنید: استفاده از آنتی‌هیستامین‌ها یا ضداحتقان‌ها می‌تواند آبریزش بینی را مدیریت کند، تحریک گلو و سرفه‌های بعد از غذا را کاهش دهد.
از محرک‌های محیطی دوری کنید: دوری از دود، بوهای تند یا سایر محرک‌ها در طول وعده‌های غذایی می‌تواند به جلوگیری از سرفه ناشی از این عوامل کمک کند.
رطوبت مطلوب را حفظ کنید: استفاده از یک دستگاه بخور یا رطوبت‌ساز می‌تواند سطح رطوبت مطلوب را حفظ کند و از خشکی و تحریک گلو جلوگیری کند و احتمال سرفه را کاهش دهد.
هنگام خواب از بالش بلندتری استفاده کنید: بالابردن سر تخت می‌تواند از برگشت اسید معده به مری جلوگیری کند و سرفه‌های مرتبط با ریفلاکس را کاهش دهد.
اگر سیگار می‌کشید برای ترک آن چاره‌ای بیندیشید: سیگارکشیدن می‌تواند گلو را تحریک کند و خطر ابتلا به ریفلاکس معده و سرفه را افزایش دهد، بنابراین ترک برای پیشگیری بسیار مهم است.
